Yapılarına göre sıfatlar

Sıfatlar da isimler gibi yapı bakımından basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üçe ayrılır:
1. Basit sıfat: Herhangi bir yapım eki almamış ve başka bir kelimeyle birleşmemiş sıfatlardır: kolay soru, temiz gömlek, eski mahalle…
2. Türemiş sıfat: İsim ya da fiil köklerine ve gövdelerine getirilen isim yapım ekleriyle oluşturulmuş sıfatlardır: aydınlık günler, tuzlu yemekler, düşünceli insanlar…
3. Birleşik sıfat: Yapısında birden fazla kelime barındıran sıfatlardır: birkaç sandalye, güler yüzlü adam, çantası mavi kadın…

Uyarı: Birleşik sıfatlar anlamca kaynaşmış birleşik sıfatlar ve kurallı birleşik sıfatlar olarak ikiye ayrılır:

Çözümlü Örnek Soru

Nedir beyaz rengin tüm renklere üstünlüğü? “Bütün renkler aynı hızla kirleniyordu. Birinciliği beyaza verdiler” der Özdemir Asaf... Bir kez giyilir o beyaz giysiler, akşama kalmaz toza, toprağa, çamura bulanır. Bu yüzden az giyilir, bu azlıktan ötürü anılarda büyüktür yeri, derindir, anlamlıdır. Tüm çocukluk yaşar bir beyaz pantolonda, bir beyaz cekette... Hele yakaları mavi çizgili gömlek ise paçalar da bolsa, başta da denizci kepi varsa…

Bu parçada altı çizili kelimelerden hangisi yapıca birleşik sıfattır?
A) Tüm B) Bütün C) Beyaz D) Mavi çizgili
Çözüm: Soruda yapıca birleşik sıfatın olduğu seçenek soruluyor. A,B ve C seçeneklerindeki sıfatlar yapıca basittir. D seçeneğinde ise “mavi çizgili” sıfatı, “mavi çizgi” sıfat tamlamasına –li eki getirilerek birleşik sıfat yapılmıştır. Bu yüzden “ mavi çizgili “ sıfatı soruda istenilen yapıya uygun bir sıfattır. Cevap: D

Anlamca kaynaşmış birleşik sıfatlar: İki kelimenin kalıplaşarak birleşmesinden oluşan sıfatlardır: biraz sabır, birtakım elbise, boşboğaz çocuk, Kurallı birleşik sıfatlar: Bu tür bileşik sıfatlar farklı yollarla yapılabilir:
a. Sıfat tamlamalarına –li eki getirilerek: Sarı saçlı çocuk
b. Sıfat tamlamalarında isimle sıfatın yerleri değiştirildikten sonra isme –i , -si iyelik eklerinden biri getirilerek: Kırmızı elbise > elbisesi kırmızı kız
c. Asıl sayılarla kurulmuş sıfat tamlamalarına –lik eki getirilerek: iki günlük iş ç. Sıfat-fiillerden önce iyelik eki almış bir isim kullanılarak: hayallerini gerçekleştirmiş öğrenciler
d. Bir sıfatı durum eki almış bir isimle tamlayarak: evine bağlı adam