İslam’da ibadetlerin temel ilkeleri

İbadet, Allah’ın insanlara verdiği nimetler karşısında kişinin bir tür teşekkür etmesidir. İbadetler, bedeni olarak yapılır. Namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek bedenen yapılan ibadetlerdir. Ancak İslam’da ibadetin temel ilkeleri vardır. Yani ibadetin geçerli olması için gerekli olan ilkeler. Peki, nedir bu ilkeler?

İbadetlerin temel ilkeleri

1. İsteklilik ve Samimiyet
2. Gösterişten Uzak Olmak
3. Kolaylık ve Güç Yetirebilirlik

İsteklilik ve samimiyet

İbadetler, insanların dinin hak olduğunu kabul ettikten sonra yerine getirmeleri gereken amellerdir. Kelime-i Şehadet, namaz, oruç, zekât, hac gibi İslam’ın 5 şartıdır. Bunlar haricinde, anaya-babaya iyilik etmek, komşuya yardım etmek, infak vermek, sadaka vermek gibi birçok amel de “ibadet” olarak kabul edilir. Ancak ibadetin Allah katında kabul olunması için isteklilik ve samimiyetin olması gerekir. Yani birinin zorlamasıyla namaz kılmak, gösteriş olsun diye zekât vermek, “ne kadar bilgili bir adam” desinler diye ilim öğrenmek gibi kişinin isteksizce ve samimiyetten uzak yaptığı ibadetler, kişinin maddi ve manevi olarak zarar etmesinden öteye gitmez.

“Zorlaştırmayın kolaylaştırın”

İslam dini, insanların gerek ibadetlerinde gerekse de dünyevi diğer işlerinde zorlamanın olmaması gerektiğini savunur. Yapılacak her amelin kişinin kendi rızası ile yapmasını, samimiyet ve isteklilik içinde yapılmasını emreder. Aile, çocuklarının namaz kılmasından sorumludur elbette. Çocuk 7 yaşına geldiğinde, anne-babanın çocuğuna namaz kılması için gerekli bilgileri vermesi gerekir. Allah’ın namazı Müslümanlara farz kıldığını, kılarsa Allah’ı razı edeceğini, kılmazsa Allah’ın azabının olduğunu söyleyerek namaza yönlendirmesi gerekir. Ancak bunu yaparken zorlaştırmak, çocukların daha ilk zamanlardan itibaren isteksizce namaz kılmalarına neden olur ki ilerleyen zamanlarda terk etmeleri işten bile sayılmaz.

Gösterişten Uzak Olmak

Gösteriş, insanların “ne kadar güzel”, “ne kadar bilgili”, “ne güzel namaz kılıyor”, “ne güzel Kur’an okuyor” desinler diye yapılan işlerin tamamına denir. Kişinin gösteriş olsun diye yaptığı ibadetlerin Allah katında hiçbir değeri yoktur. Gösteriş yapmak için ibadet etmek “riya” yani gösteriş olur ki böyle kişiler için ‘riyakâr’ veya ‘mürai’ denir.

Kolaylık ve güç yetirebilirlik

İslam dini,  kolaylık dinidir. Zira Peygamber Efendimizin (s.a.v) “Bu din her şeyiyle kolaylıktan ibarettir. Kim (amellerim eksiksiz olsun diye) kendini zorlarsa din mutlakâ ona gâlib gelir (ve neticede o kişi ezilip büsbütün amelden kesilir). O hâlde istikâmet üzere dosdoğru gidin ve îtidâlli olun! Yapmak istediğiniz ameli tam olarak îfâ edemezseniz, gücünüz yettiği kadar mükemmele yaklaşmaya gayret edin! Böyle yaparsanız size müjdeler olsun! (Zîrâ amellerin azına da pekçok ecir lûtfedilir). (Yola çıkarken) sabah ve akşam yolculuğundan, biraz da gece yürüyüşünden istifâde ediniz (de kendinizi yormayınız).” (Buhârî, Îmân, 29) hadisi, bunu net olarak açıklamaktadır.