10. Sınıf Meb Tarih Ders Kitabı Sayfa 141-144 Cevapları

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 141

Beylikten Devlete Osmanlı

Öğrenelim Etkinliği

Soru: Beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı Devleti’nin ordu teşkilatının temel özellikleri nelerdir? Verilen bilgilerden yararlanarak açıklayınız.

Kısa Cevap: Daimî ordu yoktu. Aşiret kuvvetleri, alpler ve gazilerden oluşan atlı birlikler savaşlara katılıyordu.

Kuruluş Dönemi’nde Osmanlı:

• Henüz düzenli ve sürekli bir orduya sahip değildi,
• Ordu; aşiret güçleri, gaziler, alpler ve gönüllü savaşçılardan oluşuyordu,
• Savaşlar gaza ve ganimet anlayışıyla yürütülüyordu,
• Sınırlar akıncı birlikleri ile korunuyordu,
• İhtiyaç duyuldukça ücretli askerler de göreve çağrılıyordu,
• Sefere çıkan askerler savaş bitince kendi işlerine geri dönüyordu.

Bu durum, Osmanlı’nın hareketli, hızlı ve etkin bir savaş gücüne sahip olmasını sağlamıştır. Böylece Bizans’a karşı kısa sürede üstünlük kazanılmış ve devletleşme adımları hızlanmıştır.

Karekod Etkinliği — Koyunhisar Savaşı

Soru: Koyunhisar Savaşı bağlamında askerî başarıların devletleşme sürecine etkisi nedir?

Kısa Cevap: Koyunhisar zaferi Osmanlı’nın bağımsızlığını pekiştirdi ve siyasi güç kazanmasını sağladı.

Koyunhisar (1302) Savaşı’nın sonuçları:

• Osmanlı’nın Bizans’a karşı ilk büyük askerî başarısıdır,
• Osman Gazi’nin liderliği ve otoritesi güçlenmiştir,
• Türkmen aşiretleri Osmanlı’nın etrafında daha fazla toplanmaya başlamıştır,
• Osmanlı artık kendi siyasetini belirleyebilen bir güç olarak tanınmıştır,
• Bu zafer, devletleşme sürecinin başlangıcı kabul edilir.

Sonuç olarak askerî zaferler, Osmanlı’nın hem içte hem dışta itibar kazanmasını sağlayarak devlet yapısının hızla gelişmesine destek olmuştur.

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 142 Cevapları

Osmanlı Devleti’nin İlk Askerî Kuvvetleri

1) Aşağıdaki şemaya Osman Bey dönemindeki ilk askerî kuvvetleri yazınız.

Kısa Cevap (Şema İçin)

• Aşiret kuvvetleri
• Alpler
• Gaziler
• Türkmen atlıları
• Ücretli askerler (sekbanlar)

Osman Gazi döneminde henüz düzenli bir ordu yoktu. Bu nedenle:

• Türkmen aşiretlerine bağlı atlı birlikler,
• Dini motivasyonla savaşan gaziler,
• Savaş meydanında cesaretleriyle öne çıkan alpler,
• İhtiyaç hâlinde görevlendirilen ücretli askerler

önemli askerî gücü oluşturmuştur.

Bu hareketli ve vurucu kuvvetler, kuruluş sürecinde Osmanlı’nın Bizans karşısında kısa sürede başarı kazanmasını sağlamıştır.

2) Uc kuvvetleri hangi amaçla Osman Bey’in etrafında toplanmıştır? Açıklayınız.

Kısa Cevap: Gaza, ganimet ve fetih amacıyla Osman Bey’in etrafında birleşmişlerdir.

Uc kuvvetleri:

• Bizans sınırlarında akınlar yapmak,
• İslam’ı yaymak,
• Savaş sonrası ganimet elde etmek,
• Osmanlı’nın topraklarını korumak ve genişletmek için toplanmışlardır.

Bu motivasyonlarla hareket eden uc askerleri, Osman Bey’in siyasi otoritesini artırmış ve beylikten devlete geçiş sürecinde askerî temel oluşturmuştur.

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 143 Cevapları

Osmanlı Devleti’nde Düzenli Orduya Geçiş ve Toprak Sistemi

Soru : Kaynak B ve Kaynak C’ye göre Orhan Bey Dönemi’nde düzenli bir orduya ihtiyaç duyulmasının nedenleri nelerdir?

Kısa Cevap: Aşiret kuvvetleri uzun süren savaşlarda yetersiz kaldığı için sürekli askerî birliklere ihtiyaç duyulmuştur.

• Kuruluş döneminde ordu geçici birliklerden oluşuyordu (gaziler, alpler, aşiret kuvvetleri).
• Bu askerler kendi işlerine geri döndükleri için her daim savaşmaya uygun değildi.
• Uzun süren kuşatma ve fetihlerde başarı sağlamak zorlaşmaya başladı.
• Bursa’nın fethi gibi büyük hedefler için devamlı hazır bulunan profesyonel birlikler gerekliydi.

Bu nedenle Orhan Bey döneminde yaya ve müsellem adıyla düzenli ordu kurulmuştur. Bu gelişme, Osmanlı’nın devletleşme sürecinde askerî alanda en önemli adımdır.

Soru 2: Beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı toprak sistemi ile tımar sisteminin temel özellikleri ile ilgili verilenleri inceleyerek soruyu cevaplayınız.

Cevap: Bu etkinliğin cevabı diğer sayfadadır. (Bkz. sayfa 144)

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 144 Cevapları

Osmanlı Devleti’nde Tımar Sisteminin Unsurları

Soru: Tımar sisteminin üç ana unsurunu belirleyerek bu unsurları açıklayınız.

Kısa Cevap: Dirlik – Tımarlı Sipahi – Reaya, tımar sisteminin temel unsurlarıdır.

1️⃣ Dirlik (Arazi – Gelir Kaynağı)

Devlete ait miri arazi gelirlerinin, hizmet karşılığı olarak askerî ve idari görevlilere verilmesidir.

Gelir durumuna göre üçe ayrılır:

• Has → en yüksek gelir (100.000 akçeden fazla)
  Vezir, beylerbeyi gibi üst yöneticilere verilir.
• Zeamet → orta gelir (20.000–100.000 akçe)
  Subaşı, sancak beyi vb. görevlilere tahsis edilir.
• Tımar → düşük gelir (20.000 akçeye kadar)
  Tımarlı sipahilerin geçimi ve asker yetiştirmesi için kullanılır.

➡️ Dirlik sistemi, sürekli bir ordu gücü oluşturulmasında en önemli kaynaktır.

2️⃣ Tımarlı Sipahi (Askerî Unsur)

• Kendisine tahsis edilen toprağın gelirini toplar.
• Bu gelir karşılığında cebelü denilen askerler yetiştirir ve sefere götürür.
• Bulunduğu bölgede asayiş, vergi düzeni ve adaletin uygulanması gibi yönetim görevlerine de yardım eder.

➡️ Sipahiler hem askerî hem yerel idare görevlerini üstlenmiştir.

3️⃣ Reaya (Üretici Unsur)

• Mirî arazide üretim yapan vergi yükümlüsü köylü sınıfıdır.

Toprağı ekip biçer, karşılığında:

• Ürün vergileri (öşür vb.)
• Hizmet vergileri
• öder.
• Üretim sürdükçe devletin gelir kaynağı da devam eder.

➡️ Reaya sistemi, tarımsal üretimi ve ekonomiyi ayakta tutmuştur.