Abdullah bin Abbas (r.a.) kısa hayatı

İslam dininin yaşanmasında, yaşatılmasında ve dinî değerlerin gelecek nesillere aktarılmasında bizler için örnek olan âlim sahabilerden biri de Abdullah bin Abbas'tır (r.a.). Bu âlim sahabi, Peygamberimizin (s.a.v.) amcası, Abbas bin Abdülmuttalip'in oğludur. İbni Abbas olarak şöhret bulmuştur. O, tefsir ve fıkıh ilimleriyle birlikte sünnet konusunda da görüşlerine başvurulan, kendisinden fikir alınan meşhur alim sahabilerden biridir.

İbni Abbas (r.a.) Hicret'ten 3-4 yıl önce Mekke'de doğmuştur. Onun annesi, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) peygamberliğinin ilk yıllarında Müslüman olan Ümmül Fazl Lübâbe'dir. İbni Abbas (r.a.), Hz. Muhammed'e (s.a.v.) duyduğu sevgi, saygı ve bağlılık sebebiyle onun duasını almıştır. Kaynaklarda açıkça rivayet edildiğine göre Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.), “Allah'ım ona kitabı öğret ve dinde onu âlim (mütehassıs) kıl.” diyerek dua etmiştir. Allah Resûlü (s.a.v.) başka bir zaman da İbni Abbas için Yüce Allah'a şöyle yakarmıştır: “Allah'ım ona (İbni Abbas'a) hikmeti ve Kitab'ın tevilini (yorumunu) öğret.” İbni Abbas (r.a.), Hz. Peygamber (s.a.v.) vefat ettiğinde 13-14 yaşlarında bir gençti. Ancak o, genç olmasına rağmen Hz. Peygamber'den (s.a.v.) azami derecede istifade etmeye özen gösterdi. Allah Resûlü'nden (s.a.v.) en çok hadis rivayet eden âlim sahabilerden biri de oydu. İbni Abbas (r.a.); bir kısmını doğrudan Hz. Peygamber'den (s.a.v.) duyduğu; bir kısmını Hz. Ömer (r.a.), Hz. Ali(r.a.), Hz. Muaz (r.a.), babası Hz. Abbas (r.a.) ve Zeyd bin Sabit (r.a.) gibi sahabilerden duyduğu yaklaşık 1600 hadis rivayet etmiştir. Onun rivayet ettiği hadisler; Buharî, Müslim ve Müsned gibi hadis kaynaklarımızda yer almıştır. Akıllı, cevval, çabuk öğrenen ve hafızası güçlü bir genç olarak İbni Abbas (r.a.) disiplinli bir şekilde çalışmış, zamanla kendi döneminin en çok itibar edilen âlim sahabilerinden biri olmuştur. Hz. Ömer (r.a.) ve Hz. Osman (r.a.) gibi devlet adamı sahabiler, önemli konularda istişare edecekleri zaman İbni Abbas'ın (r.a.) görüşüne de başvurmuşlardır.

Hz. Peygamber'in (s.a.v.) hadislerini anlama, Hz. Ömer'in (r.a.) ve Hz. Osman'ın (r.a.) verdiği hükümleri bilme, Kur'an tefsiri, şiir, Arap dilinin incelikleri ve feraiz (miras) konularında kendi döneminde İbni Abbas'tan (r.a.) daha bilgili bir kimse yoktu. O, her meselede insanlara isabetli ve mantıklı cevaplar verirdi. İbni Abbas (r.a.), ilim meclislerine gider bir gün şiir, bir gün edebiyat, bir gün Arap tarihi ve başka bir gün de Kur'an tevili (yorumu) dersi yapardı. İbni Abbas (r.a.) ile oturup sohbet eden âlimler ondan ve ilminden çok etkilenirdi. Ona soru soran hiç kimse cevapsız kalmazdı. Sonuç olarak İbni Abbas (r.a.) son derece akıllı, yumuşak huylu, âlim bir sahabiydi.

619 yılında doğup 687 yılında vefat eden İbni Abbas (r.a.) hakkında, kendi döneminin meşhur âlimleri şöyle demiştir: “... İnsanların en âlimi, en yumuşak huylusu ölmüştür. İslam ümmeti onun ölümüyle kapanmayan bir boşluk ve belirsizlik içine düşmüştür.” Allah (c.c.) ona ve tüm sahabilere rahmet eylesin. İbn-i Sa’d, Tabakât, C 2, s. 376.