Zarf nedir, zarf çeşitleri ve özellikleri nelerdir

Zarf (belirteç); sıfatları, fiilimsileri ve bazen de kendilerine benzeyen sözcükleri zaman, durum, miktar, yer, yön ve soru bakımlarından belirten sözcüklerdir.

Zarf nasıl bulunur

Cümle içerisinde zarları bulmak oldukça kolaydır. Cümlede zarf olan kelimeyi bulmak için bazı sorular sorulabilir. Bunlar; nasıl, ne zaman, nereye, ne kadar sorularıdır. Bu sorulardan alınan cevap olan kelime cümle içerisinde zarf olarak kullanılan kelimedir.

Zarf çeşitleri ve özellikleri nelerdir

Beş çeşit zarf türü bulunur. Zarf çeşitleri; durum zarfları, zaman zarfları, azlık-çokluk zarfları, yer-yön zarfları, soru zarflarıdır.

Zarfların özellikleri; zarflar, tek başına kullanıldığı zaman isimleşir. Zarflar, isim çeki eklerini almazlar. İsim cümlelerinde zarflar, sıfat görevinde kullanılır. Yüklemi isim olan cümlelerde zarf olarak kullanılabilecek sözcükler sıfattır. Zarflar aynı zamanda fiilimsi(eylemsi) ve sıfatları da belirtirler.

Zarflar (belirteçler) konu anlatımı ve örnekleri

1-Durum zarfları (Niteleme zarfları): Durum(niteleme) zarfları, fiil ya da fiilimsileri belirterek onların nasıl gerçekleştirildiklerine dair bilgi verir. Fiil veya fiilimsiye sorulan nasıl sorusuna cevap verir. Kesinlik ya da ihtimal bildiren kelimeler de durum zarfı olarak kabul edilir. Durum zarfları, fiilin önünde olmak zorunda değildir.

Örnekler:

• Yavaşça yürüyorum ufka doğru.
• Hatıralar gizlice sarmış dört bir yanımızı.
• Güllerin içinden süzülerek süzülerek geldi yanımıza.
• Elbet bir gün hesaplaşacağız.
• Seni ben asla hatırlamayacağım.
• Galiba benliğimi yitiriyorum ben.
• Belki üstümüzden bir martı uçar.
• Unutuyorum kendimi yavaş yavaş uzun yollarda.

2-Yer-yön zarfları: Fiilin veya fiilimsinin ne yöne doğru gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini belirten zarf türüdür. Nere? Sorusuna cevap verir. İçeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri gibi sözcükler yer yön zarfı olarak kullanılır. Yer yön zarfları, çekim eki aldıklarında zarf özelliklerini kaybederek isim olurlar. Aşağı-yukarı vb. sözcükler sıfat görevli olabilir. Zarf ile karıştırılmamalıdır.

Örnekler:

• Aşağı in de benim geleceğimi söyle ona.
• Biraz geride dur ki bende geçebileyim kapıdan.
• Geriye dönmemi bekle geleceğim.
• Geçen onu aşağı sokakta görmüşler. (aşağı: sıfat) (ismi niteler)
• Yukarı bak diye seslendi. (yukarı: zarf) (fiili niteler)

3- Zaman zarfları: Fiil veya fiilimsilerin gerçekleştiği gerçekleşeceği zamanı belirten zarf türüdür. Ne zaman? Sorusuna cevap verir. Zaman zarfları, çekim eki alırsa zarf görevinden uzaklaşırlar. Yazın, kışın, yazları, kışları gibi kelimeler kullanıldıkları yere göre zarf veya isim görevinde olabilirler. Sabah, akşam gibi kelimeler özne görevi üstlenirse isim olurlar.

Örnekler:

• Ayşe ile yarın buluşacağız.
• Bir üşümüş kedi gördüm az önce.
• Gelecek sene bu festival yeniden düzenlenecek.
• Bu işin yarınını görmeliler. (çekim eki alarak zarf görevinden uzaklaşırlar.)
• Akşam ruhumun güneşe yansımasıdır. ( özne görevi üstlenen zarf isimleşir.)
• Sabah hatırlatan zamandır eski anıları bana. (özne görevini gören zarf isimleşir.)
• Kışları hatırlar gönlüm her yaz mevsiminde. (kışları: isim)
• Kışları ayaz olur buralar. (kışları: zarf)
• Onunla yazın karşılaştık (yazın: zarf)

4- Miktar zarfları: Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların veya kendi türünden sözcüklerin miktarını, derecesini bildiren zarflardır. Ne kadar? Sorusuna cevap verirler. En, pek, çok, daha gibi kelimeler sıklıkla tercih edilen miktar zarflarıdır. En, çok, pek, daha kelimeleri zarfların önüne gelerek üstünlük ve derecelendirme bildiren zarflara dönüşebilirler. Çok ve benzeri kelimeler ismin önüne gelerek sıfat görevi kazanabilirler.

Örnekler:

• Şimdilerde az konuşuyoruz onunla.
• Azıcık düzelmiş sanırım araları sonunda.
• Bu kadar çalışmaya bu maaş yetersiz.
• En hızlı koşan kişi sınıfta Nilay’dı. (üstünlük)
• Çok dertli gözüküyordu dün çarşıda. (derecelendirme)
• Çok para insana mutluluk getirmez. ( sıfat görevi)
• Sen bu aralar çok konuşuyorsun. ( zarf görevi)

5-Soru zarfları: Fiil veya fiilimsileri soru yolu ile belirtirler. Ne, nasıl, niçin, ne kadar, niye, ne zaman, neden gibi. Nasıl sorusu ismin önüne gelirse sıfat olur.

Örnekler:

• Sana nasıl davranmalılar peki?
• Fırat ile en son ne zaman buluştunuz?
• Neden böyle eleştiriyorsun beni?
• Nasıl kitaplar istedi senden? (sıfat)
• Nasıl gülersin bana böyle? (zarf)