Damıtma nedir

Damıtma ya da distilasyon, iki veya daha fazla bileşen içeren bir karışımın ısıtılıp, buhar ve sıvı faz oluşturmak suretiyle daha uçucu bileşence zengin karışımların elde edilmesini sağlayan ayırma işlemidir.

Genel anlamda damıtma, bir sıvının buharlaştırılıp buharının tekrar yoğuşturularak sıvıyı saf olarak elde etmek amacıyla geliştirilmiştir. Damıtma ile ayırma, karışımdaki maddelerin kaynama sıcaklıklarının farklılığı temeline dayanır. Damıtma tekniği karışımı oluşturan bileşenlerin özelliklerine göre farklı düzeneklerle uygulanır ve adlandırılır. Tuzlu suda olduğu gibi bileşenlerinin kaynama sıcaklıkları çok farklı olan karışımları basit damıtma ile ayırırız. Aşağıdaki etkinliği yaparak basit damıtma ile ayırmayı gözlemleyelim.

Ayrımsal damıtma düzeneğinde uzun damıtma (fraksiyon) kolonu ya da kolonları vardır. Karışım ısıtıldığında karışımda daha az uçucu olan (kaynama noktası büyük) bileşenin buharı soğutucuya geçmeden kolonda yoğuşarak damıtma kabına geri döner.

Normal atmosfer basıncında yapılan damıtma türleri

• Normal damıtma: Kaynama sıcaklığına yakın sıcaklıklarda bozunmayan maddelere uygulanır.
• Fraksiyonlu damıtma: Kaynama noktaları birbirine yakın maddelerin ayrılmasında kullanılır.
• Su buharı damıtması: Suda çözünmeyen ve miktarı az olan maddeleri uçucu olmayan karışımlardan ayırmak için özellikle madde 100 ^oC nin üzerinde kaynıyorsa ve kaynama noktasına yakın sıcaklıklarda bozunuyorsa su buharı destilasyonu kullanılır. Kaynama sıcaklıklarının altında bozunabilen maddeler için de kullanılır.
• Kuru damıtma: Katı maddelerin ısı etkisiyle parçalanıp distile edilebilir maddeler vermesi ve bunların distile edilmesi esasına dayanır. En büyük sakıncası katı maddelerin ısıyı iyi iletmemesi ve parçalanma sonucu istenmeyen ürünlerin de oluşmasıdır. Çalışma şekli normal distilasyonda olduğu gibidir. Ayırma ve saflaştırmadan çok sentez tekniği ( örneğin keton sentezi ) olarak önem taşır.