Cümlede neden sonuç ilişkisi nasıl bulunur

Neden-sonuç ve amaç-sonuç cümleleri, özellikleri, örnekleri

Neden-sonuç (sebep-sonuç) bildiren cümleler

İki yargının birbirine neden – sonuç ilişkisiyle bağlı olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde temel cümleye “Neden, Niçin, Niye?” soruları sorulur. “Niçin? Neden? Niye?” sorularına cevap veren bölüm, neden cümlesini; geriye kalan bölüm ise sonuç cümlesini oluşturur.

Neden – sonuç cümlesi “için, diye, den dolayı, -den ötürü, ile” edatlarıyla kurulabilir. Bu durumda edat olan kısma kadar olan bölüm temel cümlenin nedenini oluşturur.

• Hızlı konuştuğunuz için / ne dediğinizi anlayamadım. (neden- sonuç)
• Yaz geldi diye / karıncalar yuvalarından çıktı. (neden- sonuç)
• Hava karardığından dolayı / göz gözü görmüyordu. (neden- sonuç)
• Katkılarınızdan ötürü / bu güç durumdan kurtulabildik. (neden- sonuç)

Neden – sonuç anlamı tonlamayla da sağlanabilir:

• Kaliteli değil, / bu kumaşı kesinlikle almam. (neden- sonuç)

Bir cümlenin neden – sonuç cümlesi olup olmadığını anlamak için birleşik cümlenin ortasına (noktalama yerine) “çünkü” bağlacı getirilir. Eğer bu bağlaç cümleye uygun düşüyorsa o cümle neden – sonuç cümlesidir.

• Kuşlar, bir daha bahçeye gelmedi; benim avcı olduğumu duymuşlar.
• Kuşlar, bir daha bahçeye gelmedi (çünkü) benim avcı olduğumu duymuşlar.

Neden – sonuç cümlelerinde neden ile sonuç bölümleri yer değiştirmiş olabilir:

• Gökler ağlıyordu / sen yoksun diye. (sonuç- neden)
• Derse yetişemeyiz artık, / bu saate kadar zil çoktan çalmıştır. (sonuç- neden)