11. Sınıf Anadol Biyoloji Sayfa 103-106 Cevapları

3. Bölüm Sonu Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

A. Değerlendirme Soruları

Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1. Hücre içi ve hücre dışı sindirim nedir?
Cevap: Besinlerin sindirimi enzimler yardımıyla hücre içinde gerçekleşiyorsa hücre içi sindirim; besinler hücre dışında sindirildikten sonra hücre içine alınıyorsa hücre dışı sindirim olarak adlandırılır.

2. Tükürük bezlerinin ve dişlerin sindirimdeki görevlerini açıklayınız.
Cevap: Tükürük ağızdaki mukoz zarların kurumasını önlerken gıdaları nemlendirerek çiğnemeye ve yutmaya yardımcı olur. Tükürük bezlerinin ürettiği tükürük sindirim sürecini başlatır ve dişleri çürümekten korur.

3. Karbonhidratların midede sindirilmeme nedenlerini açıklayınız.

• Mide de karbonhidratların kimyasal sindirimi olmaz.
• Mide özsuyu asitli olduğundan amilaz enzimi mide de etkin olmaz.
• Ayrıca mide de karbonhidaratları parçalayacak bir enzim bulunmamaktadır.
• Karbinhidratlar monosakkaritlerine çevrildikten sonra emilir.

4. Sağlıklı bir insanın mide öz suyunda bulunan HCl’in, mide hücrelerine zarar vermeme nedenlerini nasıl açıklarsınız?
Cevap: Çünkü mide hücreleri HCI sıvısına karşı zarar görmeyecek şekilde tasarlanmıştır.

5. Protein sindiriminde görev alan enzimlerin pasif olarak salgılanma nedenini açıklayınız?
Cevap: Çünkü bu enzimler hücremiz içinde depo edilir eğer ki aktif halde olsaydı hücrenin yapıtaşı aminoasit yani proteinlerden oluştuğu için hücre kendisini sindirirdi. Ama bizim istediğimiz midede veya bağırsak içerisinde sindirimdir o yüzden oraya salgılandıklarında aktifleşirler aksi halde bu enzimler depo edildiği dokuyu sindirir. Mide kendini sindirir yani veya pankreas kendini sindirir bunu engellemek için inaktif halde depo edilirler salgılandıklarında aktifleşirler.

6. Karaciğerin sindirimdeki görevi nedir?
Cevap: Ürettiği safra ile yağların fiziksel sindirimine yardımcı olur.

7. Pankreasın sindirim ile ilgili salgıları nelerdir?
Cevap: Pankreasın sindirimle ilgili salgıları amilaz, li- paz, tripsinojen, kimotripsinojen, karboksi- peptidazlar ve nükleazlardır (DNAaz, RNAaz).

8. Kalın bağırsağın sindirimdeki görevi nedir?
Cevap: Su, vitamin ve minerallerin kana emilimini tamamlamak. Faydalı bakterilerin ürettiği K ve B vitaminlerinin emilimini gerçekleştirmek. Sindirim atıklarını geçici olarak depolamak.

9. İnce bağırsakta bulunan hangi yapılar besinlerin emilim miktarını artırır
Cevap: İnce bağırsağın mukoza tabakasında yer alan villusların (Villuslar, daha küçük sitoplazmik uzantılarla mikrovillusları oluşturur.) geniş bir emme yüzeyi oluşturmasıyla besinlerin emilim miktarı artar.

10. Bağırsak tembelliğinin nedenlerini ve nasıl önlenebileceğini açıklayınız.

En sık karşılaşılan sindirim sistemi sorunlarından biri olan kabızlık, yeteri kadar sıvı ve posalı gıda tüketmemenin sonucunda oluşur. Bunun yanı sıra bireysel yatkınlık da kabızlık nedenleri arasında sıralanabilir. Bazı ilaçların ve nörolojik hastalıkların da kabızlığa neden olduğu belirtilmektedir. Kabızlığın temel nedeni yeterince su tüketilmemesine bağlı olarak emilmeyen posanın yumuşamaması ve kabızlığa neden olmasıdır. Ancak kabızlığın birçok nedeni bulunmaktadır. Kabızlığın nedenlerinden biri ise zor doğum yapan kadınların leğen kemiğinin altındaki kaslarda gevşeme meydana gelmesidir. Diğer bir neden ise klozetin yüksek olmasıdır. Dışkılama sırasında açı düzleşir ve klozetler bu açıyı bozarak dışkılamanın zorlaşmasına neden olur. Bu nedenle dizlerin kalçadan yukarıda olması gerekmektedir. Klozetiniz yüksek ise ayaklarınızın altına bir şey koyarak veya parmak uçlarında durarak dizlerinizi kaldırabilirsiniz.

Bağırsak tembelliği, pek çok nedene bağlı olarak meydana gelebilir. Bu nedenle öncelikle altta yatan neden belirlenmeli ve bu neden ortadan kaldırılmalıdır. Kabızlık problemine karşı öncelikle beslenme alışkanlıklarınızı değiştirmelisiniz. Lifli gıdalar tüketmek bağırsakları uyandırır ve daha iyi çalışmasına yardımcı olur. Lifli gıdalar tüketerek dışkının daha yumuşak olmasını ve daha rahat tuvalete çıkmanızı sağlayabilirsiniz. Kabızlık problemine karşılık tahıl, baklagiller, kuruyemiş, meyve ve sebze gibi besinleri bolca tüketebilirsiniz. Bol sıvı tüketmeniz yine kabızlığa karşı etkili bir önlem olacaktır. Bunun için bol çorba, su, taze sıkılmış meyve suyu ve kafeinsiz çay tüketmeniz faydalı olacaktır. Yeşil çay ve nane çayı gibi içecekleri sıcak olarak tüketmeniz oldukça etkili olacaktır. Kabızlığın nedenlerinden bir diğeri ise hareketsizliktir. Günde yarım saat egzersiz yapmanız bağırsak tembelliğine karşı fayda sağlayabilir. Bunun için sürekli oturmak yerine kısa yürüyüşler yapabilirsiniz. Kabızlığa karşı alınabilecek bir diğer önlem ise mümkün olduğunca alaturka tuvalet kullanmaktır.

B. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki ifadelerde noktalı yerleri tablo içinde verilen sözcükleri kullanarak uygun şekilde tamamlayınız.

1. Yağ + Su + lipaz → Gliserol + 3 Yağ asiti
2. Protein+ Su + pepsin → Polipeptitler
3. Polisakkaritler + Su + amilaz → Maltoz + dekstrin
4. Sükroz + Su + sükraz → glikoz + fruktoz
5. Dipeptit + Su + dipeptidaz → Amino asitler
6. İnce bağırsak bezlerinden nükleotidaz, dipeptidaz, enteropeptidaz, karbonhidrazlar ve aminopeptidaz denilen enzimler salgılanır.
7. İnce bağırsak bezlerinden salgılanan enteropeptidaz inaktif durumda olan tripsinojeni aktifleştirir.
8. Karaciğer ve pankreasın salgıları onikiparmak bağırsağındaki vater kabarcığı denilen yere akıtılır.
9. Yağların sindirim ürünleri ince bağırsaktan lenf damarları ile taşınır.
10. Karaciğere karaciğer atardamarı ve kapı toplardamarı ile kan gelir.

C. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarını karşılarına yazınız.

1. Besinlerin hidrolizi sırasında enerji üretilmez. (D)
2. Sindirim sonucu oluşan yapı birimleri hücrede enerji verici olarak kullanılabilir. (D)
3. Midede yalnızca kimyasal sindirim gerçekleşir. (Y)
4. Sindirim sistemi sinir sistemi ve hormonlarla birlikte çalışır. (D)
5. Gastrin hormonu yalnızca besinin mideye girmesiyle salgılanır. (Y)
6. Bağırsak enzimi olan dekstrinaz, dekstrini glikoza dönüştürür. (D)
7. Siroz, karaciğer hastalığıdır. (D)
8. Safra tuzları, yağların kimyasal sindirimini sağlar. (Y)
9. Sindirimin tamamlandığı yer kalın bağırsaktır. (Y)
10. Pankreas salgıladığı bikarbonat iyonları ile ince bağırsak pH’ını düzenler. (D)

Ç. Değerlendirme Testi

Aşağıdaki soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz.

1. I. Pepsinojen
II. Lipaz
III. Amilaz
IV. Kimotripsinojen
V. Safra
Pankreasın Wirsung kanalı aracılığıyla onikiparmak bağırsağına gönderdiği öz su içinde yukarıda belirtilenlerden hangileri bulunmaz?
A) Yalnız V B) I ve V C) II, III ve IV D) II, III ve V E) I, II ve IV
Cevap: B

2. I. Dipeptit ” Kimotripsin
II. Maltoz ” Maltaz
III. Polipeptit ” Dipeptidaz
IV. Yağ ” Lipaz
V. Glikojen ” Amilaz
Yukarıda verilen besin maddeleri enzimlerle eşleştirilmiştir. Buna göre doğru olmayan eşleşme ya da eşleşmeler hangileridir?
A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve III D) III, IV ve V E) I, III ve IV
Cevap: C

3. Aşağıdakilerden hangisi lipaz enziminin etkinliğini artırır?
A) Pepsinojen B) Safra C) Tripsinojen D) Amilaz E) HCI
Cevap: B

4. Aşağıdaki şekilde karaciğere giren ve çıkan damarlar numaralarla gösterilmiştir.
Yemekten hemen önce bu damarların taşıdığı kandaki glikoz miktarının azdan çoğa doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?
A) 2-1-3 B) 3-1 -2 C) 1-3-2 D) 3-2-1 E) 2-3-1
Cevap: C

5. Yukarıdaki grafikte ağızda gerçekleşen sindirim sonucu bazı besin maddelerinin miktarında oluşan değişim gösterilmiştir. Buna göre I, II ve III ile gösterilen maddeler aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Protein Yağ Nişasta
B) Protein Maltoz Yağ
C) Nişasta Glikoz Amino asit
D) Glikoz Amino asit Yağ asiti
E) Yağ Glikoz Amino asit
Cevap: A

6. I. Kapı toplardamarı
II. Karaciğer
III. Karaciğer üstü toplardamarı
IV. Alt ana toplardamar
İnce bağırsak hücreleri tarafından emilen amino asitlerin kalbe ulaşana kadar izlediği yol aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
A) I, II, III ve IV B) IV, III, I ve II C) I, II, IV ve III
D) II, I, III ve IV E) IV, II, III ve I
Cevap: A

7. İnsanların kalın bağırsağında aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A) Mukus salgılanması
B) Yararlı bakterilerin vitamin sentezlemesi
C) Suyun emilimi
D) Besinlerin villuslardan emilimi
E) Peristaltik hareketlerin olması
Cevap: D

8. I. Safra tuzları yağların mekanik sindiriminde rol oynar.
II. Amilaz, asidik ortamlarda etkindir.
III. HCI inaktif olan pepsinojeni aktifleştirir.
IV. Dipeptitlere etki eden dipeptidaz enzimi ince bağırsaktan salgılanır.
V. Tüm besinlerin ince bağırsaktan emilim hızı aynıdır.
Sindirim sisteminde gerçekleşen olaylar ile ilgili olarak yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) I, III ve IV C) I, II ve III D) III, IV ve V E) I, II ve V
Cevap: B

9. I. Amino asit
II. Glikoz
III. Mineral
IV. D vitamini
V. Şilomikron
Yukarıda verilenlerden hangileri ince bağırsak villuslarından emildikten sonra karaciğere uğramadan kalbe gider?
A) Yalnız V B) IV ve V C) III ve IV D) II, III ve V E) I, II ve V
Cevap: B

10. Enzimlerin en iyi çalıştıkları pH değerleri farklılık gösterir.
Buna göre aşağıda belirtilen grafiklerden hangisi ağızda etkili olan enzim için geçerlidir?
Cevap: B