10. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı İlahi Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 94 Cevabı

1. Tasavvuf kelimesi, size neler çağrıştırmaktadır? Konuyla ilgili düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.

Tasavvuf kelime manasıyla gönlünü Allah’a bağlamak demektir Tasavvuf, Tanrı, evren ve insan ilişkisini bir bütünlük içinde açıklamaya çalışan, insanın tanrısal erdemlere benzemesini amaçlayan dinsel ve felsefi düşüncedir. Başlangıçta günah işlemekten sakınmak, dünyasal işleri küçümsemek ve bunlardan uzak durmak, yalnızlığı seçerek sürekli Tanrı’yı anmak, kalbin ancak bu yolla temiz tutulacağına inanmak gibi düşünceler ve uygulamalarla ortaya çıkan tasavvuf 12.yüzyıldan sonra tarikatlar biçiminde örgütlenerek güçlü bir hareket durumuna gelmiştir.

2. Mevlana’nın “Hamdım, piştim, yandım.” sözüyle ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.

Bu söz Mevlana’nın hayat serüveni kadar insanlık mertebelerini de özetlediği cümlesidir. Ham, tenine kul olan biyolojik insandır ve insanlık merdiveninin en alt basamağını mekan edinmiştir; nefsini yenip piştikçe basamak basamak yükselir, der. bu olgunluk seviyelerini çok defa çeşitli misallerle anlatmıştır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 95 Cevabı

1. Şairin her iki dünyada da amacı nedir? Metinden hareketle cevaplayınız.

Yunus Emre bunu son dörtlükte ifade etmektedir.

Yûnus durur benim adım
Gün geçdikçe artar odum
İki cihânda maksudum
Bana seni gerek seni”

yani Yunus Emre'nin iki cihanda da amacı  Allah aşkıdır.

2. Metnin başlığı “ilahi” olmasaydı burada anlatılan aşkı beşerî bir aşk olarak algılar mıydınız? Nedenleriyle açıklayınız.

Evet çünkü ifade edilenler somutlaştırılmış. Sanki beşeri aşkı anlatır gibi söylenmiştir.

3. Metinde temayı en iyi yansıtan dizeleri bulup sözlü olarak ifade ediniz.

Aşkın ile avunurum

Bana seni gerek seni– özellikle bu dize…

4. Okuduğunuz metnin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili neler söyleyebilirsiniz?

Yunus Emre şiiri Anadolu’nun öz Türkçesinin ana yurdudur. Anadolu Türkçesinin en güzel örneğidir. Çok sade yalın saf Türkçe .. Zaten Yunus Emre’nin  en önemli özelliği şiirlerini sade temiz bir Türkçe ile yazmasıdır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 96 Cevabı

5. Şiirin yazıldığı dönemin (XIII-XIV. yüzyıl) siyasi, tarihî, sosyal, kültürel olaylarını göz önünde bulundurduğunuzda bunların şairi ve şiiri etkilediğini söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.

Evet söyleyebiliriz. Özellikle 13 ve 14. yüzyıllarda Anadolu’da hakim olan Tasavvuf inancı dolayısı ile Yunus Emre’de şiirlerini bu doğrultuda ve anlayışta yazmıştır. İlahi aşkın ön planda olduğu bir anlatıma sahiptir diyebiliriz. 

6. Metinden yola çıkarak şair-eser ilişkisi için neler söyleyebilirsiniz?

Yunus Emre’nin edebiyat tarihi bakımından, önemli bir yanı da Anadolu’da, Türkçe şiir dilinin öncüsü olması ve tasavvuf sorunlarını yalın, kolay anlaşılır bir dille söyleyişi nedeniyledir. Şiirlerinin ölçüsü, Türkçe’nin ses yapısına uymayan ‘aruz’ olmakla birlikte söyleyişi akıcı, sürükleyici bir nitelik taşır. Tasavvufun en güç anlaşılır kavramlarını, Türkçe’nin ses yapısına uygun biçimde dile getirir, şiirinde duygu ve düşünce birliğinden oluşan bir derinlik görülür.

7. Aşağıdaki dörtlüklerde geçen edebî sanatları bularak şemalara yazınız.

Aşkın şarabından içem
Mecnûn olup dağa düşem
Sensin dün ü gün endîşem
Bana seni gerek seni

Hatırlatma sanatı/TELMİH. Mecnun’un hikayesi hatırlatılmıştır. 

Sûfilere sohbet gerek
Ahîlere ahret gerek
Mecnunlara Leylâ gerek
Bana seni gerek seni

Hatırlatma sanatı/TELMİH. Mecnun’un hikayesi hatırlatılmıştır. 

8. Metinde ahengi sağlayan unsurları aşağıdaki şemalarda boş bırakılan yerlere yazınız.

Ölçü: 8’li hece ölçüsü
Kafiye: em’ler redif ş’ler yarım kafiye ,gerekler redif, et’ler tam kafiye
Aliterasyon: k,r,g ünsüzleri sıkça tekrar edilmiştir.
Asonans: e ve a ünlüleri tekrar edilmiştir.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 97 Cevabı

1. Okuduğunuz İlahi adlı metinde geçen isim tamlamalarını bulup sözlü olarak belirtiniz.

• Aşk denizi
• Aşkın şarabı

2. Aşağıdaki dizelerde yer alan isim tamlamalarını bularak tamlamaların altını çiziniz.

ÇOBAN ÇEŞMESİ
“Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,
Ey suyun sesinden anlayan bağlar,
Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi?
Gönlünü Şîrîn’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhâd yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi…”

3. Aşağıdaki parçada yazımı yanlış kelimeleri bularak bu kelimelerin altını çiziniz.

İlk baharın ilk günleriydi; ansızın duyulan bir haber ortalığı bir birine katdı: Snowball hava karardıktan sonra gizlice çiftliğe geliyordu! Hayvanlar öylesine tedirgin olmuşlardıki, geceleri gözlerine uyuku girmiyordu. Söylenenlere bakılırsa, Snowball her gece karanlıkdan yararlanarak çiftliğe giriyor, yapmadığı uğursuzluk kalmıyordu. Tahılları çalıyor, süt kovalarını deviriyor, yumurtaları kırıyor, fidelikleri çiğneyip eziyor, meyva ağaçlarının kabuklarını kemiriyordu. Artık çiftlikde bir iş ters gitmeyegörsün, suç hemen Snowball’a yükleniyordu. Bir cam kırılsa yada bir oluk tıkansa, Snowball’ın gece gene çiftliğe geldiği, bu işi mutlaka onun yaptığı söyleniyordu. Bir gün anbarın anahtarı kaybolunca, bütün çiftlik Snowball’un anahtarı kuyuya attığı söylentisine inandı. İşin garibi, kaybolan anahtar un çuvalının altından çıktığında bile, hayvanlar bu söylentiye inanmaktan vaz geçmediler.”

İlahî aşkı konu edinen diğer tasavvuf sanatçılarını araştırınız. Bulduğunuz isimleri yazıp sınıfta paylaşınız.

Aşık Ömer
Hoca Ahmet Yesevi