Doktorların yüzde 83'ü kafasına göre ilaç yazıyor

Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

New England Journal' de yayınlanan temsili bir vaka hakkında okuyuculara aşağıdaki üç durumdan hangisinin en uygun olduğu sorulmuştu (1):

BİR: Statin tedavisine başlanmamalıdır.

İKİ: Statin tedavisi başlanmalı ve LDL-kolesterol seviyesi takip edilmelidir.

ÜÇ: Statin tedavisi başlanmalıdır ama LDL-kolesterol seviyesinin takip edilmesine gerek yoktur.

97 ülkeden 1641 cevap geldi

Derginin son sayısında bu örnek vakaya 97 ülkeden 1641 cevap geldiği bildirildi.

931 okuyucu (cevap verenlerin yüzde 57) hiç statin başlamamayı, 432' si (yüzde 26) LDL-kolesterolü takip ederek statin başlanmasını, 278' i de (yüzde 17) LDL-kolesterol takibi yapılmadan statin başlanmasını tercih ediyorlardı.

Bu dağılımın ülkelerin coğrafi bölgeleriyle alakalı olmadığı da görüldü yani dünyanın farklı yerlerinde yaşayan okuyucuların fikirleri farklı değildi.

USA ve Porto Riko' dan gelen cevaplara göre yüzde 50 statin başlanmasın, yüzde 29 LDL takibiyle ve yüzde 17 de LDL takibi olmadan statin başlansın derken, bu iki ülke dışından gelen cevaplardaki dağılımda sırasıyla yüzde 60, 25 ve 15 idi.

Bu yazıyı cevaplayan okuyucuların neredeyse tamamının doktor olduğu söylenebilir çünkü bu derginin tıp eğitimi almamış kişiler tarafından okunabileceğini, okunsa da anlaşılmasının mümkün olabileceğini sanmıyorum.

Hatta bu dergiyi okuyanların çoğunun sıradan doktorlar değil, tıptaki gelişmeleri yakından takip etmeye çalışan ve çoğu da muhtemelen öğretim üyesi olan kişiler olduğunu söylemek de yanlış olmaz.

Kalp krizinden korunmada ilaç değil sağlık hayat tarzı önce gelir

Okuyucular tarafından gönderilen 86 yorumun çoğunda sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, stres yönetimi ve sigara içilmemesi gibi hayat tarzı değişiklikleri savunuldu.

Statinlerin, bu gibi girişimlerin yerini alacak bir yaklaşım olmadığı ve bunlar yerine getirildiğinde Stephen' in hayatı boyunca her bakımdan sağlıklı olacağı, yeni kılavuzun statin yazılmadan önce risk azaltılması için hastayla kapsamlı bir tartışma yapılmasını tavsiye ettiği vurgulandı.

Bazıları statin tedavisine başlanmasının sağlıklı bir hayat tarzı benimsenmesini zorlaştıracağı görüşünü dile getirdi.

Birçokları da statin tedavisi başlanmadan önce ne kadar beklenmesi gerektiği konusunda bir mutabakat olmadığının altını çizdi.

Az sayıda yorumda ise kusurlu bir risk hesabına aşırı itimadın sakıncaları anlatıldı.

Okuyucular, doktorun hastasının kişisel risk faktörlerini, tedavi seçeneğinin fayda ve zararlarını anlaması konusundaki mesuliyetinin önemini bildirdi.

Birçoğu ortak karar alma gereğine işaret etti.

Birçok cevapta, yan etkilerinden dolayı statin tedavisinden sakınılmak istendiği anlaşılıyor; az sayıda okuyucu da koroner kalsiyum skoru, yüksek hassasiyetli CRP ölçümü, karotis ultrasonografisi gibi ilave tetkikler yapılarak risk değerlendirmesine yardımcı olunmasını uygun buluyor.

Okuyucuların küçük bir kısmı, statin tedavisi başlanmasını, sürdürülebilir hayat tarzı değişikliklerinin gözlenmesinin arzu edilebileceğini ama bunun elde edilmesinin çoğu zaman güç olduğunu bildiriyor.

Bu grup risk faktörlerinin, özellikle de LDL kolesterol seviyesinin hemen statin başlanması için yeterli olduğu görüşüne inanıyor.

İlaç başlayalım veya ilaç başlamayalım kamplarından birçok okuyucu tedavinin kişisel olması gerektiğini ve hastaların tedaviye uyumlarının daha ziyade hastanın arzusuyla alakalı olduğunu bildiriyor.

Yeni risk hesaplama cetveli, hastanın cinsiyeti, yaşı, ırkı, total kolesterol, HDL-kolesterol seviyesi, sistolik kan basıncı, hipertansiyon tedavisi, diyabet ve sigara içmesini dikkate alıyor.

Yeni kılavuzda LDL-kolesterol için bir hedef değer belirlenmiyor ve LDL-kolesterol seviyelerine hastaların tedaviye uyumlarını ve cevaplarını doğrulamak için zaman zaman bakılması tavsiye ediliyor.

Gelelim neticeye

BİR: Dünyanın farklı ülkelerinden doktorların çoğunun kolesterol kılavuzunu "takmaması" bazılarına ilginç gelebilir ama ben hiç şaşırmadım; doğru olan budur!

İKİ: Onlarca uzman tarafından hazırlanan kılavuzun dikkate alınmaması, web sitesinde yüzlerce hazır gıdanın kalp dostu logosuyla reklamını yapan, kardiyoloji dünyasının ağır topu Amerikan Kalp Derneği ve Amerikan Kardiyoloji Koleji için "utanılacak" bir durumdur.

ÜÇ: Kalp hastalıklarından korunmada esas önemli olanın vücuttaki statin eksikliğini gidermek değil, doğru hayat tarzı olduğunun giderek daha fazla "hekim" tarafından benimseniyor olması ise gelecek adına sevindiricidir.

KAYNAKLAR

http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMclde1314766

http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMclde1407177?query=TOC