9. Sınıf Öğün Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 136-150 Cevapları

Metne Hazırlık

1. Köy hayatı ile kent hayatını karşılaştırdığınızda ne gibi farklılıklar görüyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Köyde yaşamak şehir hayatına göre daha doğaldır. Bol bol temiz havanın hâkim olduğu, şehrin hem çevre hem de hava kirliliğinden oldukça uzaktır. Şehirde yaşarken oldukça gürültülü, kirli ve kalabalık ortamlara maruz kalırsınız. Ama köy hayatında ise böyle bir şey pek söz konusu olmaz. Köyler daha sakindir, şehir hayatına göre daha az insan yaşamaktadır. Şehir hayatında yaşayan insanlar için istedikleri her şeye çok zaman almadan ulaşmaları mümkündür. Hatta birçok şey ayağınızın altındadır diyebileceğimiz kadar yakında bulunmakta olduğu için bir şey almak için uzun süre beklemek zorunda kalmazsınız. Köy hayatında ise bu durum daha zordur. Çünkü köyler, yerleşim yeri olarak şehir merkezine ya da ilçe merkezlerine her zaman uzakta konumlandırılmışladır.

2. Aile hayatındaki yozlaşma, toplumun genelindeki yozlaşmayı temsil eder mi? Tartışınız.
Cevap: Kesinlikle eder. Çünkü aile toplumun en küçük parçasıdır. Çekirdeğidir. Eğer çekirdek bozulursa elbette ki toplum da bozulur. Çünkü toplumun değerlerini aile sayesinde kazanır birey. Eğer yanlış aktarılırsa toplum da yanlış gelişir.

3. “Doğru bildiğinden şaşmayan” insanların karakter özellikleri nasıldır? Çevrenizde böyle insanların olup olmadığını belirtiniz.
Cevap: Onlar cesur, dürüst, iyiliksever, lider karakterli, meraklı, bilgili kişilerdir.

4. Aşırı hırslı insanların etraflarındaki insanlara da zararı dokunur mu? Açıklayınız.
Cevap: Dokunur. Çünkü istediklerini elde etmek için her şeyi yaparlar. Bu tip insanlarda en önemli şey hırslarından doğan ihtiyaçların giderilmesidir. Bunun için de hiç bir etik değere bağlı kalmadan yaşarlar. Bu da çevrelerine zarar vermelerine neden olur.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinden yola çıkarak Yusuf’un karakter özellikleri hakkında bilgi veriniz.
Cevap: Yusuf içine kapanık, sevgisini belli etmeyen, haksızlıklara boyun eğmeyen, çok çalışkan, biraz marazlı yani hastalıklı yapıya sahip bir delikanlıdır.

2. Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.
Cevap: Yusuf yaşadığı yerin kaymakamı tarafından evlatlık olarak alınmış bir çocuktur. Ona babalık yapan kaymakamın kızı Muazzez ile beraber büyüyen Yusuf, olgunlaşmaya başlayınca Muazzez’e karşı bir şeyler hissetmeye başlar. Birgün kasabanın külhanbeyi olan, hovardalığıyla ün salmış Şakir, Muazzez’e pazarda laf atar. Bunun üzerine Yusuf’tan da iyi bir dayak yer. Bu durumu yıllarca unutmayan Şakir, Muazzez’i elde etme planları yapar. Kaymakam’a içki sofrasında kumar oynatarak, onun sarhoşluğundan yararlanıp kendisine borçlandırır ve borcuna karşılık da Muazzez’i ister. Yusuf parayı bakkaldan bulur ve borcu öder. Muazzez Yusuf’a olan aşkını itiraf eder. Yusuf ise Muazzez’i komşu köylerden birine kaçırır ve evlenir. Annesi Şahande Hanım’ın içi kinle doludur. Kaymakamın ölmesiyle Yusuf’u gezici köy tahsildarlığına vererek oradan uzaklaşmasını sağlayan Şahande Hanım, kızı Muazzez’i de bir içki sofrasında Şahin’in önüne atar.

3. “Kitaptaki kötü karakterler mutlak kötüler, iyi karakterler de mutlak iyilerdir.” Bu açıklamadan yola çıkarak romandaki şahısları iyiler ve kötüler olarak gruplandırınız.

İyiler: Mukaddes, Yusuf, Kaymakam, Ali.
Kötüler: Şakir, Şahende, Hilmi Bey, Hacı Etem

4. Romanın temasını ve konusunu belirleyiniz.

Konu: Kuyucaklı olan Yusuf’un kendisini evlatlık alan Kaymakam’ın kızı Muazzezle olan aşkı ve onun mutluluğunu istemeyen kişilerle mücadelesi anlatılmıştır.
Tema: Varlıklı insanların, diğer insanlar üzerindeki mutlak otoritesi ve varlıklı insanların; diğer insanların hayatlarına direkt etki etmesi, toplumda ezen ve ezilenlerin olması

5. Metindeki millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, tarihî ögeleri belirleyiniz.
Cevap: Üvey de olsa Yusuf öz evlat gibi yetiştirilir. Yusuf’un sözü evde Kaymakam’dan sonra gelir. Tarihi öge olarak o dönem fes takılması, Kalem’de memurluk yapılması gibi öğeler vardır. Manevi değerlere örnek ise sevgi, aşk ve kıskançlık ile öç alma duygularıdır.

6. Metindeki ana olayı açıklayarak yan olayların ana olayı destekler nitelikte olup olmadığını söyleyiniz.
Cevap: Ana olay Yetim Yusuf2un üvey kardeşi Muazzez’e aşkı ve bu aşk önünde çıkan Şakir gibi engellerin aşılmasıdır. Yine ana olay olarak Zenginlerin güçlülerin devletin otoritesinin olmadığı yerde kendi istedikleri hukukları uygulamalarını örnek gösterebiliriz. Bunun yanında yan olaylar olarak, Yusuf’un üvey evlat olarak alınması, Şakir’in Muazzez’i almak istemesi, Kaymakam’ın kumar batağına düşmesi, Yusuf’un Muazzez’i kaçırması, Kaymakam’ın ölümü, Yusuf’un köylere gitmesi ve sonunda kötü yola düşen Muazzez’e kötülük edenlerin öldürülmesini sayabiliriz.

7.

Küçük Ağa

• Anlatıcı: Üçüncü tekil kişi anlatıcı vardır. O yazardır.
• Gözlemci Bakış Açısı: Salih oturdu. Küçük Ağa’ya değil, başını yana çevirmiş, duvara bakıyordu
• Hâkim Bakış Açısı: Yatağına girdiği zaman ve ilk defa olarak Emine ile Mehmet’i düşündü.

Kuyucaklı Yusuf

• Anlatıcı: Üçüncü tekil kişi anlatıcı vardır. O yazardır.
• Gözlemci Bakış Açısı: 1903 senesi sonbaharında ve yağmurlu bir gecede Aydın’ın Nazilli kazasına yakın Kuyucak köyünü eşkıyalar bastılar.
• Hâkim Bakış Açısı: Yusuf, Kuyucak’ta doğar. Bir gün, köylerini basan eşkıyalar annesini ve babasını öldürür. Kazanın iyi kalpli kaymakamı yapayalnız kalan Yusuf’a acır ve onu evlat edinir.

a. Yukarıdaki tabloda anlatıcıyı, metinlerden örnek vererek belirleyiniz. Cevaplar yukarıdadır.

b. Tabloda bakış açılarının olduğu bölüme metinlerden birer örnek cümle yazınız. Cevaplar yukarıdadır.

8. Okuduğunuz metnin yazarın ünlü eserlerinden birisi olduğunu dikkate alarak yazarın biyografisinden hareketle yazar ile metin arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz. Metnin yazarın tanınmasına katkısını belirtiniz.
Cevap: Yazar bu hikayeyi hapiste iken Yusuf adlı birinden dinleyerek kaleme almıştır. Bu da aslında yaşamından izler taşıyan olayları toplumun sorunlarını anlatmak ve bu sorunları sanat yoluyla ortaya koymak için yazdığını gösterir bizlere. Sanatın toplum için önemini bir kez daha görürüz.

9. Yapılan açıklamalara ve okuduğunuz metinlere göre aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz.

Küçük Ağa

Metindeki Tipler ve Özellikleri:
Tipler: Doktor Haydar Bey, Ali Emmi ikisi de vatan savunmasında değerli iyi insanlardır.

Metindeki Karakterler ve Özellikleri:
Karakterler: Küçük Ağa (İstanbullu Hoca), Salih, Çerkez Ethem

Kahramanların Ruh Hâlleri ile Zaman Arasındaki İlişki: Dönem Kurtuluş Savaşı yıllarıdır. Bu da kahramanların psikolojilerini de etkilemektedir.
Kahramanların Ruh Hâlleri ile Mekân Arasındaki İlişki: Mekan Anadolu’nun farklı yerleridir. Anadolu’nun bu zorlu coğrafyaları kahramanların da yaşamlarının zor ve sert olmasını etkiler.
Metinlerde Olayların Birbirleriyle İlişkisi ve Sıralanışı: Metinde olaylar birbirleriyle neden-sonuç ilişkisi oluşturur.
Metnin Temel Çatışması ve Teması: Milli Mücadele yanlıları ile karşıtlarının mücadelesi.
Metnin Dönemin Sosyal ve Siyasal Olaylarını Yansıtması: Metin Milli Mücadele yıllarını, o dönemde yaşanmış olayları okurlara sunar.
Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri: Metinde döneminde kullanılan bazı yabancı sözcükler olsa da genel olarak sade ve akıcı bir dil gözlenir.
Metinde Kullanılan Bakış Açısı/Açıları: Hem ilahi hem de gözlemci bakış açısı çoğu yerde karşımıza çıkar.
Metindeki Anlatım Teknikleri ve Ögeleri: Metinde genel olarak betimleme ve öyküleme teknikleri ile tanık gösterme sayısal verilerden yararlanma ve açıklama gibi anlatım tekniklerinden de faydalanılmaktadır.

Kuyucaklı Yusuf

Metindeki Tipler ve Özellikleri:
Hacı Etem, Hilmi Bey, Şakir: Kötü tiplerdir. Romanın başından sonuna kadar aynı kötülüğü sergilerler.
Ali, Kaymakam: İyi tiplerdir. Romanın başından sonuna iyi davranışlar sergilerler.

Metindeki Karakterler ve Özellikleri:
Yusuf, Muazzez: Roman bu iki kahramanın değişimlerini anlatır karakterdirler.

Kahramanların Ruh Hâlleri ile Zaman Arasındaki İlişki: Osmanlının çöküş yıllarına denk gelen Anadolu’da güçlü olan ağaların, tüccarların hukuksuz davranışlarının cezalandırılmadığı bir dönemdir. Bu durum özellikle Yusuf’un romanın sonunda isyan etmesi ile sonlanacaktır.

Kahramanların Ruh Hâlleri ile Mekân Arasındaki İlişki: Mekan olarak Edremit’in seçilmesi, bu bölgede devletin etkisinin ne yazık ki azaldığının hukuku güçlülerin kendi lehlerine işlettikleri görülür.
Metinlerde Olayların Birbirleriyle İlişkisi ve Sıralanışı: Olaylar birbirleri ile ilişkilidir.
Metnin Temel Çatışması ve Teması: Güçlüler ile zayıfların savaşı vardır.
Metnin Dönemin Sosyal ve Siyasal Olaylarını Yansıtması: Osmanlının çöküş yıllarına denk gelen Anadolu’da güçlü olan ağaların, tüccarların hukuksuz davranışlarının cezalandırılmadığı bir dönemdir. Bu durum özellikle Yusuf’un romanın sonunda isyan etmesi ile sonlanacaktır.
Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri: Metinde döneminde kullanılan bazı yabancı sözcükler olsa da genel olarak sade ve akıcı bir dil gözlenir.
Metinde Kullanılan Bakış Açısı/Açıları: Hem ilahi hem de gözlemci bakış açısı çoğu yerde karşımıza çıkar.
Metindeki Anlatım Teknikleri ve Ögeleri: Metinde genel olarak betimleme ve öyküleme teknikleri ile tanık gösterme sayısal verilerden yararlanma ve açıklama gibi anlatım tekniklerinden de faydalanılmaktadır.

Don Kişot adlı metni Küçük Ağa ve Kuyucaklı Yusuf adlı metinlerle aşağıdaki tabloya göre karşılaştırınız.

Benzerlikler

Tür: Roman
Biçim: Düzyazı şeklinde kaleme alınmıştır.
Üslup: Metinlerde sade bir dil ve üçüncü kişi anlatımı görülür
İçerik: Konular birbirinden farklıdır.

Farklılıklar

Tür: Roman olsalar da özellikle Don Kişot hayali unsurların daha fazla olduğu ve romana geçiş döneminin ürünü olarak farklı özellikler gösterir.
Biçim: Don Kişot’ta uzun cümleler dikkati çeker. Mekanlar çok değişir. Diğerlerinde daha sabit mekanlar vardır.
Üslup: Kuyucaklı Yusuf ve Küçük Ağa’da betimlemeler ve doğa tasvirleri fazlaca yer alırken Don Kişot’ta daha hayali unsurlara ağırlık verildiği gözlemlenir.
İçerik: Konular birbirinden çok farklı özellikler gösterir.

Küçük Ağa ve Kuyucaklı Yusuf romanlarını okuyunuz.
Cevap: Küçük Ağa ve Kuyucaklı Yusuf romanlarını okumanızı tavsiye ediyoruz.

Dil Bilgisi

1. Küçük Ağa adlı metinden zamir türlerine örnekler bulunuz. Örnekleri aşağıdaki tabloya yazınız. Bulduğunuz zamirlerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.
Kişi zamiri: İlk defa olarak kendini onları düşünmeye lâyık buluyordu ve onların da kendisini şu bulunduğu halde düşünmesini istiyordu
İşaret zamiri: Şimdi ona lâzım olan kuvvet ve dayanak bu idi.
Belgisiz zamir: Öyle işte: Ya onu, ya ötekini seçmeliydi.
Soru zamiri: Kimsiniz, nereden gelip nereye gidersiniz?
Dönüşlülük zamiri: Yeni yeni kendini toparlamaya başlayan Küçük Ağa bir defa daha şaşaladı

2. Kuyucaklı Yusuf adlı metinde, sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılan virgülleri bulunuz.
Cevap: Yaşı otuz beşten fazla olmamasına rağmen kalpağının kenarından bembeyaz saçları görünen kaymakam en ileride, başı önüne eğili ve gözleri atının ıslak ıslak sivrilen kulaklarında, gidiyordu

3. “Küçük Ağa şafağa yakın girdiği yatağında, ağzında ekmek doğrayıp içtiği bir kâse sütün tadı, bu inancı ile güvenini ilk defa açık açık düşünüyor ve Çolak Salih’i minnetle hatırlıyordu.” cümlesindeki düzeltme işaretinin (A) işlevini belirleyiniz.
Cevap: Düzeltme işareti Türkçe olmayan kelimelerde kullanılan bir işarettir. Bu işaret hem uzatma hem de inceltme görevinde kullanılır. İnceltme görevi sadece “g, k, l” ünsüzleri için; uzatma görevi de “a, i ve u” ünsüzleri için söz konusudur.

4. Aşağıdaki metinde bulunan noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

Kaymakam sordu:
“Sen kimsin oğlum?”
“Ben Yusuf’um!”
“Kim Yusuf?”
“Etem Ağa’nın oğlu Yusuf!..”
Kaymakam şaşırmış gibi suallerini kesti.
Çocuk ölenlerin oğlu idi.
“Burada ne bekliyorsun?”
Eliyle ölüleri gösterdi:
“Nah, bunları bekliyorum!”
“Ne zamandan beri buradasın?”
“Akşamdan beri… Vukuattan sonra candarmaya koştum, haber saldım, sonra yine geldim. Fıkaraları nasıl yalnız bırakayım…”

İki nokta işareti: Konuşma cümlelerinden önce kullanılmıştır.
Tırnak işareti: Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için kullanılmıştır.
Soru işareti: Soru anlamı olan cümlelerin sonuna konulmuştur.
Ünlem işareti: Duygu belirten cümlelerin sonuna konulmuştur.
Nokta işareti: Biten cümlelerin sonuna konulmuştur.
Virgül işareti: Aynı türden kelimeleri ayırmak için aralarına konulmuştur.
Üç nokta işareti: Bitmeyen eksiltili ifadelerden sonra kullanılmıştır.

B. Sözlü İletişim Uygulamaları

Hazırlıklı konuşma aşamaları doğrultusunda Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf adlı romanını tanıtan bir konuşma yapınız. Konuşurken doğru telaffuzun gerektirdiği boğumlama, vurgulama, tonlama ve duraklamaya dikkat ediniz. Gereksiz ifadeler kullanmaktan kaçınınız. Konuşmanızın içeriğini deyim, atasözü, vecize, terim, alıntı, kısa hikâye, anı, şiir, fıkra, söz sanatları vb. unsurlarla zenginleştirebilirsiniz.

Anadolu’da Güçlüler Ve Ezilenlerin Savaşı: Kuyucaklı Yusuf Romanı

Değerli dostlar,

Kuyucaklı Yusuf sadece bir roman değil aynı zamanda güçlüye karşı zayıfın ezilenin tarafını tutan belki de halkı ilk kez bu kadar düşünen bir roman. Toplumun ezilmiş kesimlerini, paraları var diye kendilerinde her şeyi yapacak kudreti görenlere karşı verilmiş insanlık mücadelesinin unutulmaz eseridir. Sabahattin Ali yaşamını doğruluk ve halk adına yitirmiş olsa da bunun gibi ölümsüz eserler aracılığı ile toplumun her daim yanında yer almış büyük bir sanatçıdır. Onun kıymetini bilelim, sonraki nesillere taşıyalım.