İdeal bir toplum düzeninin olabileceğini kabul eden görüşler

İdeal toplumsal düzenin varlığını kabul eden düşünürler, bu düzenin ölçütleri konusunda farklı yaklaşımlara sahiptirler. İdeal düzeni belirleyen ölçüt; bazılarına göre özgürlük, bazılarına göre eşitlik, bazılarına göre adalettir.

Özgürlüğü Temel Alan Yaklaşım

Bireyin toplumsal yaşamın her alanında özgür olması gerektiğini savunan felsefe liberalizmdir. Buna göre doğal hâlde özgürce yaşayan insan, devlet yaşamında bazı hak ve özgürlüklerinden vazgeçmiştir. Bunun karşılığında devlet, insanın bu hak ve özgürlüklerini gerçekleştirecek koşulları sağlayabilir. Birey karşısında devlet gücünün sınırlandırılması gerektiğini savunan liberalizmin önemli temsilcileri; John Locke ve John Stuart Mill’dir.

Ekonomik açıdan liberalizm, devletin ekonomik yaşama olabildiğince az müdahale etmesi gerektiğini savunan kapitalizmdir. Önemli temsilcisi Adam Smith’e (Edım Simit, 1723-1790) göre serbest piyasa ekonomisinde bireyler, özgürce davranarak bireysel ve dolayısıyla toplumsal refah düzeyinin yüksek olmasını sağlarlar.

Eşitliği Temel Alan Yaklaşım

Gelir dağılımında eşitsizliğe yol açtığı gerekçesiyle liberal-kapitalist sisteme karşı çıkan yaklaşım sosyalizmdir. Bu yaklaşıma göre bir toplumda özgürlüğün yanı sıra eşitlik de önemlidir. Eşitliği sağlamanın yolu, ekonomide üretim araçlarının mülkiyetinin devlette olmasıdır. Böylece sınıfsız, ideal bir toplumsal düzene ulaşılır. Önemli temsilcileri Saint Simon (Sen Simon, 1760-1829) ve Karl Marx’tır.

Adaleti Temel Alan Yaklaşım

Toplamsal düzen olarak hem eşitliği hem de özgürlüğü kapsayan, adaleti temel John Rawls alan yaklaşımdır. Bu düzende devlet, bireyler arasındaki dengesizlikleri gidermek için sosyal nitelikli önlemler alır. Özgürlüğün ve eşitliğin birlikte gerçekleşmesi sosyal adalettir. Sosyal adalet bireylere hak ettiğine, değerine ve ihtiyacına göre davranmaktır. Bu yaklaşımın temsilcileri Eduart Bernstein (Eduart Bernştayn, 1850-1932) ve John Rawls’tır (Con Ravls, 1921-2002).