11. Sınıf Gezegen Edebiyat Sayfa 101-104 Cevapları

Hazırlık

1. Hikâye konusu olan olay ve durumlar Türk edebiyatında zaman zaman ölçülü ve kafiyeli olarak anlatılmıştır. Mesnevi, manzum hikâye gibi nazım biçimleri ve türleri bu anlatım ihtiyacından doğmuştur. Eski dönemlerde hikâye ve roman konularını ölçülü ve kafiyeli biçimde anlatmaya şairler niçin ihtiyaç duymuştur? Görüşlerinizi açıklayınız.
Cevap: Olay ve durumlar her zaman şairler ve yazarlar tarafından anlatılmıştır. Bu bir ihtiyaçtır. O dönemde hikaye ve roman türü henüz oluşmamıştır. Bu yüzden şiirle anlatılmıştır. Örneğin destanlar. Manzum yazılan trajedi ve komediler gibi…

2. Attarlık, hallaçlık, nalbantlık, çerçilik, terzilik gibi mesleklerin günümüz toplumunda öneminin azalmasının ya da el emeğine dayalı böyle mesleklerin bazılarının bütünüyle yok olmasının sebebi nedir? Görüşlerinizi açıklayınız.
Cevap: Bu dönemin , çağın bir gereğidir. Kültürel ve teknolojik değişim beraberinde her alanda görülecek değişimleri tetikler.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Aşağıda verilen dizelerdeki altı çizili kelimelerin anlamlarını söyleyiniz.

“Biraz musâhabeden sonra söktü müşteriler:”
“— Silik bu yirmilik almam…”
“— Genişçe bir hasırın var mı? Neyse hem değeri.”
“Bulunduğum o mukassîmahalden ayrıldım.”

Söktü: çıkardı
Silik: yazıları, damgaları belli olmayan
Değeri: bir malın maddi karşılığı
Mahalden: kişilerin bulunduğu yer.

2. Metnin kişileri kimlerdir? Bu kişilerin, konuşmaları üzerinden, ön plana çıkan özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Şair ( anlatıcı ), Attar, müşteriler, hasta kadın, alış verişe gelen amca, hanım, çocuklar. Ön plana çıkan özelliklerine bakarsak Attar esnaflığı, diğer kişiler müşteri kimlikleri, şair duygusallığı , hasta kadın ise çaresizliği ile metinde yer alır.

3. Metindeki kişilerin konuşmaları üzerinden sezdirilen nelerdir?
Cevap: Herkesin bu dünyada kendi derdine düştüğü, herkesin önceliğinin kendi sorunları olduğu kimsenin bir başkasının sorunuyla ilgilenmediği sezdirilen düşüncelerdir.

4. Metindeki olaylar, olay kişileri ve mekân günlük hayattaki gerçekliğe uygun mudur? Niçin?
Cevap: Uygundur. Çünkü bugün sokağa çıkıp da bir attarın dükkanına gitsek o mahallede ve dükkanda aynı tipleri ve aynı olayları görme şansımız vardır.

5. Bir attar dükkânındaki günlük hayat dekorundan yola çıkarak şair nasıl bir toplumsal gerçekliğe işaret etmektedir?
Cevap: Küçük bir dükkandır. Şair bu dükkan üzerinden aslında halkın yoksul yaşamını okura anlatmaktadır.

6. Metnin nazım birimi nedir? Bu birimler hangi tema etrafında bir araya gelmiştir?
Cevap: Metnin nazım birimi benttir. Serbest bentler yoksulluk ve kimsesizlik teması etrafında bir araya getirilmişlerdir.

7. Metnin ilk bölümünün kafiyelerini bularak defterinize kafiye şemasını çiziniz. Metnin kafiye düzeni, divan şiiri nazım biçimlerinden hangisine uygun düşmektedir?
Cevap: Özellikle mesnevi türünün aa/ bb / cc şeklindeki kafiyelenişine benzerlik gösterir.

Olmalı ha! / ya burada -a sesleri kafiyelenişi sağlar.
yanına / dükkanına: -ına’lar rediftir. -an’lar ise yarım kafiyedir.
kes / herkes : tunç kafiye vardır.
sakın / kadın : -ın’lar tam kafiyedir.

8. a. Metindeki açık ve örtülü iletileri belirleyiniz.

Açık ileti: Bir attar dükkanında yaşanan kimsesiz bir ölü için hasır alınması
Örtük ileti: İnsanların günümüzde yalnızlıkları ve insanların yaşadığı fakirlik sorunu

b. Metinle ilgili tespit, eleştiri ve beğenilerinizi gerekçelerinizle birlikte söyleyiniz.
Cevap: Metni gerçekçi buldum. Yazıldığı dönemin yanında bugün bile şairin anlattıkları gerçekliğini korumaktadır.

9. Metni “Anadolu” metni ile biçim, içerik, dil ve üslup bakımından karşılaştırınız. Benzerlik ve farklılıklarını belirleyiniz.
Cevap: Her iki metinde, dizelerle yazılmış şiirlerdir. Biçim olarak benzeseler de içerik olarak farklıdırlar. Anadolu şiirinin dili sadedir. Hasırcılar metninde ise dil ağırdır. Üslup bakımından Mehmet Akif’in sohbet eder gibi bir dil kullandığını görürüz.

10. Mehmet Âkif Ersoy, Millî Edebiyat Dönemi’nde eserler vermesine rağmen bu akıma katılmamış, bağımsız kalmayı tercih etmiştir. “Hasırcılar” metninden yola çıkarak Mehmet Âkif’in hangi edebî özelliklerinin Milli Edebiyat’ın ilkeleriyle örtüştüğünü belirleyiniz.
Cevap: Dilin az da olsa sade olması, halkın yaşadığı sorunları işlemesi gibi özelliklerden hareketle metnin Milli Edebiyat akımı özellikleri taşıdığını söyleyebiliriz.

11. a. Metnin içeriğini etkileyen doğal gerçeklik nedir? b. Size göre komşuluk ilişkileri nasıl olmalıdır?
Cevap: Metinde insanların ilk başlarda kendi sorunlarını çözme istekleri ikinci kısımda mahallede ölen yalnız ve kimsesiz kadın için satın alınan hasır imgesi üzerinden yaşamın gerçekliği merkeze alınarak okura sunulmuştur.

12. Metin hangi bakımlardan bir şiirden farklılıklar, hangi bakımlardan şiirle benzerlikler göstermektedir?
Cevap: Kafiyeleri, dize içi uyakları, bentlerle yazılmış olması bakımından şiirle benzerlik taşırken sohbet havasındaki üslubu bakımından ise şiirden ayrılır.

13. Mehmet Âkif Ersoy’la aynı dönemde yazan şairlere örnekler veriniz. Bunların eserlerini söyleyiniz.

Yahya Kemal Beyatlı (1884 – 1958) : Kendi Gök Kubbemiz ( Şiir)
Mehmet Akif Ersoy (1873 – 1936) Safahat ( Şiir )
Rıza Tevfik Bölükbaşı (1867 – 1949) Serab-ı Ömrüm (Şiir)