İş, oluş, durum fiilleri örnekleri

İş (Kılış) fiilleri nedir

Kişi ya da varlığın yani öznenin kendi isteği ile gerçekleştirdiği veya gerçekleştireceği, öznenin bir nesneyi etkilediği fiillere iş (kılış) fiilleri denir.

İş (kılış) fiilleri bir işi, hareketi anlatır. Bu işi ve hareketi yapan bir özne vardır. Öznenin yaptığı bu iş ve hareketten etkilenen bir de nesne vardır.

Bir fiilin iş fiili olup olmadığını bulmak için önce fiile yani yükleme “kim, ne?” sorularından biri sorulur. Özne varsa bu sefer fiile yani yükleme “ne, neyi, kimi?” soruları sorulur. Eğer bu sorulara cevap alabiliyorsak o fiil iş (kılış) fiilidir.

İş fiillerine örnekler

• Salona girer girmez paltosunu koltuğa fırlattı.
• Osman, hoşça kal demeden telefonu yüzüme kapattı.
• Eşyaları taşımadan önce evi güzelce temizledik.
• Küçük kız sırtındaki koca çuvalı yolun karşısına kadar taşıdı.
• Zorlansam da sonunda kavanozun kapağını açtım.
• Dün gece rüyamda okul birincisi olduğumu gördüm.
• Bu sorunun cevabını öğretmen de bilmiyormuş.
• Şair kendisine sorulan soruları samimiyetle cevapladı.
• Araba az daha küçük çocuğa çarpacaktı.
• Babamla birlikte bahçenin her bir köşesine ağaç diktik.

Durum fiilleri nedir

Öznenin içinde bulunduğu ve süreklilik gösteren durumunu anlatan fiillere durum fiilleri denir.

Durum fiillerinde eylem, öznenin isteği ile gerçekleşmiştir. Fakat fiilden etkilenen bir nesne yoktur. Bu nedenle durum fiillerinde nesneyi bulmaya yönelik sorduğumuz “ne, neyi, kimi?” sorularına cevap alınamaz.

Bir fiilin durum fiili olup olmadığını anlamak için fiilin başına “onu” kelimesini getirebiliriz. Anlamsız oluyorsa o fiil durum fiilidir.

Not: Durum fiili olup da nesne alabilen az da olsa fiil vardır. Bu fiiller hareket bildirmediği için durum fiili olarak kabul edilir. (özlemek, beğenmek…)

Durum fiillerine örnekler

• Odaya girdiğimde televizyonun karşısında gülüyordu.
• Gece geç yattığı için sabah erken uyanamadı.
• Bir an önce annesine kavuşmak için merdivenleri hızlıca çıktı.
• Bulaşıkları yıkadıktan sonra koltuğa uzandım.
• Hasan, yarışmayı kazanamadığı için ağlıyormuş.
• Borçlarını ödeyemediği için arabasını satacakmış.
• Kerem şu an evde bilgisayar oyunu oynuyordur.
• Başkanın uyarısıyla tüm salon bir anda sustu.
• Çocuk, birden elektrikler kesilince çok korktu.
• Ağaçtaki meyvelere ulaşmak için durmadan zıplıyor.

Oluş Fiilleri nedir

Öznenin kendi isteği dışında meydana gelen, kendiliğinden oluşan değişikliği anlatan fiillere oluş fiilleri denir.

Oluş fiilleri, zamanla ortaya çıkan, kendiliğinden oluşan bir durumu anlatırlar.

Bir fiilin oluş fiili olup olmadığını anlamak için eylemin istem dışı ve kendiliğinden oluşup oluşmadığına bakılır.

Oluş Fiillerine Örnekler

• Ali’nin köpeği de artık iyice yaşlandı.
• Bu makine kullanılmadığı müddetçe paslanır.
• Anneme anneler günü için aldığım çiçekler solmuş.
• O çiçeğe su vermezsen yaprakları sararacak.
• Üç gün sonra eve gelince baktık ki ekmek, peynir, yoğurt hepsi küflenmiş.
• Sıkı bir diyetle bir ayda tam on kilo zayıfladı.
• Dondurmaları buzluğa koymayı unuttuğun için dondurmalar erimiş.
• Evin ahşap merdivenleri bakımsızlıktan için için çürümüş.
• Bünyesi zayıf olduğundan çabuk hastalanır.
• Bu günden sonra artık havalar soğur.

Fiillerde Anlam İş Oluş Durum Fiilleri Cevaplı Test Soruları

Soru 1) “Okumak, uyumak, uzamak” fiilleri anlam özelliklerine göre hangi şıkta doğru sırayla verilmiştir?
A) Oluş- İş- Durum
B) İş- Durum- Oluş
C) İş- Oluş- Durum
D) Durum- İş- Oluş

Doğru Cevap B) İş- Durum- Oluş

Soru 2) “Oluş fiilleri öznenin iradesi dışında gerçekleşen eylemlerdir.”
Yukarıdaki bilgiye göre hangisinde oluş fiili kullanılmamıştır?
A) Tırnakların yine uzamış.
B) Zeynep bugünlerde çok zayıfladı.
C) Sonbaharda yapraklar sarardı.
D) Ali kütüphanesindeki tüm kitapları okudu.

Doğru Cevap D) Ali kütüphanesindeki tüm kitapları okudu.

Soru 3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum fiili kullanılmıştır?
A) Tolga bana mektup yazmış.
B) Yazarken kalemi kırdım.
C) Yaptığı espriye bütün sınıf güldü.
D) Bahçede çiçek açan ağaçları gördüm.

Doğru Cevap C) Yaptığı espriye bütün sınıf güldü.

Soru 4) Aşağıdaki fiillerden hangisi durum bildirmektedir?
A) Uyuyormuş
B) Okuyor
C) Dikti
D) Büyümüş

Doğru Cevap A) Uyuyormuş

Soru 5) Aşağıdaki fiillerden hangisi oluş bildirmektedir?
A) Yaşlanmak
B) Uyumak
C) Uzanmak
D) Görmek

Doğru Cevap A) Yaşlanmak