10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 174 Cevapları Ata Yayıncılık

Hazırlık

Kuruluş Dönemi’nden itibaren Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yapısını güçlendirmesinin sebepleri neler olabilir? Belirtiniz.
Cevap: Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yapısını güçlendirmesinin sebepleri, yönetim istikrarı, genişlemiş topraklar, vergi toplama, askeri organizasyon ve iç/dış tehditlerdir.

Yorumlayalım

OSMANLI MERKEZİYETÇİLİĞİNİN GELİŞMESİ

Fatih Dönemi’nde şeri ve örfi hukuka aykırı olmayacak şekilde devlet teşkilatı ve müesseselerine yönelik düzenlemeler yapıldı. İlk Osmanlı Anayasası (Kanunnâme-i Âl-i Osman) niteliğindeki yasalar Türk yasa, töre ve devlet geleneğine bağlıdır. Böylece İslam dininin esasları olan şeriat kanunlarının yanında yalnız hükümdarın iradesinden doğan örfi kanunlar ortaya çıktı ve kanun alanı gittikçe genişledi…)

Fatih’in, kanunların ve nizamların uygulanmasında, devlet çıkarlarıyla ilgili meselelerde fazlasıyla sert ve şiddetli hareket ettiği bizzat çağdaşları tarafından ifade edilmiştir. Fatih, kanunun uygulanmasında kendi oğulları için bile ayrıcalık tanımazdı. Kanun ve adaletin tam yerine getirilmesi sonuçta hükümdarın iradesinin ve otoritesinin tam uygulanması demekti.(…)
Osmanlılarda saltanat değişikliğini düzenleyen bir kanun ve gelenek yoktu. Kardeşlerden her biri saltanatta aynı derecede hak sahibi sayılırdı. Bir padişah ölünce kardeşler arasında taht kavgası kaçınılmaz bir hâldi. Fatih, kanunnâmesinde sultanın “nizam-ı âlem” için kardeşlerini idam ettirmesinin caiz olduğunu ve ulemanın bunu caiz gördüğünü ifade etti. Fatih bununla hâkimiyetin bölünmezliği ve devletin parçalanmazlığı prensiplerini her şeyin üstünde tuttuğunu göstermekteydi...)

Fatih’in kardeş katlini yasal hâle getirmesinin sebeplerini, o dönemin şartları açısından arkadaşlarınızla değerlendiriniz.
Cevap: Fatih’in kardeş katlini yasal hâle getirmesinin sebepleri arasında hükümdarın otoritesini güçlendirmek, taht kavgalarını önlemek, devletin birliğini ve istikrarını sağlamak, nizam-ı âlemi korumak ve potansiyel iç karışıklıkları engellemek yer almaktadır. Bu önlemler, dönemin siyasi ve toplumsal koşullarının bir sonucu olarak kabul edilebilir.