Sabun kiri nasıl temizler

Eliniz, giysiniz vb. kirlenince yalnızca suyla yıkadığınızda çoğu zaman kirin çıkmadığını görür ve hissedersiniz. Ancak elinizi, giysinizi bir parça sabun ile yıkarsanız kir çıkar. Neden?

Bildiğiniz gibi su polar, kirde bulunan yağ ise apolar bir maddedir. Bu nedenle su ile yağ molekülleri bir araya geldiğinde birbirlerini iter. Ancak sabunu oluşturan moleküller polar başları ve apolar kuyrukları sayesinde hem yağ hem de su ile kuvvetle etkileşir. Sabun molekülünün polar olan baş kısmı su molekülüyle, apolar olan kuyruk kısmı yağ molekülüyle etkileşir. Böylece baş kısmı suyla, kuyruğu ise yağ ile etkileşen sabun molekülü; su - yağ molekülleri arasında bir tür bağlantı oluşturur. Bu şekilde oluşan yapının dış kısmı aynı elektriksel yükle yüklü olduğu için birbirini iter. Bu yapıyla beraber yağ içeren kir kolloidal hâlde dağılır ve kir çıkmış olur.

Sabunların temizleme etkisi demir pası gibi suda çözünmeyen maddelerin temizlenmesinde yetersiz kalır. Ayrıca sert sularda sabun Ca₂+ ve Mg₂+ iyonları ile sabun taşı adı verilen çökeleği oluşturur. Bu çökelek, kumaş ve deri yüzeylerine yapışarak kumaşın sertleşmesine ve renginin sararmasına, derinin ise hava almamasına neden olur. Bunları önlemek için deterjanlar üretilmiştir.