Romanın ögeleri nelerdir

1. Kişiler: Romanda olaylar çoğunlukla insanların etrafında gelişir. Kahramanları hayvan olan romanlarda bile insan hayatı simgeleştirilir. Roman kişileri, tip ve karakter olmak üzere iki şekilde karşımıza çıkar:

Tip: Belli bir düşünceyi, toplumun zihniyetini temsil eden kişilerdir. Tip gerçek ve evrenseldir. Tip belli bir özelliği ile karşımıza çıkar. Kıskanç tip, geveze tip, sevecen tip vb. Örneğin Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu adlı romanının kahramanı Feride, ideal bir öğretmen tipidir. Keloğlan Masalları’ndaki Keloğlan saf, temiz Anadolu insanını yansıtan bir tiptir.

Karakter: Romanda olumlu ve olumsuz yönleri ile verilen, benzerlerine başka eserlerde rastlanmayacak derecede tavırları ve düşünceleri olan, belirli bir tip özelliği göstermeyen kişilerdir. Karakter özeldir ve geneli temsil etmez. Tip, karaktere göre tek boyutludur. Örneğin Mehmet Rauf’un Eylül adlı romanının kahramanı Suat, bir karakterdir.

2. Olay Örgüsü: Roman belli bir olay etrafında gelişir ve olaylar ayrıntılarıyla anlatılır. Romanda bir ana olay ve ona bağlı olaylar dizisi yer alır.

3. Yer (Mekân): Romanda mekânın çeşitli işlevleri vardır. Anlatılan olayların dekoru sayılır. Mekân, olayların yaşandığı, kişilerin kendi oluşlarını fark ettikleri alandır. Aynı zamanda mekân, romanlarda olayların daha iyi anlaşılmasını sağlar. Kişilerin yaşadıkları çevre ile tanıtılması gerçekliği artırır. “Beni tanımadın Hoca Efendi. Ben Akşehir’denim. Çolak Salih derler bana. Kuvvadanım. Yollara seni vurmak için düştüm.”

4. Zaman: Romanda olayların başlayıp bitmesine kadar geçen süreye denir. Bazı romanlarda olaylar sondan başa doğru gelişir. Romanda üç tür zaman karşımıza çıkar:
a. Nesnel Zaman (Kozmik Zaman): Romanın dışında var olan, toplumların yaşamış oldukları somut, gerçek zamandır. Küçük Ağa romanında nesnel zaman, Mayıs 1919 ile Mayıs 1922 tarihleri arasındadır.
b. Vaka (Olay) Zamanı: Romanda olayların geçtiği zamandır. Nesnel zamanın tamamını değil, bir bölümünü kapsar. Küçük Ağa romanında vaka zamanı, nesnel zaman içinden seçilmiştir. Bu zaman diliminde bazı olaylar özetlenerek verilir. “Küçük Ağa şafağa yakın girdiği yatağında, ağzında ekmek doğrayıp içtiği bir kâse sütün tadı, bu inancı ile güvenini ilk defa açık açık düşünüyor ve Çolak Salih’i minnetle hatırlıyordu.”
c. Anlatma Zamanı: Romandaki olayların öğrenilip anlatıldığı zamandır. Anlatma zamanında, nesnel zaman ve olay zamanı öznel bir şekilde yorumlanarak aktarılabilir. Olaylar aktarılırken geriye dönüşlerden, hatırlatmalardan yararlanılır. Küçük Ağa romanı 1963 yılından önce Yeni İstanbul gazetesinde yayımlanmış, daha sonra kitap hâline getirilmiştir.