Lozan Antlaşması’nda Boğazların yönetimi nasıl karara bağlanmıştır

Lozan Antlaşması, 1. Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'nin İtilaf Devletleriyle imzalamış olduğu barış Antlaşmasıdır. Bu antlaşmada pek çok konu çözüme kavuşturulmuş fakat Irak sınırı, Suriye sınırı ve Boğazlar Sorunu çözüme ulaşamamıştır. Bu antlaşma Türkiye ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya (1.Dünya Savaşı'ndan sonra kurulmuştur.) arasında imzalanmıştır.

Boğazlarla ilgili görüşmelere Sovyetler Birliği ve Bulgaristan, gözlemci olarak da ABD katılmıştır.

24 Temmuz 1923'de imzalanan Lozan Barış Antlaşmasına göre boğazlar:

• Boğazların idaresi, başkanlığını bir Türk'ün yapacağı uluslararası komisyona bırakıldı.
• Boğazların her iki yakasında 20'şer km askerden arındırılmış bölge oluşturuldu. (Türkiye olağanüstü durumlarda asker sokabilecek.)
• Boğazlardan ticaret gemilerinin geçişi serbest bırakıldı. Savaş gemilerine ise tonaj sınırlaması getirildi.

Lozan Antlaşması’nda boğazların yönetim şekli Türklerin ikinci planda kaldığı bir yönetim anlayışı olmuştur. Bu nedenle daha sonra değiştirilecek bir yönetim anlayışı olarak sorun olmaktan çıkarılmıştır. Lozan’da kabul edilen bu durum daha sonra Montrö Antlaşması ile sorun olmaktan çıkarılmıştır. Türkler yeniden boğazlar üzerinde söz sahibi olmaya başlamıştır.

Lozan maddelerin daha sonradan delinerek karar bağlanmasında boğazlar ve Hatay sorunu olmuştur. Lozan tarihi bir antlaşma olmuştur.

Lozan’da boğazların yönetim kararı şu şekildedir:

• Boğazlar belli bir komisyona verilmiştir.
• Müdahale hakkı Milletler Cemiyeti’ne verilmiştir.
• Ticaret gemileri serbest hale getirilmiştir.
• Savaş gemileri sınırlandırılmıştır.
• Boğazlar askerden arındırılmıştır.