9. Sınıf Öğün Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 112 Cevapları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Masalın olay örgüsünü belirleyiniz.
Cevap: Masal bir balıkçının ifritle olan olayıyla başlamaktadır. Balıkçı ifriti hapsolduğu yerden kurtarır Bunun karşılığında ifrit balıkçıya dört farklı renkte balık verir. Ona her gün göle gelmesini ve bu balıkları tutmasını sonrasında da saraya gidip bu balıkları vererek sunmasını karşılığında ödüller alacağını söyler. Balıkçı bunu yapar. Sarayda balıklar kızartılırken canlanırlar. Sultan bu işe inanmaz. Merak eder ve balıkçının anlattıklarından hareketle bu sırrı çözmeye karar verir.

2. Masalda anlam özelliklerini etkileyen kültürel ve mitolojik unsurları belirleyiniz.

Kültürel unsurlar: Metinde yer alan atasözleri, iyiliğe iyilikle cevap verme, maddiyatın değil maneviyatın önemli olduğu huzurun değerli olduğu inancı.

Mitolojik unsurlar: İfrit’in varlığı, balıkların canlanması, olmayan gölde rengarenk balıkların varlığı, kimsenin olmadığı her şeyi olan saray.

3. “Kötülük yapma sen, iyilik yap! Kötünün suçunu tümden bağışla.” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.
Cevap: Kötülüğe kötülükle karşılık verirsen, senin de kötülük yapan kişiden bir farkın kalmaz. Ona, onun sana davrandığı gibi davranmış olursun. Fakat kötülüğe iyilikle karşılık verirsen, kötülük yapan kişinin beklemediği, ummadığı bir şey yapmış olursun. Bu durum onu rahatsız eder, yaptığını sorgular, vicdan azabı hisseder.

4. Masaldaki temel çatışmayı belirtiniz.
Cevap: Masaldaki temel çatışma kötülere iyilik yapılınca verdikleri iyi olma tepkileridir. Kötülük görünce biz de kötülükle değil iyilikle cevap vermeliyiz inancıdır.

5. Masaldaki anlatıcı ve bakış açısının işlevlerini belirtiniz.

Anlatıcı: Üçüncü tekil şahıs, O anlatıcısı vardır. Bakış açısı ise hakim bakış açısıdır. Hem anlatıcı hem de bakış açısı metnin okura daha keyifli bir şekilde sunulmasını ve merak duygusunun hep en zirvede tutulmasını sağlamaktadır.

6. Okuduğunuz masalda dinî motiflerin bulunup bulunmadığını nedenleriyle birlikte açıklayınız.

Cevap: Dini motifler vardır. Şu şekilde sıralayabiliriz:

İfrit’in varlığı

“Allah aşkına ey balıkçı!

“Ona kadir-i mutlak Allah üstüne yemin ettirdikten sonra, küpün kapağını açmış”

“Ey ifrit, yüce Allah ‘Vaadini tut! Çünkü bunun hesabı sorulur’ buyurmuştur.”

“‘Beni bağışla ki, Allah da seni bağışlasın!’ deyişini hatırlatırım” demiş.”

7. Okuduğunuz masalda olayların gelişiminde, zaman ve mekânın işlevlerini belirleyiniz.

• Cevap: Olaylar zaten ifrit ile balıkçının buluştukları deniz kıyısında başlar. Ardından beraber gittikleri göl ile devam eder. Ardından akşam vakti sarayda balıkçının balıkları hediye etmesi ve balıkların mutfakta pişirilmesi sonrasında ise sultanın bu gölü merak etmesi tek başına yolculuk yapıp kimsesiz bir sarayda bir genç ile sohbet etmesi şeklinde gelişir. Zaman ve mekanlar olayların akışına etki etmekte okurun masala daha dikkatli ve meraklı girmesini sağlamaktadır.

8. Masalın temasını ve konusunu bulunuz.

Konu: Masal bir balıkçının ifritle olan olayıyla başlamaktadır. Balıkçı ifriti hapsolduğu yerden kurtarır Bunun karşılığında ifrit balıkçıya dört farklı renkte balık verir. Ona her gün göle gelmesini ve bu balıkları tutmasını sonrasında da saraya gidip bu balıkları vererek sunmasını karşılığında ödüller alacağını söyler. Balıkçı bunu yapar. Sarayda balıklar kızartılırken canlanırlar. Sultan bu işe inanmaz. Merak eder ve balıkçının anlattıklarından hareketle bu sırrı çözmeye karar verir.

Tema: İyilik yapana da kötülük yapana da her zaman sadece iyilikle karşılık verilmelidir.

9. Metindeki şahıs kadrosunun özelliklerini belirleyiniz.

Balıkçı: İyiliksever biridir. İyiliğinin karşılığını alır.
İfrit: Kendisine yapılan iyiliğin karşılığını sonuna kadar öder.
Sultan: Meraklıdır. Gölün sırrını tek başına çözmek ister.
Saraydaki genç: Aşkından dolayı her gün gözyaşı döker, aşkından mahvolmuştur.

10. Okuduğunuz metindeki açık ve örtük iletileri tespit ediniz. Metinle ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi, güncellemelerinizi ve beğeninizi metne dayanarak ifade ediniz.

Açık ileti: Balıkçının yaptığı iyiliğin karşılığını alması, sultanın merak ve cesareti
Örtük ileti: Size kötülük edilse de sizler her zaman iyilikle cevap verin.

Etkinlik

Yukarıda verilen açıklamalara ve okuduğunuz metinlere göre aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz.