Alper Tunga Destanı hangi medeniyete aittir

Soru : Alper Tunga Destanı hangi medeniyete aittir 

Doğru Cevap: İskitler

Sakalara ait olan bir destan olup hükümdar Alp Er Tunga’nın İranlılara karşı yapmış olduğu savaşları anlatan destan olup, günümüze kadar çok az bir kısmının kalmış olduğu bir destandır.
Bu destanda Saka hakanı Alp Er Tunga‘nın İranlılarla yaptığı savaşlar anlatılır. Bu konudaki bilgiler, Firdevsi’nin Şehnamesine dayanmaktadır. Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig adlı yapıtında bu kahramanla ilgili beyitler bulunmaktadır. Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t Türk adlı yapıtında da kahramanla ilgili sagu vardır. Alp Er Tunga Destanı‘nın tümü elimiz­de yoktur.

Alp Er Tunga’nın hayatı savaşlarla geçmiştir. Uzun süre mücadele ettiği İranlı Medlerin hükümdarı Keyhusrev ‘in davetinde hile ile öldürülmüştür.

Alp Er Tonga, Asur kaynaklarında Maduva, Heredot’ta Madyes, İran ve İslâm kaynaklarında Efrasyab adlarıyla anılmaktadır. Orhun Yazıtlarında “Dokuz Oğuzlar” arasında “Er Tunga” adına yapılan “yuğ” merasiminden söz edilmektedir. Turfan şehrinin batısında bulunan “Bezegelik” mabedinin duvarında da Alp Er Tunga’nın kanlı resmi bulunmaktadır. “Divan ü Lügat-it Türk” ün yazarı Kaşgarlı Mahmud’a ve ” Kutadgu Bilig” yazarı Yusuf Has Hacip’e göre “Alp Er Tunga” iran destanı “şehname” deki büyük ve efsanevî Turan hükümdarı “Efrasiyab”dır.

Firdevsî’nin Şehnamesi’nde uzunca bir yer verilen Afrâsyâb’ın aslında Alp Er Tunga olduğunu, Kutadgu Bilig’in şu mısralarından anlıyoruz:

 

Bu Türk beğlerinde adı belgülüg

Tunga Al Er irdi kutı belgülüg

Bedük bilgi birle öküş erdemi

Biliglig ukuşlug budun ködremi

Tajikler ayur ânı Afrâsyâb

Bu Afrâsyâb tutdı iller talab

Tajikler bitimiş bitigde mum

Bitigde yok erse kim ukgay ânı?