Okyanustaki gelgit olaylarının sebebi nedir

Gelgit olayında ayın çekim gücü ile denizlerde dalgalanma meydana gelir. Bu olayda Güneş, Dünya ve Ay'da oluşan çekim gücü ile merkezkaç kuvvetleri arasında etkileşim meydana gelir. Daha sonrasında denizlerde dalgalanmalar meydana gelir ve buradaki dalgalanmalar sonucunda enerji elde edilir.

Gelgit olayı ilk ve ikinci dördün evrelerinde en düşük, yeni ay ve dolunay evrelerinde en büyük değeri alır. Bir yerde sular kabarırken Ay, o yer için gökyüzünün en yüksek noktasındadır. Herhangi bir yerde gelgit olayı her gün aynı saatte olmaz. Bir önceki günden 50 dakika daha geç oluşur.

Okyanuslarda Med-Cezir veya Gel-Git olayı Ay ve Güneşin çekim gücüne bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.

Dünyanın dönme hareketi de gel-git olayında etkilidir. Dünya döndüğü için çekim alanında yükselen sular dönüşle birlikte etki alanından çıkar sular çekilmeye başlar.  

Ay dünyaya daha yakın olduğu için çekim gücü daha fazladır. Bundan dolayı aya bağlı olarak gerçekleşen gel –git olayları daha kuvvetli görülmektedir.

• Suyun yükselmesine MED denir.
• Suyun çekilmesine CEZİR denir.
• Günde iki med ve iki cezir olayı ortaya çıkmaktadır.

Gel-git görülen yerlerde her gün aynı saatlerde gerçekleşmez.  Elli dakikalık bir fark vardır. Bunun sebebi isi ay zamanı ile güneş zamanını farklı sürelerde olmasıdır. Ay zamanında bir gün 24 saat 50 dakika iken güneş zamanı bir gün  24 saattir. Buradaki elli dakikalık fark gel-git olayının elli dakika gecikmesine neden olur.

• Kanada'nın Fundy  Körfezinde en 15,4 metre yükseklik ölçülen en büyük gel olayıdır.
• Her 12 saat 25 dakikada bir gel-git oluşur. Altı saatlik sürede sular en yüksek seviyelerine ulaşır. Kalan altı saatlik sürede de çekilmektedir.
• Dünyanın bir tarafında suları yükselirken diğer tarafından sular çekilir.

Gelgit olayının türleri

• Günlük gelgit (diurnal tide)
• Yarı-günlük gelgit (semi-diurnal tide)
• Karışık gelgit (mixed tide)

Günlük gelgit; genelde tropik bölgelerde görülen, bir Ay gününde bir yükselme ve bir alçalma şeklinde oluşan gelgit türüdür.

Yarı-günlük gelgit; genellikle Kuzey Avrupa kıyılarında görülen, iki yükselme ve iki alçalma şeklinde oluşan gelgit olayıdır.

Karışık gelgit ise; genellikle Kuzey Amerika kıyıları ve Avustralya kıyılarında görülen, iki yükselme ve iki alçalma ile bütünleşik şekilde oluşan gelgit olayına verilen isimdir.