Özne eksikliği anlatım bozukluğu örnek cümleler

Anlatım bozuklukları konusu Türkçe dil bilgisi konularının içinde en fazla yer kaplayan konulardan biridir. Eğitim hayatımız boyunca 12 yıl boyunca Türkçe dersi görürüz. Türkçe dil bilgisi konularının hepsini öğrendikten sonra sıra anlatım bozukluklarına gelir çünkü bir cümlede bulunan anlatım bozukluğunu fark edebilmek için her zaman kelimelerin anlamlarını bilmemiz yetmez. Bazı anlatım bozukluğu türleri anlamdan ziyade cümleyi oluşturan kelimelerin ögelerini, türlerini, bu kelimelere getirilen eklerin görevlerini ve bu kelimelerin cümle içindeki görevlerini de iyice bilmemiz gerekmektir. Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları işte tam da bu konudaki anlatım bozukluklarını kapsar.

Özne: Yüklemde bildirilen işi, oluşu, hareketi, durumu, kılışı yerine getiren; hakkında bilgi ve haber verilen öğedir. Yani yapanı veya olanı karşılayan unsurdur.

Nesne: Yüklemde bahsedilen eylemin etkilediği ögedir. Yükleme "neyi", "kimi", "ne" sorularını sorarız.

Dolaylı Tümleç: Yüklemde bahsedilen eylemin gerçekleştiği yeri söyleyen ögedir. Yükleme "nereden" sorusunu sorarız.

Zarf Tümleci: Yüklemde bahsedilen eylemin gerçekleştiği zamanı söylene ögedir. Yükleme "ne zaman" sorusunu sorarız.

Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları

Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları yapısal bozuklukların neden olduğu anlatım bozukluklarından biridir. Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluklarına genellikle sıralı ve birleşik cümlelerde rastlanır. Birinci cümlenin ortak ögesi ikinci cümle ile uyumsuzsa ya da ikinci cümlenin anlamını tamamlamıyorsa bu cümlede öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.

• Bankadaki görevliler etkisiz hale getirildi ve soyuldu. (Kim soyuldu→Banka→ Özne eksik)
• Annemin sinirleri çok bozulmuştu ve üzülmüştü. (Kim üzüldü →Annem →Özne eksik)
• Herkes görüyor ama yardım etmiyordu. (Kim yardım etmiyordu →Kimse →Özne eksik)
• Hiçbiri düzenli çalışmamış, sınıfta kalmıştı. (Kim sınıfta kalmıştı →Herkes →Özne eksik)
• Salondaki adam herkesin dikkatini çekti, çok güzel şeyler anlatıyordu. (Kim anlatıyordu sorusunun cevabı olan "adam" kelimesi öznedir ve eksiktir.)
• Yalan söylediğinden iki sene önce de bugün de şüphelenmiyorum. (İlk de bağlacının olduğu yere kadarki cümlede yüklem eksikliği vardır. Cümlenin doğrusu "Yaşan söylediğinden iki sene önce de şüphelenmiyordum bugün de şüphelenmiyordum" olmalıdır.