9. Sınıf Öğün Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 154-167 Cevapları

Metne Hazırlık

1. Tiyatroda seyrettiklerinizi düzyazı ile ifade edip edemeyeceğinizi nedenleriyle belirtiniz.
Cevap: Edemeyiz. Çünkü tiyatro gösteri sanatıdır. Oradaki jest ve mimikleri istediğimiz kadar düzyazı şeklinde aktarmaya çalışalım aynı etkiyi okurda ya da izleyicide uyandırmak neredeyse mümkün değildir.

2. “Bir ülkeyi tasarlamak başka, onu gerçekleştirmek başkadır.” Turan Oflazoğlu, Tarih ve Tiyatro Turan Oflazoğlu’nun bu sözünden ne anladığınızı açıklayınız.
Cevap: Düşünce eyleme geçmediği sürece sadece fikir olarak kalır. Yani bizler hayalimizde bir çok şeyi kurabiliriz oysa gerçek yaşamda bunu gerçekleştirme işine gelince ne yazık ki düşündüğümüz gibi olmayabilir. Bu sözle anlatılmak istenen de budur.

3. Eserlerinde tarihî konuları işleyen yazarlar, gerçekleri olduğu gibi aktarmak zorunda mıdır? Neden? Tartışınız.
Cevap: Hayır değildir. Çünkü edebi eser kurgusaldır. Yani ne kadar gerçeklerden etkilense yararlansa da yazar onu kendi hayal dünyasına göre yeniden oluşturur. Bunu yaparken de sanatın getirdiği özgürlüğünü kullanır.

4. Sizce Türk sinemasında Karagöz tipiyle benzerlik gösteren tip/tipler var mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Vardır. Örneğin Kemal Sunal’ın Şaban tiplemelerinin olduğu filmlerde Şaban2ın Karagöz gibi çoğu zaman okuma yazma bilmediği halde iyiliği saflığı ve zekasıyla her zaman kazandığını görebiliriz.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinde geçen anlamını bilmediğiniz sözcükleri belirleyiniz. Bunların anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu sözlükten yararlanarak kontrol ediniz.

sipahi
tahminim: eski bir asker bölüğü
sözlük anlamı: Osmanlı İmparatorluğu döneminde, tımar sahibi bir sınıf atlı asker.

Yeniçeri
tahminim: Osmanlı zamanındaki bir asker çeşidi
sözlük anlamı: Osmanlı İmparatorluğu döneminde, yeniçeri ocağında sürekli görev yapan ücretli yaya asker.

isyancı
tahminim: Var olan otoriteye karşı ayaklanan kişiler
sözlük anlamı: başkaldırı eylemini hazırlayan ve başlatan ya da ona katılan (kimse)

2. Genç Osman’ın devlet düzeniyle ilgili olarak yaptığı tespitler nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Genç Osman, padişah olduktan sonra siyasi, sosyal ve askerî alanlarda değişiklikler yapmak ister. Yeniçeri ve sipahi ocaklarını kaldırarak yeni bir ordu kurmak, yozlaşan ilmiye sınıfının devlet üzerindeki etkilerini azaltmak, imparatorluğun başkentini İstanbul’dan Anadolu’ya taşımak, kılık kıyafette değişiklikler yapmak, saray geleneklerini değiştirerek padişahların devşirmeler yerine Türk kızları ile evlenmelerini sağlamak yapmak istediği değişikliklerden bazılarıdır.

3. Dilaver Paşa’nın kaygıları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Özellikle askerin durumundan kaygılıdır. Bu durumu şöyle anlatır Dilaver Paşa: “Ben artık kendimizden emin değilim. Asker
büyük atalarınızın askeri değil artık. Avrupa’yla tekrar boy ölçüşebilmek için asker ocaklarını düzeltmek zorundayız.”

4. Metinden hareketle Davut Paşa’nın kişiliği ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Gerçekçi, yenilikçi, cesur, vatanına bağlı modern bir yönetici profili çizmektedir.

5. Yeniçeriler ve sipahilerin Genç Osman’ın kararları konusundaki tepkileri nelerdir? Belirtiniz.
Cevap: Elbette Genç Osman’ın yapmaya çalıştığı yeniliklere karşı çıkarlar. Herkesi silahlarıyla ortalığı kan gölüne çevirme tehditleriyle korkutmaya çalışırlar. Çünkü yeniliğin çıkarlarına ters düştüğünü bilirler.

6. Bu metinde trajedinin hangi özellikleri vardır? Bulunuz.
Cevap: Özellikle yüksek kesimden kahramanların olması, olay/zaman/mekanda birlik yani 3 birlik kuralının olması, kullanılan dilin içerisinde argo ya da kaba sözcüklerin olmaması gibi özelliklerini trajedi türünün özellikleriyle bağdaştırabiliriz.

7. Genç Osman metninin tema ve konusunu tespit ediniz.

Tema: Yeniliğin çoğu zaman eskiler tarafından engellenmesi.
Konu: Genç Osman’ın ülkenin içinde bulunduğu kötü durumu düzeltme adına yenilikler yapmak istemesi askerin buna karşı çıkması

8. Genç Osman’ın adalet anlayışı hakkında neler söyleyebilirsiniz? Metinden hareketle açıklayınız.
Cevap: Bağışlayıcıdır. İki kez ağır suç işleyen Davud Paşa’yı iki kez affetmiştir. Ancak onun da bir sabrı vardır. Ayrıca tahta haksız yere tahta oturan amcalarıyla mücadele etmiş ve hakkı olan tahtı geri almıştır.

9. Okuduğunuz metinle ilgili eleştirilerinizi, güncellemelerinizi ve beğeninizi metne dayandırarak metni yorumlayınız.
Cevap: Metni beğendim. Bana tarih hakkında sahip olmadığım bilgileri edebi bir yolla tiyatro metni aracılığı ile vermesini beğendim.

10. Okuduğunuz metnin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları ve metnin dönemin gerçekliğiyle ilişkisini dikkate alarak metni yorumlayınız.
Cevap: O dönemdeki devlet yönetimi, askeri düzen hakkında gayet güzel çıkarımlar yaptıran bir metindir. Devletin çöküş sebepleri ile kurtuluş reçetesi de yine bu metinde işlenmektedir.

11. Okuduğunuz metindeki sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin etkisini belirleyiniz.
Cevap: Metin sözlü kültürde yer alan anlaşma töresinin uygulandığı, yine bununla beraber devlet yönetiminde tek söz sahibi olan padişahın yaşamını ve karar alma mekanizmasını göstermesi bakımından da yazılı kültürün izlerini taşımaktadır.

11. Okuduğunuz metnin içeriğinin doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklikle ilişkisini değerlendiriniz.
Cevap: Metinde doğal gerçeklik yani tarihte yer almış olan Genç Osman, Yeniçeriler ve vezirler yer alır. Toplumsal gerçeklik bakımından ise yönetici kesim ile asker kesimi arasındaki anlaşmazlıkların yükünü yine toplumun çekmesine dikkat çekilir. Bireysel olarak ise metni yazan yazarın tarihsel gerçeklikleri yeniden kurgulamasıyla ortaya koyduğu bireysel gerçekliği görürüz.

12. Okuduğunuz metindeki açık ve örtük iletileri tespit ediniz. Metinle ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi, güncellemelerinizi ve beğeninizi metne dayanarak ifade ediniz.

Açık ileti: Genç Osman’ın yenilik yapmak istemesi, ama çıkarlarına ters düştüğü için bazı kesimlerin buna karşı çıkması

Örtük İleti: Yeniliklerin kolay yapılmadığı her zaman yeniliğe karşı gericiliği savunan bir kesimin varlığının söz konusu olması.

Yukarıdaki metin ile Genç Osman metnini gerçekliği ele alışları bakımından karşılaştırınız. Eserlerinde tarihî konuları işleyen yazarların gerçekleri olduğu gibi aktarmaları zorunlu mudur? Neden? Tartışınız.
Cevap: Yukarıdaki metin açıklama tekniği ile sadece bilgi vermek amacıyla yazılmış öğretici bir metindir. Oysa Genç Osman metni gerçekliği yeniden kurgulayarak okurda estetik zevk uyandırmak için yazılmış edebi bir metindir.

Daha önce işlediğimiz anlatmaya bağlı edebî metinlerle Genç Osman metnini dil ve anlatım özellikleri bakımından karşılaştırınız. Genç Osman metninin anlatmaya bağlı edebî metinlerden temel ifade biçimi bakımından farkını belirtiniz.
Cevap: Genç Osman metni göstermeye bağlı bir metindir. Bir olaydan çok diyaloglara dayanır. Konuşma metinleri ayrıca da her sahnenin ayrıntılı canlandırılması anlatmaya bağlı metinlerden farkıdır.