İLETİŞİMDE İKTİDAR (“Huzur Bulalım Diye” kitabından)

“İletişimde iktidar”  üzerine Sosyal Dilbilim Profösürü Deborrah Tanen’in “Beni Hiç Anlamıyorsun” kitabı muhakkak okunmalı. “Bir topluluğu yaratan bağlantı simetrisidir. İki kişi yakınlık için mücadele veriyorsa, aynı şey için uğraşmaktadırlar. Çatışmayı yaratan statü asimetrisidir. İki kişi birden üstte olamaz, bu yüzden statü müzakeresi doğası gereği düşmanlık içerir.”diyen yazar kadınların, erkeklerin dünyasında statünün oynadığı rolü anladıklarında aralarındaki iletişim problemlerinin büyük ölçüde çözüleceğini vurguluyor..    

Kitaptan aldığım bazı notları paylaşacağım fakat kitabın okunmasını tavsiye ederim. Bence kadın-erkek iletişimi üzerine yazılmış en iyi kitaplardan biri. Notların bir kısmını kitaptan kendi cümlelerimle not aldım, bir kısmını olduğu gibi yazdım. Kısa cümlelerle anlaşılır olsun diye.

Erkekler hayata hiyerarşik düzen içinde bakıyorlar: üstte ya da altta olmak. İletişimde de hiyerarşiye farkında olmadan dikkat ediyorlar. Kadınlar için konuşma yakınlıktır, bağlantı sebebidir. Erkekler içinse konuşma; üstte kalmaya ve başkalarının onları aşağılamasından korunmaya çalışmaktır.

Her insanın hem bağımsızlığa hem yakınlığa ihtiyacı vardır. Erkeklerin daha çok bağımsızlığa kadınların daha çok yakınlığa ihtiyacı vardır. Erkekler için bağımsız olmamak yetersizlik ve güvensizlikle eş anlamlıdır. İşlerinde de mümkün olduğu kadar bağımsız olacakları işleri yapmak isterler.

Erkekler kadın tarafından korunmayı da istemezler. Bir erkeğin kadını koruması geleneksel hizalamayı pekiştirir. Fakat bir kadının erkeği koruması çocuk korumayı andırır. Erkeklerin pek çoğu kadınlardan gelen koruma davranışlarını reddederler. Koruma hareketi erkeği üstte kadını altta alan bir çerçeve çizer. Koruyucu olmak kişiyi becerikli, yetenekli, saygıyı hak eden olarak çerçeveler.  Kadınlar korunan olmak istiyorlar fakat eziklikten korkuyorlar.

Erkekler fazla anlayışı sevmezler. Yardım teklif edilmesinden ve yardım edilmesinden çoğunlukla rahatsız olurlar. Kendilerini yardıma muhtaç ve güçsüz hissetmek istemezler.

Erkekler kadınlardan öğüt dinlemeyi hiç sevmezler. Öğüt vermek kişiyi hiyerarşide bir üst mevkie getirir. Öğüt vereni daha bilgili, daha mantıklı, daha kontrollü olarak çerçeveler. Bu da uzaklaşma etkisi yapar. Erkekler için kendine yeten biri olmak önemlidir.

Bilgi vermek de asimetriktir. Sizde oluşu karşıdakinde olmayışı bir üstünlük mesajı gönderir.  Bilen üst konumda olacağı için, erkekler genellikle kadınlardan bilgi almaya karşı koyarlar.

Erkeklerin yol sormayı sevmemesinin bir nedeni de budur. Hem kendileri bilmiyor olmaktan rahatsız olurlar hem de karşısındakinin bilmiyorum demeye utanıp yanlış yol tarif etmelerinden korktukları için sormak istemezler.

Uzmanlık durumu dişilik değil, erillik kavramına temel oluşturur. Erkeklerin tamir sevmesi nesneler dünyasına hükmetmekten hoşlanmalarındandır.

Para sahibi olmak erkeklerde güç duygusunu artırıyor, kadınlarda güvenlik ve özerklik.

Kızlar bağlantı dilini, erkekler bağımsızlık dilini kullanırlar. Erkek çocukları oynarken emir dilini kullanıyorlar.  “Ver onu bana, getir onu…” Kızlar öneri sunuyorlar. “Şöyle yapalım mı, böyle yapsak mı?…” Kızlar anne rolü üstlendiklerinde emir veriyorlar.

Siz öğretmen, eşiniz öğrenciymiş gibi konuşursanız, siz yukarıdan bakan konumda kalacağınız için eşiniz rahatsız olur. Erkekler talimat değil, öneri olduğunda daha çok yapıyorlar.

Erkekler önemsiz gördükleri konularda eşlerine danışmak istemezler, danışmak zorunda kalırlarsa kendilerini baskı altında hissederler.

Erkekler emir alıyor olmaktan hoşlanmazlar hele bir kadından gelen emir onları çok rahatsız eder. Bu yüzden eşlerinin isteklerini hemen yerine getirmezler, kendiler isteyerek yapıyor olmak için bir süre sonra yaparlar. Eğer bu arada kadın sürekli söylüyorsa, erkek de sürekli erteler. Zira erkek emirlere uyduğu hissinden rahatsız olur.

Kadınlar özel konuşmalarda erkekler grup önünde daha rahattır. Erkekler için konuşma dikkat çekme ve korunmanın bir yoludur. Bilgi ve becerilerini sergilemeyi dikkat çekmeyi sevdikleri için topluluk önünde dilleri çözülür.

Erkekler yanlarında kadın olmadığında en çok işlerinden konuşuyorlar. Kadınlar ise insanlardan; çocuklarından, kocaları, iş arkadaşları ve diğerlerinden…