10. Sınıf Meb Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 90-91 Cevapları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları (MEB) Sayfa 90-91 Çözümleri

Soru 1: Sen Varsın ve Bahri Hazer şiirlerinde hangi ritim unsurlarına yer verilmiştir? Metinlerden örneklerle açıklayınız.

Sen Varsın şiirinde ritim; ölçü, kafiye, redif ve tekrarlar sayesinde oluşturulmuştur.
Örnek: “Sen varsın” ifadesi her dizede tekrar edilerek ahenk sağlanmış, ayrıca “dokudum–okudum”, “içer–açar” gibi uyaklar şiirin musikîsini güçlendirmiştir.

Bahri Hazer şiirinde ritim; sözcük tekrarları, dizelerin kırılarak verilmesi ve ses oyunları ile sağlanmıştır.
Örnek: “Çıkıyor kayık / iniyor kayık” dizeleri ve “çık… in… çık…” tekrarları ritim duygusunu artırmıştır.

Soru 2: Sayfa 91’de verilen kavram haritasında Sen Varsın ve Bahri Hazer şiirlerindeki ahenk unsurlarıyla ilgili boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

Kafiye düzeni ve ölçü (vezin):

• Sen Varsın: 11’li hece ölçüsü kullanılmış, “dokudum–okudum”, “içer–açar” gibi uyaklarla ahenk sağlanmıştır.
• Bahri Hazer: Serbest ölçüyle yazılmıştır, belirgin bir kafiye düzeni yoktur.

Kafiye ve redif:

• Sen Varsın: “Sen varsın” redifi dizelerin sonunda tekrarlanarak şiire güçlü bir ahenk kazandırmıştır.
• Bahri Hazer: Tam veya zengin kafiye yoktur. Fakat “sulara!”, “kayık”, “karayel” gibi kelime/ek redifleri kullanılmıştır.

Dize tekrarı ve ses akışı:

• Sen Varsın: Dize tekrarı bulunmaz, ahenk ölçü ve redifle sağlanmıştır.
• Bahri Hazer: “Çıkıyor kayık / iniyor kayık” ve “çık… in… çık…” dizeleri tekrar edilerek ritim oluşturulmuştur.

Ses ve kelime tekrarı:

• Sen Varsın: “Sen varsın” tekrarları, “madde madde, yama yama” ikilemeleri; aliterasyon (n, s) ve asonans (a, e, i) sesleriyle ahenk kurulmuştur.
• Bahri Hazer: “Sulara, kayık, karayel” gibi sözcük tekrarlarıyla vurgulu bir ritim sağlanmıştır.

Sayfa 91 – Sıra Sizde Cevapları

Soru: Sayfa 92’deki gazeli göz gezdirerek okuma yöntemiyle okuyunuz. Başlık ve görselden hareketle şiirin içeriğine yönelik tahminlerde bulununuz.

Cevap: Başlık ve görselden, şiirin divan edebiyatı geleneğine ait bir gazel olduğu anlaşılmaktadır. Bu gazelde aşk, sevgili, hasret ve âşığın çektiği duyguların işleneceğini tahmin ediyorum.

Soru: Sayfa 92’de okuyacağınız gazeli anlamak ve anlamlandırmak için gazelin günümüz Türkçesiyle yazılmış şeklini güvenilir kaynaklardan bularak arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Gazelin günümüz Türkçesi, sevgilinin güzelliklerini ve âşığın ona duyduğu özlemi konu alır. Şair, sevgilinin saçlarını, yüzünü, bakışlarını över ve aşk uğruna çektiği acıları dile getirir.

Soru: Şiir, öğretmen tarafından ritmine dikkat edilerek bir kez okunur. Sonrasında ise birkaç gönüllü öğrenciye sesli olarak okutulur.

Cevap: Öğretmen şiiri ritmine dikkat ederek okuduğunda gazelin musikîsi daha güçlü hissedilir. Öğrenciler sesli okuduğunda ise “döne döne” gibi tekrar eden redifler şiirin melodik yapısını daha da belirgin hale getirir.

Genel Değerlendirme

Bu etkinlikte öğrenciler, ahenk unsurlarının (ölçü, kafiye, redif, ses ve kelime tekrarları) şiire nasıl bir ritim kattığını öğrenirler. Ayrıca serbest ölçüyle yazılan şiirlerde ritmin farklı yollardan (tekrar, dize kırılması, ses oyunları) sağlandığını kavrarlar.