Maturidilik ve Eş’arilik mezhepleri hakkında kısa bilgi

Eş'ârîyye veya Eş'ârîlik, (Arapça: الأشاعرة) 3.) asrın başlarında Ebü’l-Hasan Ali b. İsmâil el-Eş‘arî ile ortaya çıkan İslam itikadi mezheplerinden birisidir. Eşarilik mezhebinde itikadi meselelerin yanında akla da değer verilmiştir. Anca ayet ve hadislerin yanında aklî deliller de kullanılsa da Mu'tezile mezhebi gibi inanç konusunda aklı merkeze almaz.

Ebu'l-Hasen el-Eş'ârî'nin (324/935-36) öncülüğünde kurulmuş kelâm ekolü Eş'arilik, Ehl-i Sünnette, Mâtûridîlik ile birlikte yaygın olan ikinci itikâdî mezheptir. Aklı Mu'tezile kadar önemsememekle birlikte, Selefîyye kadar da küçük çapta ele almaz.

Başlangıçta Mu‘tezile mezhebi mensubu Ebu'l-Hasen el-Eş'ârî daha sonra hocası Ebû Ali el-Cübbâî'nin görüşlerini yeterli bulmayarak kelamda bazı değişiklikler yaparak Mu'tezile mezhebine anti tez olarak Eş'arilik'i ortaya çıkarmıştır.

Mâtüridîlik (Arapça: الماتريدية), ünlü Türk din bilgini Matüridî'nin, Hanefî Mezhebi'nin kurucusu İmam-ı A'zam'ın düşüncesini tâkip eden, akla önemli bir yer veren İslam dini itikad mezhebidir. Türkiye, Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya ülkelerinde yaygındır.

Akaid konusunda Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî’nin görüşlerini benimseyenlerin oluşturduğu Ehl-i sünnet mezhebinin adıdır.

İmam Mâtürîdî yaklaşık 238 (852) yılında Türkistan’da Semerkant şehrinin bir köyü olan Mâtürîd’de doğmuştur. Türk olması kuvvetle muhtemeldir. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan İmam Mâtürîdî’nin eserleri incelendiğinde, onun kelâm, mezhepler tarihi, fıkıh usulü ve tefsir alanlarında otorite olduğu görülür. Eserlerinde Ehl-i sünnet’in temel prensiplerini hem âyet ve hadislerle hem de aklî delillerle savunmuş, özellikle Mu‘tezile ve Şîa’nın görüşlerini tenkit etmiştir. 333 (944) yılında Semerkant’ta vefat etmiştir.