10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı 6. Ünite Tiyatro Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

6. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAPLARI

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 244 Cevabı

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.

1. Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk tiyatro örneği, Şinasi tarafından yazılan şair Evlenmesi adlı eserdir. Türk edebiyatında sahnelenen ilk tiyatro eseri, Namık Kemal tarafından yazılan Vatan Yahut Silistre adlı eserdir.
2. Tanzimat Dönemi tiyatrosunda Ahmet Vefik Paşa ve Direktör Ali Bey yaptıkları uyarlamalar ve çeviriler ile tanınmışlardır.
3. Cumhuriyet Dönemi tiyatrosunda Köy ve köylü hayatı, köyden şehre göç, ekonomik hayat, yurt dışına gidenlerin yaşadıkları, kadının toplumdaki yeri gibi yeni temalar olarak tiyatro eserlerinde işlenmiştir.
4. Metinsiz, suflörsüz, ezbersiz bir şekilde “palanga” denilen meydanda oynanan orta oyunu geleneksel Türk tiyatrosunun nükte ve cinasa çok önem veren bir türüdür.
5. Geleneksel Türk tiyatrosunun bir türü olan Karagöz; giriş, muhavere, fasıl, bitiş bölümlerinden oluşur.

Özellik

1. Okumamış adam tipi (ç)
2. Zengin adam ve mirasyedi tipi (b)
3. Kadın tipi (c)
4. Pineklemekle ömür geçiren tip (a)
5. Görgü kurallarına uygun davranan, öğrenim görmüş tip (d)

Tip

a) Tiryaki
b) Çelebi
c) Zenne
ç) Karagöz
d) Hacivat

7. Meddah hikâyeci, aslında tiyatronun çeşitli kişilerini kişiliğinde toplamış bir aktör; meddahlık da tek kişilik bir tiyatrodur bir bakıma. Meddah, kahvehanelerde hünerini göstereceği zaman dinleyicilerden daha yüksekçe bir sekiye konmuş bir iskemleye oturur; elinde bir baston, omzunda da büyükçe bir mendil tutardı. Mendili, türlü ses ve şive taklitleri yaparken ağzını, burnunu kapamak için bastonu da çeşitli gürültüler çıkarmak için kullanırdı. Hikâyesinin üslubu da taklitli bir anlatıya uygulanmıştı. Meddahın hikâyesine başlarken, dinleyici ve seyircilerden kimsenin alınmaması için “İsim isme, kisb kisbe, semt semte benzer. Geçmiş zaman söylenir; yalan, gerçek dinlenir, vakit geçer” yollu kalıp ifadelerini sıralardı. Metnin sonunda da sürçü lisan ettikse affola biçiminde özür dileyen kalıp ifadelere yer verirdi.

Bu parçada meddah ile verilen bilgilerden yola çıkarak Meddahlık geleneği ile orta oyununun benzer ve farklı yönlerini yazınız.

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 245 Cevabı

Aşağıdaki kutucuklarda “TİYATRO” ünitesi ile ilgili 8-14. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)

8. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri geleneksel Türk tiyatrosu ürünlerindendir?

Cevap: B, Ç ,F, İ

9. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri gölge oyununun sergilendiği perdeye verilen isimlerdendir?

Cevap: E

10. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Karagöz ve orta oyunundaki bölümlerdendir?

Cevap: H, I

11. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Tanzimat Dönemi tiyatro yazarlarındandır?

Cevap: D, G 

12. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Türk tiyatrosunda Batılı anlamda yazılan ilk tiyatro örneğidir?

Cevap: A

13. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Karagöz oynatanlara verilen adlardandır?

Cevap: Ğ

14. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri orta oyununda mekân olarak kullanılan yerlerdendir?

Cevap: C

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 246 Cevabı

15-16. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

15. Okuduğunuz metin, Tanzimat Dönemi’ne ait bir tiyatro metnidir. Bu bilgiden hareketle metinden Tanzimat Dönemi tiyatrolarıyla ilgili çıkarımlarda bulununuz.

Tanzimat edebiyatı ile edebiyatımıza giren tiyatro, tıpkı Tanzimat romanında olduğu gibi tarihi ve sosyal konuları işlemiştir.

Bu dönem tiyatro çalışmaları telif, tercüme ve adaptasyon olmak üzere üç gurupta toplanabilir.

Daha ziyade komedi türünde eserler yazılmış ve oynanmıştır.

16. Okuduğunuz metni, bugünün tiyatro anlayışı ile benzerlikler ve farklılıklar bakımından karşılaştırdığınızda neler söyleyebilirsiniz?

10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 247 Cevabı

17. Yanlış anlaşılmalara dayanan güldürü şive ve taklitlere de yer veren oyun ramazanda İstanbul’un her semtinde ve herhangi bir kahvehanede oynanabilirdi. Bu oyun; malum, meydan oyunudur. Seyirciler bu meydanın etrafını çepeçevre kuşatırdı, yalnız bir tarafı açık bırakılırdı. Bu oyunun dekoruna gelince, “yeni dünya” denilen bir çeşit paravana idi. Bu yeni dünya kurulduğu zaman sanki bir ev olurdu. Eşyası da iki iskemleden ibaretti. Gözlemeci adlı oyunlarda olduğu gibi çok kısa bir yeni dünya bulunurdu ki buna dükkân denilirdi. Dükkânda tek iskemle vardı.
Bu parça aşağıdaki cümlelerden hangisiyle devam ettirilirse bilgi yanlışı olur?
A) Bu oyunda Kavuklu ve Pişekâr tipleri oyunun temel kişileridir.
B) Oyuna zurna, çift-nara gibi çalgılar eşlik eder.
C) Bu oyun gölge oyunu olarak da adlandırılmıştır.
D) Kalabalık kişi kadrosuna sahip olan oyun doğaçlama oynanır.
E) Oluştuğu dönemin sosyal yaşamından izler taşır.

Cevap: C

18. Geleneksel Türk tiyatrosuna özgü bir sahne oyunu da “hayal oyunu” adı verilen Karagöz’dür.
Bu cümleyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tırnak işareti vurgu amacıyla kullanılmıştır.
B) Yapım ve çekim eklerine örnek vardır.
C) Yüklemin türüne göre isim cümlesidir.
D) Sıfat ve isim tamlamaları kullanılmıştır.
E) Ögelerin dizilişine göre devrik cümledir.

Cevap: E

19. Tiyatroda dekor, kostüm, ışık, müzik gibi unsurlar olayları belirginleştirmeye yarar. Başka bir deyişle olayların daha canlı bir görünüm kazanmasını sağlar. Mekân ve dekor, geleneksel tiyatroda standart bir özellik göstermesine karşılık modern tiyatroda aynı eserin farklı temsillerinde, metinle ilişkili veya metinden bağımsız olarak farklı mekân ve dekor uygulamaları olabilir.
Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tanımlamanın olduğu
B) Fiilimsilere yer verildiği
C) Açıklama anlatım biçiminin kullanıldığı
D) Karşılaştırmadan yararlanıldığı
E) İsim ve sıfat tamlamasının kullanıldığı

Cevap: A

20. (I) Karagöz, karanlık bir yerde gerisinden aydınlatılmış beyaz bir perdede tasvirlerle oynatılan bir oyundur. (II) Değişik şive ve ses taklitlerinin yer aldığı oyunda Karagöz ve Hacivat başlıca tiplerdir. (III) Tuzsuz Deli Bekir, Kayserili, Acem, Yahudi, Karagöz’ün karısı, Cüce gibi tipler de bu oyunda yerini alır. (IV) Karagöz oyunu giriş, muhavere, fasıl ve bitiş olmak üzere dört bölümden oluşur. (V) Oyuna adını veren asıl konunun ele alındığı bölüm muhaveredir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V

Cevap: E