Osmanlı Devleti’nin ve Avrupalı devletlerin farklı dinlere ve kültürlere yaklaşımlarını mukayese ederek her iki taraf açısından

Soru : OSMANLI’NIN FARKLI İNANÇLARA BAKIŞI
Osmanlı idaresinde yaşayan ve büyük ekseriyeti Ortodoks mezhebinden Hristiyan olan ahali, tam bir medeni hürriyet içinde hayatlarını devam ettirmiştir. Öyle ki Hristiyanlar kendi aralarındaki her türlü davaya bile kilise mahkemelerinde bakarlardı. Savaş hâlindeyken Hristiyan topraklarından geçen Türk askerlerinin halkı herhangi bir şekilde rahatsız etmesinin tek cezası idamdı. Dinî hiçbir baskı yapılmazdı. Dinî baskı İslam dini tarafından yasaklandığı gibi, Türklerin binlerce yıllık gelenek ve karakterine de uygun değildi. Bu suretle bugün İspanya’da tek bir Arap, Ukrayna’da bir tek Türk kalmadığı hâlde, Balkanlarda yaşayan milletler 500 yıllık Türk hâkimiyeti boyunca Osmanlı’nın uyguladığı sosyal ve ekonomik politikalar (vergi adaleti gibi) sayesinde rahat ve huzurlu bir şekilde yaşamış, din ve geleneklerini aynen korumuşlardır. Bütün bunlardan dolayı Balkan milletleri, Türklerin bölgeye gelmesini memnuniyetle karşılamışlardır. Yılmaz ÖZTUNA, Türk Tarihinden Yapraklar, s.75
AVRUPALILARIN FARKLI İNANÇLARA BAKIŞI
Osmanlı Devleti’nin istimâlet anlayışına dayalı bir politika izlediği aynı dönemde Avrupa ülkeleri ise farklı inanca sahip olan insanlara her türlü baskı ve yıldırma politikası izliyorlardı. Orta Çağ Avrupa’sında hayatın zirvesinde kilise bulunmaktaydı. Kilise, bütün dünyaya hâkim olmak ve hiçbir hoşgörü tanımadan insanlık hayatını avucunun içinde bulundurmak iddiasındaydı. Bu yüzden Katolik Kilisesi’nin öğretilerine karşı gelenler ya da sorgulayanlar engizisyon mahkemelerinde acımasız bir şekilde cezalandırılırdı… Farklı dinlere mensup olanların ise neredeyse yaşama şansları yoktu. Örneğin İspanya’da hüküm süren Beni Ahmer Devleti (1232-1492) bünyesinde Müslüman, Yahudi ve Hristiyanlar huzur içinde yaşıyorlardı… Ancak İspanya’da zamanla güçlenen Aragon Krallığı, 1492’de Beni Ahmer Devleti’nin siyasi varlığına son vermekle kalmadı, bölgedeki Müslüman ve Yahudileri katlederek bölgedeki İslam kültür ve medeniyetine ait birçok eseri de yakıp yıktı… Bekir Sıtkı BAYKAL, Yeni Zamanda Avrupa Tarihi, C 2, s. 1-22 (Aslına sadık kaınarak kısaltılmıştır.)
Osmanlı Devleti’nin ve Avrupalı devletlerin farklı dinlere ve kültürlere yaklaşımlarını mukayese ederek her iki taraf açısından değerlendiriniz.

Ödev cevabı kısaca : Osmanlı İmparatorluğu ve Avrupalı devletler arasındaki farklı inançlara ve kültürlere yaklaşımlar büyük farklar gösterdi. Osmanlılar hoşgörülü bir yaklaşım benimseyerek farklı dinlere ve kültürlere saygı gösterirken, Avrupalı devletlerde hoşgörüsüzlük, zulüm ve baskı daha yaygındı. Bu farklı yaklaşımlar, tarih boyunca toplumların yaşam tarzlarına ve tarihlerine önemli etkiler yapmıştır.

Osmanlı Devleti ve Avrupalı devletlerin farklı inançlara ve kültürlere yaklaşımlarını kısa kısa şu şekilde özetleyebilirim:

Osmanlı Devleti:

• Osmanlı İmparatorluğu, çok dinli ve çok kültürlü bir yapıya sahipti.
• Hoşgörülü bir yönetim anlayışı benimsemişlerdi, Hristiyanlar kendi dini ibadetlerini serbestçe yapabilirlerdi.
• Dini baskı yasaklandı, İslam hoşgörüyle kabul edildi.
• Ekonomik ve sosyal politikalar, farklı dinlere mensup insanların huzur içinde yaşamalarını teşvik etti.

Avrupalı Devletler:

• Orta Çağ Avrupa'sında Katolik Kilisesi'nin etkisi büyüktü.
• Kilise, hoşgörüsüz bir tutum sergiliyordu, farklı düşüncelere ve inançlara karşı sert önlemler alıyordu.
• Farklı dinlere mensup olanlar ayrımcılığa ve zulme maruz kalıyordu, özellikle İspanya'da Müslümanlar ve Yahudiler zulme uğradı.
• Kilise, düşünce ve ifade özgürlüğünü sınırlıyordu, bilimsel keşifler tehlikeli görülüyordu.