9. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı 4. Ünite Masal Fabl Dilbilgisi Cevapları

9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 130 Cevabı

1. Daha da ne diller dökmüş ama, Sülün kız hangi şeytana uymuşsa, bu öğüdü kulağının ardına atıp kendini avareliğe vermiş…
Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu… Sülün kız, bir de gözünü açıp bakmış ki, ne baksın; misli, menendi yok bir bahçe! Bir yanında kuşlar şakıyor, yanık yanık… Bir yanında sular akıyor oluk oluk… Ağaçlarında da türlü meyve, türlü koruk… O kuşlara kumru mu desem, kanarya mı desem, ne desem! O sulara şeker mi desem şerbet mi desem, ne desem! Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim; bulunsa bulunsa, Erem bağlarında bulunur belki…
Yukarıdaki parçada bağlaçları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

“da”, “ise”, “la” →(ile), “ki”, “ne…ne” “belki”

Bağlaçların işlevi anlamca ilgili cümleleri, kavramları, önermeleri ya da görevdeş sözcükleri birbirine bağlamaktır

2. Sonunda Kral Yunan, hekime, “Seni öldürtmedikçe güven bulamayacağım, rahata kavuşamayacağım. Çünkü senin, elime aldığım bir şeyle beni kurtardığın gibi, koklatacağın bir şeyle ya da bir başka yolla, beni öldüreceğine kuvvetle inanıyorum,” Hekim ona, “Efendimiz, benim ödülüm bu mu olacaktı, sen iyiliği, kötülükle mi karşılarsın?” demiş.
Yukarıdaki parçada edatları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

Cevap: “(i)le”, “gibi” “mi,mu” Edatların işlevi sözcükler arasında anlam ilgileri kurmaktır.

3. Aşağıdaki cümlelerde ünlemleri bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.
· A Sülün kızım demiş; ne diye kara kara düşünüp durursun?
· Aman kızım; dünyada her şey insanın elinde, avcunda değil!
· Ah şu ağaçlar Tuba olsa; eğil desem, eğilse; doğrul desem, doğrulsa!
· Sülün kız; rahat bir nefes alıp, ”ooh!” demiş; oh deyince de ak saçlı biri peydah olmuş.

Cevap: Ünlemler, “kızma, korkma, acıma, sevinme, şaşma gibi ansızın beliren türlü duyguları anlatmaya yarar.

4. Aşağıdaki cümlelerden hareketle de’nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?
· Üstelik, dişlerinden tırnaklarından arttırdıklarıyla köyün üstünde bir dağ, dağın üstünde de bir bağ kurmuşlar, kurmuşlar ama, bu defa da kızın yüreğine bir kuruntu düşmüş.
· Dağda, dağ olmuş; bağda da, bağ olmuş ya, insan buldukça bunar derler; Sülün kız, şimdi de kendini bir tasaya kaptırmasın mı!
· “Kitapta, bu hayret verici şey de yazılı!” demiş.

Cevap: Hal eki olan “de-da” bitişik, “dahi,bile” anlamına gelen “de-da” bağlacı ayrı yazılır.

5. Aşağıdaki cümlelerden hareketle ki’nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?
· Efendimiz, eğer ölümüm gerçekten zorunlu ise, bana bir süre tanı ki, evime gideyim!
· Başımı vurdurursan, kitabı aç ve sayarak üç sayfa çevir; sonra soldaki sayfadan üç satır oku!
· Böylece, ey ifrit, bil ki, Kral Yunan, Hekim Rûyan’ı bağışlasaydı, Tanrı da sırası gelince onu bağışlayacaktı.
· Bir de gelmiş çevre ister; çevrede güller, sendeki diller; ben gider oldum, duymasın eller…

Cevap: Sıfat yapan “ki” ile “ilgi zamiri olan “ki” bitişik yazılır; bağlaç olan “ki” ise ayrı yazılır.

6. Aşağıdaki cümlelerde ünlem işaretinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
· Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu…
· Hekim, “Aynı tarzda açmaya devam et!” demiş;
· Ey kral! Bu kitabı al!

Cevap: Cevap beklemeyen, herhangi bir durumu tasdik etmek için kullanılan cümlelerde kullanılır.

· Hekim, “Aynı tarzda açmaya devam et!” demiş;

Cevap: Çağrı, emir, hitap bildiren cümlelerde ünlem işareti konulur.
· Ey kral! Bu kitabı al!

Cevap: Seslenme ve hitap sözlerinden sonra kullanılır.