Okul Puanı (AOBP) Kaç Olacak? Nasıl Hesaplanır, Katsayı Nedir?

Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) öğrencilerin en çok sordukları sorularan biridir...Bu sorulara geçerli ve güvenilir bir yanıt vermesi açısından Hedef Başarı olarak AOBP rehberi hazırladık..Yüzbinlerce öğrencinin faydalandığı bu rehber zaman içerinde yapılan değişikliklerle sürekli güncellendi ve güncellenmeye de devam edecek. Rehberin adaylar için faydalı olmasını dileriz.
Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) ve Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) Nedir?

Ortaöğretimden mezun olan her öğrenci görmüş olduğu derslerden aldığı notların başarısına göre belli bir formulle hesaplanan ortaöğretim başarı puanı alır. Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) her aday için mezun olduğu okul, mezun olduğu yıl ve diploma notu ile mezun olduğu okulun ilgili yıla ilişkin Diploma Notu İstatistikleri kullanılarak hesaplanır.Okulların Diploma Notu İstatistikleri her okul için, her yıl ayrı ayrı hesaplanır. Bir okulun bir yıla ilişkin Diploma Notu İstatistikleri hesaplanırken okulun o yıl son sınıfında okuyan öğrenciler dikkate alınır. Okul Diploma Notu İstatistiklerinin hesaplanmasında son sınıf
öğrencilerinden mezun durumda olanların diploma notları, mezun durumda olmayanların ise diploma notuna benzer biçimde hesaplanan not ortalamaları kullanılır. Okul Diploma Notu İstatistiklerinin hesaplanmasında ÖSYS’ye başvuran adaylar yanında, ÖSYS’ye başvurmayan adayların diploma notu ya da not ortalamaları da dikkate alınır.

OBP hesaplamasında ÖSYM temel olarak öğrencinin başarı durumunun okul ortalamasına göre durumunu inceler. Öğrencinin okul ortalamasının üzerinde bir başarı elde etmesi öğrenciye fazladan puan avantajı sağlarken, öğrencinin okul ortalamasını da düşürecek şekilde ortalamanın altında olması öğrenciye puan kaybettirir. Bu şekilde ÖSYM okullar arasında verilen notların haksız rekabete yol açmasını da engellemeye çalışır. Çünkü bu işlem yapılmadan diploma notlarının direkt bir etkisi olması halinde okulların kendi öğrencilerinin başarılarını arttırmaları için yüksek puan verme olasılığı vardır. Bu anlamda OBP sayesinde her okul kendi içinde değerlendirilir ve yüksek puan verilen bir okulda bile iyiler içinde iyiye puan verilirken, bu iyiler içinde başarısız olan öğrenciye o nispette puan verilmez.

Öğrencilerin lisede aldıkları notların yıl içindeki ağırlıklandırması o notun dersinin haftalık ders saati ile ilgilidir. Bu sayede haftalık ders saati fazla olan derslerin ortalamaya etkisi fazladır. Benzer bir işlem Üniversite Yerleştirmelerinde kullanılan OBP'lere de yapılır. Fakat bu kez OBP'ler ortaöğretim kurumlarının ilgili yıldaki Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) puan ortalamalarına göre ağırlıklandırılır. Yani özetle öğrencinin almış olduğu OBP öğrencinin YGS 1-2-3-4-5-6 puanlarının durumuna göre ağırlıklandırılır. Bu ağırlıklandırma işlemi yapılırken öğrencinin YGS puan ortalamalarının kendi okulundan o yıl mezun olacaklara göre durumuna bakılarak bişlem yapılır. Neticede adayın AOBP'si hesaplanmış olur. ÖSYM 2012 yılından önce adaylar için 3 farklı AOBP hesaplamaktaydı: Sözel, Sayısal, Eşit Ağırlıklı AOBP. 2012 yılında girilecek YGS-LYS sınavlarında katsayının kaldırılmış olduğu gerçeğinden hareketle bundan böyle tek bir AOBP puanı hesaplanacağını söylemek mümkündür.


OBP ve AOBP'nin Yüksek Gelmesi Neye Bağlıdır?

2010 yılından itibaren ÖSYM AOBP hesaplaması yaparken diploma notlarını 100-500 aralığında bir değerle orantılayarak hesaplama yapmaktadır. Yani AOBP puanları 100-500 aralığında verilmektedir.Öğrencinin yüksek bir AOBP puanı alması 2 kritere bağlıdır. Birincisi ; öğrencinin liseden aldığı notların ortalaması hem sayısal olarak yüksek olmalı hem de okul ortalamasının  üzerinde olmalıdır. İkincisi öğrencinin YGS1-2-3-4-5-6 puan türlerinin ortalaması kendi okulunun puan ortalamasının üzerinde olmalıdır. Bu iki kriterin de sağlanması durumunda öğrenciye AOBP olarak önemli bir fayda sağlanmış olacaktır.
AOBP PUANINA UYGULANAN İŞLEM: KATSAYI

Ağırlıklı ortaöğretim başarı puanlarının hesaplanması sonrası yapılacak işlem bunu son kez katsayı ile çarpmaktır. Katsayı 1999 yılında dönemin Yüksek Öğretim Kurumu tarafından getirilmiş bir uygulamadır. Başlangıçta bu uygulamadan amaçlanan adayları kendi alanlarında tercih yapmaya mecbur kılmaktır. Örneğin liseden Türkçe Matematik alanından mezun olan bir öğrenci kendi alanında tercih yaptığında AOBP'si o,8 ile çarpılmış, alan dışına çıkıp Sayısal veya Sözel alandan bir bölüm seçtiğinde AOBP'si 0,3 ile çarpılmıştır. Bu farkın meslek liseleri üzerinde de etkisi olmuş, meslek liseliler kendi alanları dışında tercih yaptıklarında düşük katsayı ile karşılaşmışlardır.

Adayların bir tercihe mahkum edilemeyeceği ve katsayının eğitim hakkına aykırı olduğu gerekçesi ile YÖK tarafından 21 Temmuz 2009 tarihinde katsayı kaldırıldı. Mahkemelik olan bu karar sonunda YÖK alan içi tercihlerde 0,15, alan dışı tercihlerde 0,12 katsayıyı istemeye istemeye kabul etmişti. 2012 YGS'ye hazırlanılırken YÖK katsayıyı kaldırmak için tekrar bir girişimde bulundu ve 1 Aralık 2011 günü katsayıyı tekrar eşitledi ve her aday için 0,12 olarak belirledi. Buna göre aday hangi liseden ve alandan mezun olursa olsun AOBP'si 0,12 ile çarpılacak ve elde edilen çarpım puan olarak yansıtılacak.
Meslek Liselilerin Ek Katsayısı ne Oldu?

Meslek lisesi öğrencileri 1 Aralık 2011'de alınan karara göre ek katsayı almaya devam edecekler. Buna göre bir meslek lisesi öğrencisi kendi alanında bir tercih yaptığında AOBP'si önce 0,12 ile çarpıldıktan sonra 0,06 ek katsayı ile çarpılacak. Bu da maksimum 30 puanlık bir ek puan demek.
Meslek Lisesi öğrencileri kendi alanları dışında bir bölüm seçtiklerinde AOBP'leri diğer bütün öğrenciler gibi 0,12 ile çarpılacak, ek katsayı söz konusu olmayacak. Diğer lise öğrencileri de Meslek Liselilerin alanlarında bir bölümü seçtiklerinde AOBP'leri 0,12 katsayı ile çarpılacak.
MTOK Seçecek Meslek Liselilerin Katsayı Durumu Ne Olacak?

Mesleki Teknik Ortaöğretim Kurumları (MTOK) olarak ifade edilen kontenjanlara eskiden olduğu gibi sadece meslek liselerinin ilgili alan mezunu  öğrencileri başvurabilecekler. Bu öğrencilerin AOBP'leri geçtiğimiz yıllarda sadece 0,15'lik alan içi katsayısı ile çarpılmıştı ve ek katsayıdan faydalanamamışlardı. Bu durum devam edecektir ve MTOK tercih edecek meslek liselilerin AOBP'leri sadece 0,12'lik tek katsayı ile çarpılacaktır.