12. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 28 Cevapları

METNI ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Okuduğunuz metne göre Türk dilinin ilk sözlüğü hangisidir? Bu sözlüğün özellikleri nelerdir?
Cevap: Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk’tür. Bütün Türk illerini ve dillerini kapsayan, bin yıl öncesinin Türk toplulukları hakkında önemli bilgiler içeren kaynak eserdir.

2. Divanü Lügâti’t-Türkün; yazıldığı dönemin millî, sosyal, siyasi, tarihî ögelerini yansıtan bir eser midir? Metinden hareketle açıklayınız.
Cevap: Evet, Divanü Lügâti’t-Türk Türk topluluklarının dili, edebiyatı, yaşayışı ve âdetlerini yansıtmaktadır.

3. Metne göre Kuman (Kıpçak) Türklerinin hazırladığı sözlüğün adı nedir?
Cevap: Codex Cumanicus

4. Türkçeden Türkçeye sözlükler hangileridir?

Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-lügat
James W. Redhouse’un Müntahabat-ı Türkiyye ve Müntahabat-ı lügat-ı Osmaniyye
Ahmed Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani
Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki

5. Metne göre Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması ne zaman ve nasıl başlamıştır?
Cevap: Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması 1945 yılındadır.
Türkçenin söz varlığını ortaya koyacak bir sözlük hazırlanması düşüncesi, Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin 12 Temmuz 1932 günü kuruluşuyla birlikte gündemde yer almaya başlamıştır.

6. Okuduğunuz metinden hareketle Türk Dil Kurumunun sanal ortama yüklediği sözlükleri söyleyiniz.
Cevap: Türk Dil Kurumunun 2002 yılında kullanıma sunduğu Güncel Türkçe Sözlük ’ten sonra geçen zaman içerisinde Kişi Adları Sözlüğü, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü, Türkçede Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü, Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, Tarama Sözlüğü, Sesli Türkçe Sözlük, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü

7. Okuduğunuz metinde bilgiye dayalı ve yoruma açık cümlelere örnekler bulunuz.

Türk dilinin ilk sözlüğü, Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk’tür.

Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması 1945 yılındadır.

Arapça kökenli luġāt ise ‘sözcük, kelime, söz; sözlük’ anlamlarının yanı sıra ‘dil, her kavmin konuştuğu dil’ anlamını taşımaktadır.

Harezm sahasında hazırlanmış olan Mukaddimetü’l- Edeb, Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir.

8. Metinde kullanılan anlatım biçimini ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.

Anlatım Biçimi Açıklayıcı, öğretici anlatım…
Düşünceyi geliştirme yolları Tanımlama, örnekleme…

9. TDK’nin sözlük çalışmalarının Genel Ağ’a yüklenmesi sizce insanlara nasıl bir kolaylık sağlamıştır?
Cevap: İnternetin olduğu her yerde sözlüğe ulaşmayı kolaylaştırmıştır.