Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri

Mesnevi

• Mesnevide beyit sayısı sınırsızdır.
• Herhangi bir konu sınırlaması yoktur. En genel konular çoğunlukla  savaş, aşk, tarihi olaylar, dinî olaylar…
• Mesneviler divan edebiyatında  roman ve hikaye türünün yerini tutuyordu.
• Mesnevilerde her zaman  her beyit kendi arasında kafiyelidir.
• Kafiye  düzeni  şöyledir; aa, bb,cc,dd,ee,…..
• Bir yazarın  Beş mesnevisine Hamse denir..
• Şehrengiz bir şehrin güzelliklerini anlatan mesnevilere denir.

Türk edebiyatındaki başlıca ünlü mesneviler şunlardır:

• Kutadgu Bilig (İlk mesnevi – Öğüt)
• Fuzuli Leyla ile Mecnun (Aşk)
• Şeyh Galip Hüsm ü Aşk (Aşk)
• Şeyhi Harname (Eleştiri)
• Ahmedi İskendername (Tarih)
• Nabi Hayrabat (Öğüt)
• Süleyman Çelebi Vesiletü’n-Necat (Mevlid) (Dini)
• Mevlana Mesnevi (Öğüt)

Müstezat

• Gazelden farklı gazel türünün  özel bir biçimine denir.
• Şiirdeki uzun dizelere kısa bir dize eklenerek bir uzun bir kısa eklenerek yazılır.
• Uzun ve kısa dizeler gazelde olduğu gibi kendi aralarında uyaklanırlar.
• Müstezattaki Kısa dizelere “ziyade” denir.

Rubai

• Rübailerin kafiye şeması i aaxa şeklindedir ve rübailer tek dörtlükten oluşurlar.
• Rübailer aruzun belli kalıplarıyla yazılırlar.
• Rübailerde hayatın anlamını ve hayat felsefesini, dünyanın nimetlerinden yararlanmayı ve ölüm gibi farklı konular işlenmiştir.
• İran edebiyatına ait bir türdür. Bu türün en büyük şairi ise hiç kuşkusuz ki  Ömer Hayyam’dır.
• Türkçe rubailerde çok önemli yeri vardır. En güzel örneklerini Yahya Kemal vermiştir.

Tuyuğ

• Türklerin Divan edebiyatına kazandırdığı bir nazımşeklidir.
• Kafiye  düzeni rubainin kafiye düzeni gibidir.Tek dörtlüklerden oluşur.
• Genellikle felsefi konular işlenmektedir.
• Edebiyatta Kadı Burhanettin’in tuyuğları meşhurdur.

Şarkı

• Genellikle Besteyle okunmak için yazılan ve dörtlüklerden oluşan nazım biçimidir.
• Dörtlük sayısı genellikle  3ile 5 arasında değişir.
• Birinci dörtlükte 2. ve 4. dizeler tekrarlanır, diğer dörtlüklerde 4.dizeler aynen tekrarlanır. Bu kısma  nakarat denir.
• Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı nazım biçimidir.
• Aşk, sevgi, mutluluk, günlük hayat gibi temaları işlenir.