6. Sınıf Sevgi Fen Bilimleri Maddenin Tanecikli Yapısı Cevapları

6. Sınıf Sevgi Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 112 Cevabı

Masa, su ve gezinti balonunun içerisindeki maddelerin yapısı hakkında ne söyleyebilirsiniz?

Buzun suya dönüşürken yapısında neler olur ?

Cevabı: Fizik kurallarına göre bir madde ısıtıldığında genişler, genleşir. Soğutulduğunda da büzüşür, yani hacmi azalır. Ancak su bu kurala uymaz, aksine sıfır derecenin altına soğutulduğunda donar ve buz olarak hacmi azalacağına artar. Saf su buza dönüşürken, hacminin yüzde 9’u oranında genişler. Buzda su molekülleri olağanüstü gevşek bir oluşum içinde yer alırlar. Buz, arada deliklerin kaldığı bir yapıya sahiptir. Bilindiği gibi, bilimsel formülü ‘H2O’ olan su, iki hidrojen ve bir oksijen atomundan oluşmuştur. Bu iki hidrojen atomu, oksijen atomu ile birleştiklerinde, kendi aralarında 105 derecelik bir açı meydana getirirler. Yapı olarak iki hidrojen atomunu birleştiren başka elementler de vardır ve onlar fizik kurallarına uyarlar.

Tanecikli Yapı

Yanda yer alan resimdeki tuz yığınına uzaktan baktığınızda tek bir parça gibi görürsünüz. Bu tuz yığını yakından bakıldığında nasıl görünür?

Cevabı: Küçük küçük kum tanecikleri şeklinde görülür. Birbirine yapışıktır.

Tuzu oluşturan daha küçük yapılar nelerdir?

Cevabı: Tuz da bir bileşiktir. Tuz elementlerden meydana gelen bir bileşik olarak bilinmektedir. Tuzu oluşturan daha küçük yapılar elementler olarak bilinmektedir.

Su ve havayı oluşturan, görülmeyecek kadar küçük yapılar var mıdır?

Cevabı: Su yanıcı bir madde değildir. Bu özelliği nedeniyle ateş söndürücü olarak kullanılır. Fakat suyun  bileşimindeki Oksijen yakıcı bir gazdır, Hidrojen ise yanıcı bir gazdır. Oksijen ve hidrojen birleşerek söndürücü olan suyu oluşturur.

6. Sınıf Sevgi Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 114 Cevabı

Deney Yapalım
Hangisini Sıkıştırabiliriz? Malzemeler
• şırınga • su • kum
Amaç
Maddelerin boşluklu yapıda olup olmadığını gözlemek
Deneyin Yapılışı
• Şırınganın bir ucunu fotoğraftaki gibi parmağınızla kapatınız.
• Şırınganın pistonunu iterek içerisindeki havayı sıkıştırmaya çalışınız.
• Gözlemlerinizi defterinize not ediniz.
• Şırınganın içerisine önce su, daha sonra kum koyarak işlem basamaklarını tekrarlayınız.

Sorular

1. İçinde hangi maddelerin bulunduğu şırıngaların pistonlarının hareket ettiğini gözlemlediniz?

Cevabı: SU VE HAVA

2. Su ve kum bulunan şırıngalarda pistonları kolay hareket ettirebildiniz mi?

Cevabı: Çok kolay olmadı. Kumda çok zorlandım çünkü içinde boşluk yok oysa suyun içindeki moleküllerde boşluk olduğundan daha kolay hareket ettirebildim. 

3. Şırıngalardaki pistonu kolay hareket ettirebilmenizle maddenin boşluklu yapısı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Cevabı: Maddenin boşluklu yapısı fazla ise onu sıkıştırabilme de o derecede kolay olur. Bundan dolayı hava ve suyu kolay hareket ettirebilirken kumun boşluklu yapısının olmaması nedeniyle zorluklar yaşanmıştır.

6. Sınıf Sevgi Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 116 Cevabı

Hâl Değişimi Tanecikleri Nasıl Etkiler?

Hâl değişimine uğramış maddenin hangi özellikleri değişir?

Cevabı: Hal değişimi, maddelerin bir halden başka bir hale geçmesine denir. Maddelerin içinde bulunduğu sıcaklığa göre, katı, sıvı ve gaz halinde bulundukları biliniyor. Maddeler ısı alarak ya da ısı vererek bir halden diğer bir hale geçiş yapabilirler. Hal değişimi süresince maddenin hacmi, öz kütlesi ve potansiyel enerjisi değişir.

Bir metal eriyerek sıvı hâle geçtiğinde taneciklerinin hareketlerinde nasıl bir değişim olur?

Cevabı: Erime ve buharlaşma esnasında maddelerin tanecikleri birbirinden uzaklaşır ve hacmi artar, donma ve yoğunlaşma için de tersi geçerlidir. Bir metal eriyerek sıvı hale geçtiğinde, taneciklerin hareketliliği artar ve tanecikler arası boşluk artar. 

Tanecikli Model Hazırlayalım
Malzemeler
• silindir şeklinde kutu • çivi • strafor • saç kurutma makinesi
Etkinlik Basamakları
• Silindir şeklindeki kutuya çivi yardımıyla resimdeki gibi delikler açınız.
• Strafor parçasını sert bir zemine sürterek (veya elinizle) küçük top şeklindeki parçalara ayrılmasını sağlayınız. Bu top şeklindeki strafor parçaları, herhangi bir maddenin taneciklerini temsil etmektedir.
• Oluşturduğunuz küçük topları silindir şeklindeki kabınızın içine koyunuz. Modelinizde bu toplar kabın içindeki maddeyi oluşturan tanecikleri temsil edecek.
• Silindir şeklindeki kutunun ağzını delikleri kapatmayacak şekilde streç film ile sarabilirsiniz. Saç kurutma makinesini birinci kademede çalıştırarak kutuya açtığınız deliklerden toplara doğru tutunuz.
• Saç kurutma makinesini çalıştırdığınız kademeyi artırarak her defasında küçük topların hareketini gözlemleyiniz. Saç kurutma makinesi, modelinizde ısı kaynağını temsil edecek.
• Gözlemlerinize göre ısı miktarı arttıkça küçük topların hareketliliğindeki değişimi, herhangi bir maddeyi oluşturan taneciklerin hareketliliği ile ilişkilendirerek ulaştığınız sonucu defterinize yazınız.

• Cevabı: 

6. Sınıf Sevgi Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 117 Cevabı

1. Aşağıdaki tabloda tanecik modelleri gösterilen maddelere ait özellikler verilmiştir. Bu maddelerin fiziksel hâllerini bularak tablodaki boşlukları tamamlayınız.

Tanecikler arası boşluk - çok az - orta sıklıkta - boşluk çok

Taneciklerin sıkıştırabilirliği - zordur - orta derecede olur - kolaydır

Taneciklerin hareketi - kısıtlıdır - az kısıtlıdır - kolaydır

6. Sınıf Sevgi Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 118 Cevabı

3. Aşağıdaki tabloda verilen maddelerin bulunduğu hâlleri belirleyiniz. Daha sonra bu hâllerin özelliklerine göre aşağıdaki tabloyu doldurunuz.

Meyve suyu -

Kalem -

Madeni para - 

Su - 

Oksijen -

4. Soru

sıvı - gaz - katı

5. Soru

Buzun katı halde olması boşlukları azaltırken, su haline gelince boşluklar fazla olunca sıkıştırılabilme artmaktadır. En çok ise su buharı haline gelince boşluk oluşmaktadır.