9. Sınıf Öğün Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 97 Cevapları

Dil Bilgisi

1. Gümüş bir dumanla kapandı her yer,
Yer ve gök bu akşam yayla dumanı;
Sürüler, çemenler, sarı çiçekler
Beyaz kar, yeşil çam yayla dumanı!
Ömer Bedrettin Uşaklı, Ömer Bedrettin Uşaklı, Hayatı ve Eserleri, haz.: Evrim Yeşilyurt

Yukarıdaki dörtlükte renkli olarak belirtilmiş kelimeleri çıkararak dörtlüğü okuyunuz. Aynı etkiyi hissettiniz mi? Bu çalışmadan hareketle bu kelimelerin türünü ve işlevini belirleyiniz.
Cevap: Bu kelimeleri çıkararak okuduğumuzda metnin zenginliği ve derinliği kaybolmaktadır. Bu da bence metni zayıflatmaktadır. Bu kelimeler sıfattır ve önüne geldikleri ismi nitelemektedirler.

2. Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhûle giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Rıhtımda kalanlar bu seyâhatten elemli,
Günlerce siyâh ufka bakar gözleri nemli.
Bîçâre gönüller! Ne giden son gemidir bu!
Hicranlı hayâtın ne de son mâtemidir bu!
Dünyâda sevilmiş ve seven nâfile bekler;
Bilmez ki giden sevgililer dönmiyecekler.
Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden.
Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden.

Yahya Kemal Beyatlı, Yahya Kemal Bütün Şiirleri

a. Şiirde geçen sıfatları bulup bu sıfatların türünü belirtiniz.

bir gemi: Buradaki bir sözcüğü sıfattır ve türü ise sayı sıfatıdır.
bu liman: Buradaki bu sözcüğü sıfattır ve türü ise işaret sıfatıdır.
siyah ufuk: Buradaki siyah sözcüğü sıfattır ve türü ise niteleme sıfatıdır.
Birçok seneler: Buradaki birçok sözcüğü sıfattır ve türü ise belgisiz sıfattır.

b. Şiirde geçen sıfat-fiilleri bulunuz ve sıfat-fiil eklerini gösteriniz.

Meçhûle giden: Burada görüleceği üzere giden sözcüğündeki -en eki sıfat-fiil ekidir.
Rıhtımda kalanlar: Burada görüleceği üzere kalanlar sözcüğünde yer -an eki sıfat-fiil ekidir.

c. Bulduğunuz sıfatların metindeki işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Sıfatlar yazının akışını ve zenginliğini etkiler. Sıfatlar isimlere gelip onları nitelerler ve böylece bizler de okuduğumuz bir çok şeyi kafamızda canlandırma şansını buluruz.