Wilson ilkeleri nedir

1917 yılında İtilaf Devletleri’nin yanında savaşa katılan ABD’nin başkanı Woodrow Wilson (Vudruv Vilsın), her iki tarafın da çıkarlarını gözettiği iddiasıyla 14 maddelik bir bildiri duyurdu. Barış sağlanırken nelerin gözetileceğinin ve barıştan sonra dünyanın yeni düzeninin nasıl olacağını tespit etmek üzere ortaya atılan Wilson İlkeleri’nin bazı maddeleri şunlardır:

1. Açık barış antlaşmaları ve gelecekte de açık diplomasi.
2. Karasuları dışında, savaşta ve barışta, denizlerin mutlak serbestisi.
3. Bütün ekonomik engellerin mümkün olduğunca kaldırılması.
4. Milli silahlanmaların azaltılması için gerekli ve yeter garantiler.
5. Sömürge isteklerinin, ilgili halkların menfaatleri ile, yetkileri sonradan tespit edilecek olan sömürgeci devletin istekleri aynı derecede gözönünde tutulmak suretiyle, mutlak bir tarafsızlıktan çözülmesi.
6. Bütün Rusya toprakları boşaltılacak ve devletlerin de yardımı ile Rusya'ya kendi gelişmesini sağlamak için her türlü imkan verilecek.
7. Belçika'ya tam ve bağımsız egemenliğinin geri verilmesi.
8. İşgal edilen Fransız topraklarının boşaltılması Prusya'nın 1871'de Alzas-Loren meselesinde yaptığı hatanın düzeltilmesi suretiyle barışın teminat altına alınması.
9. İtalyan sınırlarının milliyet prensiplerine göre düzeltilmesi.
10. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu halklarına muhtar gelişme imkanlarının verilmesi.
11. Romanya, Sırbistan, Karadağ toprakları boşaltılacak ve Sırbistan'a denizden mahreç verilecek. Balkan Devletleri'nin münasebetleri milliyetler prensibine göre düzenlenecek.
12. Osmanlı İmparatorluğu'nun Türk olan kısımlarının egemenliği sağlanacak fakat Türk olmayan milliyetlere muhtar gelişme imkanları verilecek. Çanakkale Boğazı devamlı olarak bütün milletlerin gemilerine açık olacak ve bu, milletlerarası garanti altına konacak.
13. Bağımsız bir Polonya kurulacak.
14. Büyük ve küçük bütün devletlere siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak imkanını sağlamak amacı ile bir milletler teşkilatı kurmak.

Wilson ilkeleri neden önemlidir

İlkelerin açıklanmasıyla birlikte yenilen taraf olan İttifak Devletleri umutlanmış ve böylece savaş daha çabuk bitmiştir. Açıklanan ilkelerin içerdiği koşullar çok uluslu yapıdaki imparatorlukların parçalanmasını öngörüyordu. İttifak tarafı bu ilkeleri bir kurtuluş olarak görmüş olsa da İtilaf devletleri ilkeleri kendilerine göre yorumlamışlardır. Bir savaşın kazananları kaybedenleri nasıl parçalıyorsa hiçbir değişiklik olmadan istenilen paylaşımlar yapılmıştır. İmzalanan antlaşmada Wilson İlkerlerine uyulmadığı için ABD belli bir dönem Avrupa siyasetinden çekilmiştir. Özellikle yapılan paylaşımlar sonrası ortaya çıkan Kurtuluş Savaşı ve ardından taraflar arasında tekrarlanan II. Dünya Savaşıyla birlikte Wilson İlkelerinin amacına ulaşmadığı anlaşılmıştır.