9. Sınıf Gezegen Din Kültürü 4. Ünite Bilgilerimizi Ölçelim Cevapları

4. ÜNİTE BİLGİLERİMİZİ ÖLÇELİM

A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Değerlerin oluşumuna etki eden unsurlar nedir? Belirtiniz.

Din duygusu, insanın yaratılışında var olan sevgi, saygı, yardımseverlik, doğruluk gibi değerleri ön plana çıkarır.

Bazı insanların doğuştan sahip olduğu özellikler de (ağırbaşlılık, sevecenlik, güvenilirlik) değerlerin oluşumuna katkı sağlar.

Örf ve adetler, gelenek ve görenekler de değerlerin oluşumuna etki eden unsurlardır.

Değerlerin temeli öncelikle aile ortamında atılır. Sevgi, saygı, dürüstlük, doğruluk, güvenilirlik gibi değerler önce ailede öğrenilir, sonra da toplumda yaygınlaşır.

2. Temel değerler nedir? Sıralayınız.

Her toplumun tarihi sürecine ve kültürel özelliklerine bağlı olarak oluşan kendine özgü değerleri mevcuttur. Bu değerlerden bazıları toplumu temelden şekillendirmesi ve diğerlerini de etkilemesi bakımından temel değerler olarak kabul edilir. Temel değerler şunlardır;

• Adalet
• Hikmet
• İffet
• Şecaat

3. Değerlerin oluşumunda din, örf ve âdetlerin etkisi nasıldır? Belirtiniz.

Değerlerin oluşumunda örf ve adetlerin önemli bir etkisi vardır. Tarihî süreç içerisinde oluşan örf ve adetlerin ortaya çıkmasında pek çok faktör etkilidir. Din, bu faktörlerin en önemlilerindendir. Bu nedenle kültürümüzdeki birçok uygulama dinden etkilenmiştir. Ad koyma, sünnet, mevlit, cenaze, nişan ve evlilik merasimleri ile bayram, taziye ve hasta ziyaretleri gibi uygulamalar kültürümüzün bir ögesi olmakla beraber kaynağını büyük ölçüde dinden almaktadır.

4. Kişilik nedir? Gençlerin kişilik gelişiminde değerlerin yeri ve önemi nedir? Açıklayınız.

Değerler, millet ve toplum için olduğu gibi fertler açısından da son derece önemlidir. Çünkü dinî ve ahlaki değerler kişilerin iyi, güzel ve faydalı işlere yönelmesini şart koşar. Kötülükten uzak durulmasını, toplumsal barış ve huzur ortamını bozacak davranışlardan kaçınılmasını ister. Her insanın kendine, ailesine, milletine ve devletine karşı sorumluluklarını yerine getirmesini öğütler. İnsan dini ve ahlaki değerler sayesinde yalan söylemekten kaçınır, verdiği sözde durur, adaletli olur yalancı şahitlik yapmaz, emanetleri korur, küçükleri sever, muhtaç durumda olanlara yardım eder ve bu şekilde iyi bir insanın kişilik özelliklerini kazanır.

5. İsrâ suresi 23-29. ayetlerde vurgulanan ahlaki değerler hangileridir? Listeleyiniz.

• Ahlaklı olma
• Doğru yoldan şaşmama
• Allah’tan başka kimseye tapmama
• Toplum içinde nasıl davranılması gerektiği
• Ölçülü olmanın önem
• Adaletten şaşmama

B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla tamamlayınız.
“iffet – adalet – değer – örf – âdet – şecaat – hikmet”

1. Bir toplumda veya toplumsal grupta bireylerin benimseyip uyguladıkları her türlü duyuş, düşünce,
davranış, kural, uygulama ve kıymetlere değer denir.
2. Bir toplumda yasalarla belirlenmemiş ancak eskiden beri uygulana gelen, kuşaktan kuşağa aktarılan davranış biçim ve kurallarına örf denir.
3. Kişinin davranışlarında ve çevresiyle ilişkilerinde ölçülü, dengeli olması, her şeyin ve herkesin hak
ve hukukunu gözetmesi, ölçüsüzlükten uzaklaşarak orta yolu tutup dengeli davranmasına adalet denir.
4. Bir kişinin gerektiğinde haksızlık ve tehlikeler karşısında korkmaması, zorluk ve sıkıntıları göze alarak
hakkını araması, haksızlığa boyun eğmemesi, cesaretle üstün değerleri korumaya yönelmesine şecaat denir.
5. Kişinin arzu, tutku ve isteklerini aklı ve inancının kontrolünde tutmasını sağlayan, haramlardan koruyan,
kötü söz ve davranışlardan sakındıran, bedeni ve maddi hazlara aşırı düşkünlükten koruyan ahlaki erdeme iffet denir.

C. Aşağıdaki sorulardan her biri için beş cevap seçeneği verilmiştir. Seçeneklerden yalnızca biri doğrudur. Doğru seçeneği bularak işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi estetik değerlerdendir?
Cevap: B

2. Aşağıdakilerden hangisi değerlerin oluşumu ve kaynağı ile ilgili olarak yanlıştır?

A) Uzun bir tarihî süreçte oluşur.
B) Oluşumunda çeşitli unsurlar rol oynar.
C) Oluşumunda en etkili unsurlardan biri dindir.
D) Oluşumunda en önemli ortam ailedir.
E) En önemli kaynağı kişinin bireysel tercihleridir.

3. Kişisel ve sosyal yaşamda düzeni temin eden, hukuk ve eşitlik prensiplerine uygun yaşamayı sağlayan ahlaki bir değerdir. Özellikle toplumsal hayatta barışın, birlik ve beraberliğin, kaynağıdır. Bu değerin olmadığı yerde sosyal ve ekonomik dengesizlikler, haksızlık, zulüm ve kaos olur.
Hakkında bilgi verilen temel insani erdem ve değer aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sorumluluk B) Adalet C) İffet D) Şecaat E) Hikmet

4. Adaletin zıddı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Suizan B) Zulüm C) İfrat D) Tefrit E) Adavet

5. “Eli sıkı olma; büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun.” (İsrâ suresi, 29. ayet.)
Bu ayette yerilen kötü davranışlar aşağıdakilerden hangileridir?
A) Cimrilik – Korkaklık B) İsraf – Korkaklık C) Cimrilik – Zulüm D) Cimrilik – İsraf E) İsraf – Zulüm

Ç. Aşağıdaki ifadelerden doğruların başına (D), yanlışların başına da (Y) yazınız.

1. (D) Kişinin belirli durumlarda nasıl davranacağını belirleyen değerleri, onun “değerler sistemini” oluşturur.
2. (Y) Bir toplumda ya da toplumsal grupta benimsenip uygulanan değerler kendiliğinden oluşur.
3. (D) Bireysel değerlerin oluşumunda genellikle doğuştan getirilen özellikler ile geçirilen yaşantılar etkilidir.
4. (D) İslam’ın adalet anlayışında her zaman ve her konumda hukuka uygun, âdil davranmak esastır.
5. (Y) Şecaat insanın kendisini, yaratanını, eşya ve olayları kavramasını sağlayan ilim, derin anlayış
ve kavrayıştır.

D. Defterinize “İslam ve Temel Değerler” konulu bir kompozisyon yazınız.

İslam dini barış ve huzur için gönderilmiştir. İslam için dinin en temel kaynağında insanların bir ateş kuyusunun kenarında olduğu ve onları çekip kurtaranın Hazreti Peygamber (a.s.) olduğu yazmaktadır. İslam Peygamberi (a.s.), hayatı boyunca İslam dinini tebliğ etmiş ve insanları kurtuluşa çağırmıştır.

Peygamber (a.s.) örnek bir şahsiyettir. Müslümanların örnek alması gereken tek şahsiyettir. Bu nedenle sözleri ve davranışları önemsenmekte ve din adına din kabul edilmektedir. Peygamber (a.s.), güzel ahlakı tamamlamak için gönderilmiştir. Güzel ahlak, insani değerlere sahip olarak yaşamak demektir.

Bir insanın milli ve manevi değerlere sahip olması ancak İslam dini temelinde anlam kazanmaktadır. İslam güzel ahlaktır. Barış, huzur, mutluluk ve birlik beraberlik içinde yaşamayı mümkün kılmaktadır. Güzel ahlak sahibi olmak, insanlık temelinde Müslümanlığı yaşamak ve hayatı anlamlandırmak anlamına gelmektedir.

Sevgi, saygı, merhamet, vicdan İslam’ın ortaya koyduğu değerlerdir. İslam dininde ahlak her şeyin bağlayıcı noktasında bulunmaktadır. İslam birleştirici bir dindir. Bu da ancak ahlak ilkeleri sayesinde olmaktadır. Ahlak ilkeleri her inanç sistemi için bağlayıcıdır. En sahih bir şekilde İslam tarafından ortaya konmuştur. İslam tek dindir.