Dinî tasavvufî halk edebiyatı nedir

Dinî tasavvufî halk edebiyatının genel özellikleri

• Genellikle hece ölçüsü daha çok kullanılmıştır ,az da olsa aruz ölçüsü kullanılan şiirler vardır.
• Şiirlerde Yarım uyak ve redifler sık kullanılmıştır.
• Tasavvuf terimlerini saymazsak dil,halkın anlayabileceği özellikte ve çok sadedir.
• Saz eşliğinde çalınıp söylenenler şiirlerde vardır.
• İşlediği başlıca temalar; Allah sevgisi, doğruluk ve adalet, nefsin öldürülmesi,insan sevgisi,ölüm, ölüm sonrası, Allah’a varış,tasavvufun ilkeleri…
• Şiirler Coşkuludur,genellikle didaktik şiirlerden oluşur.
• Şiirlerde nazım birimi dörtlüklerden oluşur fakat beyitle oluşturulmuş türler de bulunmaktadır.

Kullanılan nazım türleri:

İlahi

• Tekke edebiyatının en önemli ve ana nazım türüdür.
• Genellikle 8’li hece ölçüsüyle söylenir, fakat 7 ve 11’li de olabilir.
• İşlediği temel konular; Fanilik,ölüm,Allah sevgisi,nefsin öldürülmesi,hakikate ulaşma…
• Edebiyatımızda bu türün en büyük sanatçısı hiç kuşkusuz Yunus Emre’dir.

Nefes

• Nefesler genellikle 8’li hece ölçüsüyle söylenir.
• İlahilerin temel konularının Bektaşilerce, tarkatçe söylenmesi sonucu ortaya çıkmış türdür.

Deme ( Deyiş )

• Hecenin 8’li kalıbı ile söylenir
• Genellikle saz eşliğinde kendine özgü bir ezgi ile söylenir.

Nutuk

Tekke Edebiyatı’nda Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni katılan müritleri bilgilendirmek tarikat derecelerini, tarikat adabını veb tarikat kavramlarının öğretmek amacıyla söylenen didaktik(Öğretici) şiirlerdir.

Devriye

Evrendeki var olan canlı cansız her şey Allah’tan gelmiştirve muhakkak yine Allah’a dönecektir. İslamiyette bu felsefeyi yansıtan şiirlere devriye denir.

Şathiye

• Türk edebiyatında dini ve tasavvufi halk şiirinde genel olarak mizahi manzumelere şathiye adı verilir.
• İnançlardan genellikle alaylı bir şekilde söz eder gibi yazılan şiirlerdir.ilk bakışta saçma sanılan bu sözlerin, derin bir iman ile yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara değindiği muhakkak ki anlaşılır.
• Edebiyatımızzda bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır.
• Hiç kuşkusuz bu türün en tanınmış şairi Kaygusuz Abdal’dır.

Not:Yukarıdaki edebi türler koşma nazım biçimiyle yazıldığı için birer nazım biçimi kabul edilmez bunlar; birer nazım türüdür.