İslam akaidinin temel özellikleri

Hz. Âdem’den beri bütün peygamberlerin tebliğ ettiği tevhid inancını esas alan İslam akaidinin özellikleri şöyle sıralanabilir:

1. İslam akaidinin diğer inanç sistemlerinde bulunmayan özelliklerinden birisi; apaçık, sade ve anlaşılabilir bir akîde olması, kendisinde hiçbir kapalı ve müphem hususun bulunmamasıdır. İslam’ da bir olan Allah (c.c) inancı (tevhid) vardır; çift tanrıcılık (düalizm), üçleme (teslis) ve benzeri inançlar yoktur.

2. İslam akaidi insan fıtratına yabancı gelen ve yaratılışa zıt olan bir akîde değildir, fıtrata uygundur. Özellikle bu akîdenin temelini teşkil eden tevhid inancının insan fıtratına yerleşik olduğu hususunu Kur’an da açıklamaktadır.

3. İslam akaidi artma ve eksilmeyi, tahrif (bozulma) ve tebdili (değiştirilmeyi) kabul etmeyen sabit ve değişmez bir akîdedir. Herhangi bir din adamının, ilmî kongrenin veya konsilin - Hristiyanlık’ta olduğu gibi - onda bulunmayan şeyleri ona katması, onda bulunanı da ondan eksiltmesi mümkün değildir.

4. İslam akaidi kesin delillere dayanır. Diğer bazı inanç sistemlerinde görülen, inanılacak şeylerin zaten akılla kavranamayan şeyler olması gerektiği ve kişinin sorumluluğunun sadece körü körüne kabullenmekten ibaret olduğu gibi anlayışların İslam akaidinde yeri yoktur. Aksine Kur’an’da “Sen de onlara: ‘Eğer sahiden doğru söylüyorsanız delilinizi getirin’ de.” buyurulur.

5. İslam akaidi mutedil ve dengeli, ifrat ve tefritten uzak bir inanç sistemidir

a. İslam akaidi, duyu organlarıyla kavrayamıyoruz diye tabiat ötesi şeylerin hepsini inkâr edenlerle, birden fazla ilahın varlığını kabul edip ilahi ruhun birtakım insanlara hattâ hayvanlara ve bitkilere geçtiğini (hulûl) söyleyenlerin iddialarını reddeder.

b. İslam akaidi Allah’ın (c.c) sıfatları konusunda da orta yolu izlemiştir. Ne tenzihte aşırı giderek ilahi sıfatları inkâr etmiş ne de teşbih (Allah’ı (c.c) yaratıklara benzetme) ve tecsime (Allah’ı (c.c) cisim kabul etme) düşmüştür.

c. İslam akaidi diğer inanç sistemlerine yaklaşımında da itidal üzeredir. Ancak İslam, bu sistemler içinde eriyip yok olmayı asla kabul etmemiştir. Nitekim “O hâlde sen Allah’a güvenip dayan. Çünkü tuttuğun yol, gerçekliği meydanda olan hak yoludur.”31; “O hâlde sen, sana vahyedilen buyruklara sımsıkı sarıl; muhakkak ki sen, dosdoğru yoldasın.”32 ayetleri bu durumu ifade etmektedir.

d. İslam akaidi peygamberler hakkında da mutedil bir yol takip etmiştir. Onları hiçbir zaman ilah mertebesine yükseltmediği gibi, sıradan insan derecesine de indirmemiştir. İslam akaidine göre peygamberler ancak bir beşerdir. Fakat Allah (c.c) onları vahiyle şereflendirmiş, büyük günahlardan korumuş ve insanlara örnek yapmıştır.