Haber kipleri nelerdir ve kaça ayrılır

Haber kiplerinin diğer bir adı da bildirme kipleridir. Haber kipleri, diğer adı ile bildirme kipleri zaman anlamı taşıyan kipleridir

Haber kipi nedir

Haber kipleri cümle içerisinde zaman bildiren eklerdir. Cümlede fiilin zamanını bildirmektedir. Böylece yapılmış veya yapılacak herhangi bir işin gerçekleşme zamanını, işin yapıldığını veya yapılmakta olduğunu haber veren eklerden oluşmaktadır. Haber verdikleri zamanın adlarını taşırlar. Haber bildirme kipleri şunlardır;

• Geniş zaman
• Şimdiki zaman
• Gelecek zaman
• Di'li geçmiş zaman
• Miş'li geçmiş zaman

Haber kipleri kaça ayrılır

Haber kipleri kendi arasında 5 çeşide ayrılmaktadır. Tüm haber kiplerinin ekleri birbirinden farklıdır. Fiillerin gerçekleştiği veya gerçekleşeceği zamanları farklı olarak açıklamaktadır. Tüm çeşitler farklı zamanlara aittir. Haber kipleri çeşitleri ve açıklamaları şunlardır:

Geniş Zaman: Geniş zaman haber kiplerinin ekleri '' -er, -ar, -ır, -ir, -ur, -ür '' ekleridir. Geniş zaman kipleri geniş bir zaman diliminde oluşları içine almaktadır. Fiillerin kök ve gövdelerine ''-r'' eki eklenir. Ünsüzle biten hecelerde ise ekler '' -er, -ar, -ır, -ir, -ur, -ür '' şeklindedir. Bir örnek vermek gerekir ise;

Gel-ir-im: Bu kelimede ''-r'' harfi eklenmiş ve geniş zaman haber kipi kullanılmıştır. Hece sessiz bir harf ile bittiği için ek ''-ir'' şeklinde yazılmıştır.

Şimdiki Zaman: Fiillerin söylendiği zaman yapıldığını belirtir. Fiildeki olayın yapılması ve anlatılması aynı anda gerçekleşmektedir. Şimdiki zaman haber kipinin eki ''-yor'' ekidir. Fakat ''-mekte, -makta, - mede, -mada'' kelimeleri ekleri ile de cümle içerisine şimdiki zaman anlamı katılabilir. Örnekler ile şu şekilde açıklanır:

Gelecek Zaman: Fiillerin gerçekleşme zamanı gelecekte olduğu bu haber kipi ile bildirilir. ilk olarak anlatım, daha sonra fiil gerçekleşir. Ekleri ise ''-ecek, -acak'' ekleridir.

Di'li Geçmiş Zaman: Burada ilk anlatım olur. Öncelikle fiil gerçekleşir, sonra anlatım olmaktadır. Ekleri ''-dı, -di, -du, -dü, - yı, -ti, -tu, -tü'' ekleridir.

• Karşıdaki binayı bugün boyadılar.
• Evimizin önünü temizledik.
• Bunları yapmamızı siz söylediniz.

Miş'li Geçmiş Zaman: Fiil söylenme anından önce gerçekleşmiştir. Anlatan kişi fiilin yapılışını başkalarından yapıldığını ifade eder.

Örnek kelimeler ile haber kipleri

Haber kiplerine pek çok örnek verilebilir. Haber kipleri ile ilgili örnekler şunlardır:

• Buraya çok önceden gelmiştir.
• Yazın burası çok sıcak olurmuş.