Biyografi nedir

Edebiyat, sanat, spor, politika, bilim, iş vb. alanlarda başarılı, tanınmış kişilerin doğumlarından itibaren yaşam evrelerini anlatan yazı türüne biyografi denir. Biyografiler belgelere dayandırılarak yazılmalıdır. Biyografisi yazılan kişiler, özgün ve ilgi çekici yönleriyle ele alınıp incelenirken bir yandan da gerçeklerin üzerinde önemle durulmalıdır. Bu nedenle biyografi yazarının, hayatını yazacağı kişiyle ilgili kaynakları ve belgeleri; varsa kişinin mektuplarını, anılarını, günlüğünü araştırması, incelemesi gerekmektedir. Ancak biyografi yalnızca tarihî belge niteliği taşıyan bir tür olarak da düşünülmemelidir. Yaşam öyküsü yazılan kişinin yaşam serüveninin, onun kişiliğinin okuyucuya aktarılması ve olayların akışı şeklinde kaleme alınması biyografinin önemli özelliklerindendir.

Bir kişinin yaşamını bir roman kurgusu içinde işleyen eserlere biyografik roman denir. Biyografi türünün ilk örneklerine eski Yunan edebiyatında rastlamaktayız. Plutarkhos (Pulutarkos) bilinen en eski biyografi yazarıdır. Bizde divan edebiyatındaki şuara tezkireleri bu türün özelliklerini taşıyan ilk eserlerdir.

Biyografik eserlere örnek olarak Şevket Süreyya Aydemir’in Tek Adam, İkinci Adam; Muzaffer Uyguner’in Sait Faik Abasıyanık; Asım Bezirci’nin Orhan Veli, Sabahattin Ali; İlhan Geçer’in Cahit Sıtkı Tarancı; Mithat Cemal Kuntay’ın Namık Kemal; Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Atatürk adlı eserleri verilebilir.

İngiliz edebiyatında William Roper’ın (Vilyım Rupır) Sir Thomas Moore’un (Tomas Mur) Hayatı, Avusturya edebiyatında Stefan Zweig’in (Stefan Zıvek) Üç Büyük Usta tanınmış biyografi örnekleridir.