6. Sınıf Meb Fen Bilimleri Sayfa 115-121 Cevapları

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 115 Cevabı Meb Yayınları

Süngerin sıkışmasına rağmen kalemin sıkışmaması bu maddelerin hangi özelliğinden kaynaklanmaktadır? Maddelerin iç dünyasında neler olduğunu anlamak için bu soruları cevaplamaya çalışacağız.

Değerlendirme:

1. Kullandığınız maddelerin sıkışma özelliklerinin aynı olup olmadığını açıklayınız.
Cevap: Eğer madde sıvı ise oynar ve hareket edebilir eğer katı ise hareket etmez gaz ise akışkandır ve kabin şeklini alır.

2. En fazla sıkışma özelliği gösteren madde hangisidir? Neden?
Gaz hali sıkışma özelliğini gösterir. Çünkü düzensiz halidir.

3. Üç numaralı şırınganın ucu kapalıyken itip bıraktığınızda piston neden geri gelmiş olabilir? Açıklayınız.
İçinde bulunan hava basınç uygulamıştır.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 116 Cevabı Meb Yayınları

1. Beherglas içinde meydana gelen değişimleri nasıl açıklarsınız?
Cevap: Beherglas içindeki su ve mürekkep akışkandır ve bu iki madde birbirine karışmıştır.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 117 Cevabı Meb Yayınları

Değerlendirme:

1. Şeker, suda çözündüğünde şekeri görebiliyor musunuz?
Cevap: Hayır göremiyoruz.

2. Suya şeker ilave edildikten sonra su seviyesinde bir değişiklik oldu mu? Bu durumu nasıl açıklarsınız?
Cevap: Hayır su seviyesinde herhangi bir değişiklik meydana gelmemiştir.

3. Şeker çözündükten sonra dereceli silindirdeki su seviyesinde nasıl bir değişme gözlemlediniz?
Cevap: Dereceli silindirdeki su seviyesinin arttığını gördüm.

4. Suda çözünen şekere ne olduğunu düşünüyorsunuz?
Cevap: Suda çözünen şeker su ile karışmış ve suyun içinde erimiştir.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 118 Cevabı Meb Yayınları

Sıvı haldeki maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk, katılara göre biraz daha fazladır. Ancak tanecikler yine birbirleriyle temas halindedir ve titreşim hareketi yapar. Bu nedenle sıvılar fazla sıkıştırılamaz. Sıvı maddelerin tanecikleri titreşim hareketinin yanı sıra kendi etraflarında dönerek ve birbirleri üzerinden kayarak yer değiştirir yani öteleme hareketi yapar. Bu durum sıvılara akma özelliği kazandırır. Bu nedenle sıvılar, bulundukları kabın şeklini alır.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 119 Cevabı Meb Yayınları

1. Sınıfınızda 5-6 kişilik gruplar oluşturunuz.

2. Beherglasa buz parçalarını koyunuz. Ortam sıcaklığından etkilenmeden buzu gözlemleyiniz. Buzun özelliklerini (taneciklerin hareketliliği ve tanecikler arasındaki boşluk) aşağıda verilen bölüme yazınız. Tanecik modelini zihninizde canlandırarak (hayal ederek) aşağıda verilen bölüme çiziniz.

3. Deney tüpüne koyduğunuz buzu ısıtınız. Meydana gelen değişimi gözlemleyiniz. Suyun özelliklerini yazınız ve tanecik modelini aşağıdaki bölüme çiziniz.

4. Suyu ısıtmaya devam ediniz. Gaz haline geçen maddenin özelliklerini yazınız. Gözlemlerinize dayanarak su buharının tanecik modelini çiziniz.

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 120 Cevabı Meb Yayınları

Değerlendirme:
1. Hal değişimi ile maddenin tanecikli yapısı arasında nasıl bir ilişki olabilir?
Maddeler hal değiştirirken maddenin tanecikli yapısı değişmez. Sadece taneciklerin hızları ve tanecikler arasındaki boşluklarda değişme olur.

2. Maddenin hal değişimine uğramasıyla taneciklerin hareketliliği ve tanecikler arasındaki boşluk nasıl değişir?
Katı madde de tanecikler arası boşluk azdır. Tanecikler sadece titreşim hareket yapar.

KATIDAN SIVIYA HAL DEĞİŞİMİ

• Taneciklerin titreşim hareketleri (hızları) artar.
• Tanecikler arasındaki boşluk artar.
• Taneciklerin düzenli yapısı bozulur.

SIVIDAN GAZA HAL DEĞİŞİMİ

• Taneciklerin hızı artar
• Tanecikler arası boşluk artar
• Tanecikler bağımsız hareket etmeye başlar.

3. Çizdiğiniz modelleri arkadaşlarınızla paylaşınız. Modelleriniz arasında ne gibi farklılıklar var? Farklılıkların nedenlerini tartışınız.

4. Modelleriniz ile ilgili tartıştığınız farklılıklara benzer şekilde, bilim insanları arasında da sizin yaşadığınız farklılıklar olabilir mi? Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Neler Öğrendik?

A) Aşağıda maddenin fiziksel hallerine ait bazı örnekler verilmiştir. Verilen özelliklerin maddenin hangi fiziksel haline ait olduğunu bulunuz. Özelliğin numarasını ait olduğu kutucuğa yazınız.

KATI (3, 4, 8, 9)

SIVI (2, 5, 6, 7)

GAZ (1,6)

6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 121 Cevabı Meb Yayınları

B) Aşağıda verilen hal değişim olaylarına göre verilen soruları cevaplandırınız.

1) Hangi hal değişim olaylarında maddenin tanecikleri arasındaki boşluk artmıştır?
Cevap: Mumun erimesi, Kolonyanın buharlaşması, Naftalinin süblimleşmesi

2) Hangi hal değişim olaylarında maddenin tanecikleri arasındaki boşluk azalmıştır?
Cevap: Suyun donması, Su buharının yoğuşması

C) Aşağıdakilerden hangilerinde maddenin sıkıştırılabilme özelliğinden yararlanılmıştır?

1) Oksijen tüpü 2) Yangın söndürme tüpü 3) Süt kutusu 4) Tüp gaz 5) Deodorant 6) Tekerlek 7) Top 8) Tahta masa

1. Oksijen tüpü
2. Yangın söndürme tüpü
3. Tüp gaz
4. Deodorant
5. Tekerlek
6. Top

D) Aşağıdaki soruların cevaplarını yazınız.

1) Mürekkep sıvı, kalem ise katı bir maddedir. Bu maddelerin birbirinden farkını tanecik özellikleri açısından açıklayınız.

• Mürekkep sıvısının tanecikleri boşluklu yapıdadır. Titreşim, öteleme, dönme hareketi yaparlar. Sıkıştırılamaz kabul edilir.
• Kalemin, tanecikler arası boşluk yok denecek kadar azdır. Sıkıştırılamaz. Titreşim Belirli bir şekli vardır.

2) Suyun içine damlatılan kolonya bir süre sonra suyun her yanına dağılır. Bunun sebebini maddenin tanecikli yapısı ile ilişkilendirerek açıklayınız.
Cevap: Nedeni, kolonyanın tanecikleri arasındaki boşlukların daha fazla olmasıdır.