9. Sınıf Öğün Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 58 Cevapları

Dil Bilgisi

1. • Nebile savaş başlangıcında babasının hem yolda katık, hem şehirde azık olur, masrafı azaltır diye heybelerine kuru dut, cevizli sucuk, bastık, erik pestili doldurarak İstanbul’a gidişini çok iyi hatırlıyordu.
• Daha o gün denizden, vapurdan, otomobilden başlayarak Nebile sonu gelmeyen bir heyecan âlemine girivermişti.
• İstanbul’u daha çok kokuları ile düşünüyordu: Otomobillerin benzin kokusu, sinemaların lavantalı kadın ve briyantinli erkek kokusu, pastacıların vanilyalı hamur ve rendelenmiş badem kokusu ile!
• Orduya katılmadan önce herkesle görüştü.

Yukarıdaki cümlelerde bulunan isimleri, türlerine göre gruplandırarak aşağıdaki tabloda ilgili bölümlere yazınız. Bu isimlerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.

Özel İsim: Nebile, İstanbul.
Cins İsim: Yol, şehir, dut, sucuk, gün, vapur, kadın, erkek…
Somut İsim: Dut, pestil, deniz, vapur, otomobil.
Soyut İsim: Başlangıç, heyecan.
Tekil İsim: Nebile, İstanbul, yol, şehir, dut, sucuk, gün, vapur, otomobil, kadın, erkek.
Çoğul İsim: Heybelerine, kokuları, otomobillerin, sinemaların, astacıların.
Topluluk İsmi: Orduya.

2. Aşağıdaki cümlelerde isim tamlamalarını bulunuz. Bunların türünü belirtiniz.

• Jacques, yatağın yanında diz çöktü.

Yatağın yanında → (Belirtili isim tamlaması.)

• Jacques, ölüm döşeğindeki kadının odasına girdiği zaman, kadın gerçekten son saatlerini yaşıyordu.

Ölüm döşeği → (Belirtisiz isim tamlaması.)
Kadının odası → (Belirtili isim tamlaması.)

• Nebile’nin ufacık kalmış yüzünde büsbütün iri görünen yaşlı siyah gözleri akşamüstü yağmur altındaki Taksim Meydanı gibi sırsıklam, parıl parıldı.

Nebile’nin ufacık kalmış yüzü → (Belirtili isim tamlaması.)
Taksim meydanı → (Belirtisiz isim tamlaması.)

• Kadın bir türlü benimseyemediği, daima kasaba özlemi çektiği, taş dibekte tokmaklarla bulgur dövemediğine yandığı İstanbul’dan ayrıldığına adeta memnundu.

Kasaba özlemi → (Belirtisiz isim tamlaması.)

3. Aşağıdaki metinde bulunan noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

On altısına basmış, boy atmış, bakışları dişileşmiş esmer kızına, fırçalanmamaktan paslı bakır rengine çalan koca, koca, yüksük kalınlığında bir sıra dişlerini gösterip sırıtarak:
“Sana da fistanluk getiririm!” demişti.
Fakat aylar geçmişti, geri dönmemişti. Gönderdiği mektuplarda-eski harflerle yazdığı için Nebile ortaokulun son sınıfında olduğu halde bunları mahkeme kâtibine okuturdu-işlerinin bitmediğini, yeni işlere girdiğini bildiriyor, sonuncularda da artık oraya yerleşmek, yakında kendilerini aldırmak niyetinde olduğunu söylüyordu.
Kasabaya yayılmıştı:
“Çerçi Halil işini düzmüş… Haydi, o da çıksın bir tahta, salınsın birkaç hafta!”

Nokta: Anlamca tamamlanan cümlelerin sonuna.
Virgül: Görevce özdeş kelime ve kelime gruplarını ayırmak.
Üç Nokta: Alıntı sözlerden önce.
Tırnak İşareti: Alıntı cümlelerin başına ve sonuna.
İki Nokta: Tamamlanmamış cümlelerin sonuna.
Ünlem İşareti: Ünlem bildiren kelime veya cümlelerin sonuna.
Kısa Çizgi: Ara sözlerin başında ve sonunda.

4. Garaz adlı metinde geçen “iskarpin, asfalt, tramvay, asansör, mağaza” kelimelerinin doğru telaffuzuna yönelik çalışmalar yapınız.

Cevap: Bu etkinliği siz yapabilirsiniz.

5. Garaz adlı metinde geçen günümüz yazım ve noktalama kurallarına uymayan kullanımları belirleyiniz.

Cevap: Yazım ve noktalama kurallarına uymayan kullanımlar renkli ve altı çizili şekilde gösterilmiştir.

“Kızıl kızıl bişesin de kızıl ataşa düşesin! İstanbul’a gideceğine aklının bardağı kırılaydı da senden kurtulaydık!”

“Sana da fistanluk getiririm!” demişti.

“(…) Ayağına mıh batasıca! Öz babasına garaz bağlamış. Ben nideyim?