Sodyum bikarbonat nedir

Beyaz, genellikle toz hâlinde katıdır. Doğada trona minerali şeklinde bulunur. Suda çözünür. Aside karşı baz, baza karşı asit (amfoter) özellik gösterir. Mide yanmasında, ekşimesinde mideyi rahatlatmak için suyla karıştırılarak içilir. Bu nedenle yaygın adı yemek sodasıdır.

Sodyum bikarbonattan gelen bikarbonat iyonunun midenin asitliğini azaltırken oluşan karbon dioksit gazı, geğirme ile dışarı çıkar. Böylece mide rahatlar; hazımsızlık, yanma ve ekşime giderilir. Karbon dioksit gazı çıkararak hamurun kabarmasını sağladığı için poğaça, kek vb. hamurları hazırlanırken kullanılan hamur kabartma tozu içerisinde sodyum bikarbonat yer alır.

Yukarıdaki tepkimede görüldüğü gibi sodyum bikarbonatın asitlerle tepkimesinde karbon dioksit gazı ve su buharı da oluşur. Bu özelliği nedeniyle sodyum bikarbonat bazı yangın söndürücü cihazlarda kullanılır. Sodyum bikarbonat plak önleyici ve beyazlatıcı olarak diş macunlarına katılır. Deodorantların yapımında ise antiseptik özelliği nedeniyle kullanılır. Kirli çamaşırlardaki kötü kokuları gidermek ve çamaşırı yumuşatmak için yıkama suyuna sodyum bikarbonat eklenir. Kötü kokulu maddeler genellikle asit özelliktedir. Asit karşısında bazik özellik gösteren sodyum bikarbonat, bunlarla tepkimeye girerek kötü kokuları giderir. Aynı nedenle sahaflar eski kitaplardaki kokuları gidermek için bu maddeyi kullanır. Buzdolabına açık şekilde bırakılan sodyum bikarbonat, buzdolabında oluşan kokuları giderir.

Sodyum bikarbonatla bazı yüzeyler temizlenebilir. Özellikle paslanmış demir yüzeyindeki pası gidermek için sodyum bikarbonat kullanılır. Sanayide eski otomobillerin, makinelerin yüzeyinde oluşan pas ve eskimiş boya tabakası sodyum bikarbonatın basınçlı hava ile yüzeye püskürtülmesi sonucu giderilir (Resim 3.4.12). Evlerde, iş yerlerinde ise musluk, batarya gibi yüzeylerin temizlenip parlatılmasında sodyum bikarbonat kullanılabilir.