Türkülerin özelliklerini defterinize yazınız. Mâni çeşitlerini söyleyiniz.

1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

• Türküler bent ve nakarant olmak üzere iki kısımdan meydana gelir.

• Mâniler yedili hece ölçüsüyle söylenir

• Türküler, anonim olduğu gibi söyleyeni belli olanlar da vardır.

2. Bir halk edebiyatı ürünü olan “mâni” ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Yazarları belli değildir.

B) Kafiye düzeni a-a-b-a biçimindedir.

C) Anlatılmak istenen duygu ya da düşünce son iki dizede bulunur.

D) İlk iki dize, son iki dize ile ölçü ve kafiye bakımından ilgilidir.

E) Yalnızca aşk konusu işlenir.

(ÖYS-1990)

3. Aşağıdakilerden hangisi anonim halk edebiyatının bir ürünü değildir?

A) Mâni B) Koşma C) Türkü D) Destan E) Ninni

4. Türkülerin özelliklerini defterinize yazınız.

Bir türkü iki bölümden oluşur: Bent ve Bağlantı (kavuştak).

Bent türkünün asıl sözlerinin olduğu bölümdür. Bağlantı ise her bendin sonunda tekrarlanan "nakarat" bölümüdür.

Bentler ve bağlantılar kendi içinde uyaklanır.

Türkülerin anonim özellik kazanmasında gurbet göç gezgin halk şair*leri ve günümüzde de kitle iletişim araçlarının etkisi rol oynamıştır.

Türküler hece ölçüsünün bütün kalıplarıyla söylenir en çok yedili se*kizli ve on birli hece ölçüsü kullanılır.

Türkü nazım şeklinin diğer halk şiiri türleri içinde ayrı bir önemi vardır. Diğer halk şiiri türlerinde ferdî (kişisel) niteliğine karşılık türkülerde sos*yal yan ağır basar.

Türküler başlangıçta söyleyeni belli ürünler iken zamanla türkünün asıl sahibi unutulursözlü gelenek içinde farklı yörelere yayılarak ano*nim nitelik kazanır. Ancak söyleyeni belli türküler de vardır. Buna örnek olarak âşık tarzı halk şiirinde türkü nazım biçimini kullanarak şiir söyle*yen sanatçıları gösterebiliriz.

5. Mâni çeşitlerini söyleyiniz.

Mani Çeşitleri

Bir çok mani çeşidi vardır. En çok kullanılanlar düz ya da tam mani, kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani, artık mani'dir.

Düz Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşur. Kafiyeleri çokluk cinassızdır.

Kesik Mani: Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler. Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar. Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilerse bunlara İstanbul manileri denir.

Cinaslı Mani: Kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir.

Yedekli (artık) Mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen maniler. Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır. Yedekli maniye artık mani de denir.

Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.

6. Aşağıdakilerden hangisi, halk edebiyatının özelliklerinden biri değildir?

A) Münacat, naat, mesnevi, mersiye gibi ortak tür ve konular kullanılması

B) İslamiyetten önceki Türk edebiyatı geleneğini sürdüren sözlü bir edebiyat olması

C) Şiirde hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanılması

D) Şiirlerin, “saz şairi” ya da “âşık” denen şairlerce, “bağlama” adı verilen sazla söylenmesi

E) Düşünce ve duyguların dörder dizelik bentler biçiminde anlatılması

Kaynak:Eğitim Sistem

Türkülerin özelliklerini ve mani çeşitleri