12. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 140-141-142-143-144-145-146-147 Cevapları Meb Yayınları

2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri kutucuklarda verilen sözcük ve sözcük gruplarından uygun olanıyla tamamlayınız.

1. Ulaşım, turizm, ticaret, eğitim, sağlık, bankacılık vb. ekonomik faaliyetler hizmet sektöründe yer alır.
2. KOP ile birlikte sulu tarım alanı genişleyecektir.
3. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı işlevsel bölgeye örnek verilebilir.
4. UNESCO Dünya Mirası’na kayıtlı olan Efes, Türkiye’nin somut kültürel varlıkları arasında yer almaktadır.
5. Ihlara Vadisi ve çevresinin doğal sit alanı ilan edilmesi, turizmin çevresel etkisine örnek bir durumdur.
6. Yerleşme olgusunun gelişmesinde en önemli faktör olan sanayileşme hareketleri, ilk olarak Avrupa ülkelerinde başlamıştır.
7. Dünya nüfusundaki artışın uzun bir süre daha devam etmesi beklenmektedir.
8. İthalat giderleriyle ihracat gelirlerinin birbirine yakın olmasına dış ticaret dengesi denir.
9. Ülkeler arasında yapılan ticari faaliyete dış ticaret adı verilir.
10. Ticaretin başlaması üretimin artmasıyla gerçekleşmiştir.

Aşağıda verilen kalkınma projelerini ilişkili oldukları ifadelerle örnekteki gibi eşleştiriniz (Bir kalkınma projesi, birden fazla ifadeyle eşleştirilebilir.).

Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.

12. a) Coğrafi işaret kavramının sizde çağrıştırdığı kelimeleri aşağıdaki tabloya bir dakika içerisinde not ediniz.

b) Tablodan seçtiğiniz kelimeleri kullanarak coğrafi işaret kavramına uygun bir cümle yazınız.
Cevap: Coğrafi işaret kavramı, bir ürünün üretim yerinin belirgin nitelikler kazandırdığına ve bu ürünün benzersizliğine işaret eder; örneğin, Antep baklavasının tat ve dokusunu özgün kılan Gaziantep’in iklimi ve üretim yöntemleri ile Bursa ipeğinin dünya çapında bilinen kalitesi ve dokusu.

13. Aşağıda verilen metinden ve geometrik şekillerle ifade edilen bilgilerden yararlanarak sorunun a ve b maddelerini cevaplayınız.

Eski ve yeni ekonomiyi birbirinden ayıran en önemli unsur, bilginin ve iletişim araçlarının kullanımındaki farklılıktır. Üretim faaliyetlerinde emek ve sermayenin ön planda olduğu eski sistem, yerini bilgi ve paylaşımın en önemli araç olarak kabul edildiği yeni sisteme bırakmıştır.

a) Aşağıda eski ve yeni ekonomi modeli ile ilgili verilen tangramları tamamlayınız.

Eski Ekonomi Modeli: 1, 3, 6, 8, 9, 11, 13, 16, 17, 18
Yeni Ekonomi Modeli: 2, 4, 5, 7, 10, 12, 14, 15, 19, 20

b) Eski ekonomi modelinden yeni ekonomi modeline geçişte hangi unsurlar etkili olmuştur?
Cevap: Teknoloji, iletişim ve ulaşım sistemlerinin gelişmesi, arz talep dengesindeki değişimler, reklam ve pazarlama imkânlarının artması üretilen ürünlerin daha uzak mesafelere taşınmasını sağlamıştır.

Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruların doğru cevabını işaretleyiniz.

14. İşlevsel bölgeler, mekânsal yapıyı ve mekân üzerinde yürütülen ekonomik ve kültürel faaliyetleri daha iyi organize edebilmek için oluşturulur. Aşağıdakilerden hangisi işlevsel bölgelerin özelliklerinden değildir?

A) Genellikle tek bir merkezi vardır.
B) Yapılacak faaliyetler bölge merkezinde organize edilir.
C) Dinamik bir yapıya sahiptir.
D) İzole edilmiş bir yapıdadır.
E) Yerel, bölgesel, ulusal ve küresel ölçekte olabilmektedir.
Cevap: D

15. İç ticaret; toptancı halleri, borsalar, pazarlar, panayırlar ve büyük alışveriş merkezlerinde gerçekleşmektedir. Buna göre haritadaki işaretli alanların hangisinde iç ticaretin daha zayıf olduğu söylenebilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: E

16. Ulaşımı etkileyen faktörler, doğal ve beşerî faktörler olmak üzere ikiye ayrılır.
I. Elverişli coğrafi konum
II. Teknolojik gelişmeler ve imkânlar
III. Yeryüzü şekillerinin hafif engebeli ve düz olması
IV. Nüfus yoğunluğunun az olması
Yukarıdaki ifadelerden hangileri ulaşımı etkileyen doğal faktörler arasında yer alır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap: B

17. Aşağıdaki grafiklerde Türkiye’de çalışan nüfusun istihdam içindeki payları ile ekonomik sektörlerin GSYH içindeki paylarına yer verilmiştir (TÜİK, 2022).
Buna göre
I. GSYH’de en yüksek pay, hizmet sektörüne aittir.
II. Her ikisinde de en fazla paya sahip olan faaliyet kolu sanayi sektörüdür.
III. Tarım sektörünün istihdam içindeki payı, GSYH’deki payından daha fazladır.
bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

18. Büyükşehirlerde ortaya çıkan gecekondu mahallelerinde
I. Eğitim
II. Altyapı
III. Güvenlik
sorunlarından hangilerinin yaşanması beklenir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

19. Aşağıda verilen haritada Türkiye’de yer alan bazı turizm varlıklarının yerleri gösterilmiştir. Numaralanmış şekilde verilen turizm varlıklarından hangisinin yeri yanlış gösterilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: C

20. Türkiye’de birçok mekân, kendisiyle özdeşleşmiş sembol varlıklara sahiptir. Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi, Türkiye’de yer alan herhangi bir mekânı sembolize etmemektedir?
Cevap: B

21. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da inşa edilen kervansaray ve hanlar ile buna yönelik ulaşım ağları, ticaret yapanlar için güvenli hâle getirilmiştir.
Buna göre
I. Sağlık
II. Eğitim
III. Güvenlik
IV. Ticaret
unsurlarından hangileri kervansaray ve hanların kuruluş amaçları arasında yer alır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap: E

22. Aşağıdaki grafikte Türkiye’nin 1923-2020 yılları arasında sahip olduğu demir yolu uzunluğuna yer verilmiştir. Sadece grafiğe bakarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) YHT hattı ile taşınan yolcular, konvansiyonel hat ile taşınan yolculardan sayıca daha azdır.
B) YHT hattının uzunluğu 2015-2020 yıllarında değişmemiştir.
C) 2010 yılı öncesine ait demir yolu ağlarının tamamı konvansiyonel hat şeklindedir.
D) Konvansiyonel hat uzunluğunda genel olarak bir artış olmuştur.
E) 1923-1950 arası dönemde demir yolu uzunluğundaki artış, 1980-2000 dönemi arasındaki artıştan daha fazladır.
Cevap: A

23. Anadolu Yarımadası, geçmişten günümüze pek çok ticaret yolunun kesiştiği bir noktada yer almıştır. Bu durum, Türkiye’nin sahip olduğu aşağıdaki özelliklerden hangisini etkilememiştir?

A) Tarımsal verimliliğin fazla olmasını
B) Ülkeler arasında önemli bir ulaşım noktası olmasını
C) Kültürel çeşitliliğinin fazla olmasını
D) Önemli bir ticaret merkezi olmasını
E) Jeopolitik açıdan önem arz eden bir konumda bulunmasını
Cevap: A

24. Aşağıdaki grafikte dünyada yer alan ticaret bölgelerinin küresel ticaretteki ithalat payları gösterilmiştir (TüİK, 2024).
Buna göre
I. Avrupa, ithalatta en fazla pay sahibi olan bölgedir.
II. Asya / Pasifik ülkelerinin ithalat giderleri Kuzey Amerika’dakinden daha azdır.
III. Orta ve Güney Amerika ile Afrika’nın ithalat payları birbirine eşittir.
bilgilerinden hangilerine kesinlikle ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

25. Aşağıda verilen tabloda Türkiye’de kullanılan ulaşım türlerinin iç hatlarda yük ve yolcu taşımacılığındaki kullanımı ile ilgili bilgiler yer almaktadır (TÜİK, 2021).

Tabloda verilen bilgilere göre

a) Türkiye’de hizmet veren ulaşım türlerini belirtilen yıllara ait yük ve yolcu taşımacılığındaki kullanım miktarına göre sıralayınız.

Yük: Kara yolu, deniz yolu, demir yolu ve hava yolu.
Yolcu: Kara yolu, hava yolu, demir yolu ve deniz yolu.

b) Kara yolu ve demir yolunun yük ve yolcu taşımacılığındaki kullanımını ekonomiklik yönünden karşılaştırınız.
Cevap: Demir yolu ulaşımı, kara yolu ulaşımına göre birim taşımadaki (yolcu-ton/km) maliyet ve tükettiği enerji miktarı bakımından avantajlı; altyapı maliyetlerinin yüksek oluşu, topoğrafik şartların demir yolu ağının dağılışı ve verimliliğini etkilemesi bakımında ise dezavantajlı durumdadır.

26. Aşağıdaki tabloda Türkiye’nin bölgeler bazında kayda geçen uluslararası hizmet ticareti değerlerine yer verilmiştir (Milyon $, TÜİK-2021).

Buna göre;

a) Türkiye’nin uluslararası hizmet ticareti hacminin en fazla ve en az olduğu ülke grupları hangileridir?
Cevap: En fazla Avrupa Birliği, en az Güney Amerika,

b) Hangi ülke gruplarıyla yapılan hizmet ticaretinde ihracat ithalatın gerisinde kalmıştır?
Cevap: Avrupa Birliği, Orta Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda

27. Aşağıda numaralarla gösterilen kutularda, dünya ticaretine yön veren bölge ve kuruluşların bazı özelliklerine yer verilmiştir. Belirtilen özelliklerin hangi bölgeye veya kuruluşa ait olduğunu belirleyerek ilgili numaraları aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: AB: 1, 6 MERCOSUR: 7 RCEP: 3, 4, 5 NAFTA: 2, 8

28. Aşağıdaki haritada Türkiye’de farklı ölçütlere göre oluşturulmuş bazı işlevsel bölgelere yer verilmiştir.

a) Haritada yer alan ve aşağıda isimleri verilen işlevsel bölgelerin, türlerine göre hangi işlevsel bölge sınıfında yer aldığını noktalı yerlere yazınız.

Adana Büyükşehir Belediyesi: Yönetsel Bölge, Batı Karadeniz
Kalkınma Ajansı: Planlama Bölgesi, TÜİK Batı
Marmara Düzey-1 Bölgesi: İstatistiki Bölge
Şanlıurfa Valiliği: Yönetsel Bölge
DMİ 14. Bölge Müdürlüğü (Van): Hizmet Bölgesi,

b) İşlevsel bölgelerin belirlenmesinde hangi ölçütler kullanılmıştır?
Cevap: Genellikle bir merkezi olan işlevsel bölgeler; yönetim, planlama, eğitim, sağlık, barınma, ulaşım, ticaret, istatistik vb. faaliyetlere göre oluşturulur. Bölge merkezi, odak konumunda olup faaliyetler bu merkezden kontrol edilir. İşlevsel bölgeler, ekonomik ve kültürel açıdan diğer bölgelerle etkileşim gösterir.

29. Aşağıda verilen fotoğraflarda Atina ve Kuala Lumpur şehirlerinin farklı zamanlardaki görüntüleri yer almaktadır.

a) Görsellerde verilen şehirler arasında ne tür farklılıkların bulunduğunu belirtiniz.
Cevap: Görsellerde, Atina’nın yüz yıldan fazla bir süre içinde yoğunlaşmış yapılaşma ve yüksek binaların ortaya çıkışıyla geliştiği; Kuala Lumpur’un ise 1920’den 2022’ye kadar gökdelenler ve modern yapılarla çok daha dramatik bir şehir silüeti değişimine uğradığı görülmektedir.

b) Hangi şehrin daha hızlı gelişim gösterdiğini nedenleriyle birlikte açıklayınız.
Cevap: Kuala Lumpur, 1920’den 2022’ye gösterdiği büyük ölçekli ve göze çarpan gökdelen gelişimiyle Atina’ya kıyasla daha hızlı gelişim göstermiş görünmektedir.

30. Aşağıdaki grafiklerde 2019 yılında en fazla turist ağırlayan ve en fazla turizm geliri elde eden ilk 10 ülkeye ve bu ülkelerle ilgili önceki döneme ait değişim oranlarına yer verilmiştir (UNWTO).

Grafiklerde verilen bilgilere göre

a) En fazla turist ağırlayan ve en fazla turizm geliri elde eden ilk 10 ülke arasında ne tür farklılıklar bulunmaktadır? Nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: En fazla turist ağırlayan ülkeler ile en fazla turizm geliri elde eden ülkeler arasındaki farklılıklar, turistlerin harcama alışkanlıkları, ülkenin sunduğu turizm çeşitliliği ve turist başına düşen ortalama harcama gibi faktörlere bağlıdır. Örneğin, ABD ve İspanya turist sayısına göre daha fazla gelir elde ederken, Çin ve İtalya ağırladıkları turist sayısına göre daha az gelir elde etmişlerdir, bu durum bu ülkelerdeki turizm hizmetlerinin ve yaşam maliyetinin farklılıklarından kaynaklanabilir.

b) Turist sayısı ve turizm gelirleri önceki döneme göre en fazla artan ve azalan ülkeler hangileridir?
Cevap: Turist sayısı en fazla artan ülkeler Türkiye ve Meksika, turizm geliri en fazla artan ülkeler İngiltere, Avustralya ve Japonya; turist sayısı en fazla azalan ülke ABD, turizm geliri en fazla azalan ülke de Çin’dir.

c) Türkiye’nin turizm gelirlerinde ilk 10 ülke arasında yer alamamasını nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: Türkiye’nin turizm gelirlerinde ilk 10 ülke arasında yer almaması, ülkeye gelen turistlerin günlük harcamalarının diğer popüler turizm destinasyonlarına göre daha düşük olabileceğini veya Türkiye’nin turizm gelirlerini artırmak için yüksek gelirli turist segmentlerine yönelik stratejiler geliştirmesi gerektiğini gösterebilir.

d) Türkiye’ye gelen turist sayısındaki değişimin artan seyirde olacağını göz önünde bulundurarak Türkiye’nin her iki grafikte gelecekteki yeri ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap: Türkiye’nin turist sayısındaki artış eğilimi devam ettiği takdirde, turist başına harcama miktarlarını artıracak stratejiler ve turizm çeşitliliğini geliştirecek yatırımlarla gelecekte hem turist sayısında hem de turizm gelirlerinde üst sıralara çıkması mümkün olabilir.