6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 144-145-146-147-148-149 Cevapları Meb Yayınları

Neler Öğrendik Neler?

A. Aşağıdaki ifadelerden “doğru” ya da “yanlış” olanları belirleyerek ilgili kutucuğu işaretleyiniz.

(Y) 1. Sıvı maddelerin tanecikleri, sadece titreşim hareketi yapar.
(D) 2. Katı bir madde sıvı hâle geçerken taneciklerinin hareket sürati artar.
(D) 3. Gaz bir madde sıvı hâle geçerken taneciklerinin yaptığı hareket çeşitleri değişmez.
(Y) 4. Sıvı maddelerin belirli hacimleri ve şekilleri yoktur.
(D) 5. Hava, sıkıştırılabilen bir maddedir.
(D) 6. Yoğunluk, maddenin kütlesine ve hacmine bağlıdır.
(Y) 7. Buzun yoğunluğu, oda sıcaklığındaki suyun yoğunluğundan büyüktür.
(D) 8. Bakır, pamuğa göre ısıyı daha iyi iletir.
(D) 9. Taş yünü, yanıcı olmayan ve uzun ömürlü bir yalıtım malzemesidir.
(Y) 10. Petrolden üretilen kömür, yenilenebilir bir enerji kaynağıdır.

B. Aşağıdaki ifadelerde noktalı yerlere, kutu içindeki kavramlardan uygun olanları yazınız.

1. Sıvı maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı gaz maddelere göre daha azdır.
2. Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçmesine erime denir.
3. Gaz tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
4. Birim hacimdeki madde miktarına yoğunluk denir.
5. Eşit kollu terazi ile kütle değeri ölçülür.
6. Metaller, ısı iletkeni olan maddelerdir.
7. Isı yalıtımında ısı yalıtkanı olan maddeler kullanılır.
8. Cam yünü, strafor köpük ve taş yünü yalıtım malzemelerine örnek olarak verilebilir.
9. Petrolden mazot, benzin gaz yağı gibi sıvı yakıtlar elde edilir.
10. Zehirlenmelere neden olabilen karbonmonoksit renksiz ve kokusuz bir gazdır.

C. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Sıvı ve gaz hâldeki maddelerin taneciklerinin yaptığı hareket çeşitlerini yazınız.
Cevap: öteleme, dönme ve titreşim

2. A ve B maddelerinin aynı hacimde olduğu bilinmektedir. Bu maddelerden B’nin yoğunluğu fazla olduğuna göre hangi maddenin kütlesi daha fazladır?
Cevap: B maddesinin kütlesi, A maddesininkinden daha fazladır.

3. Birbiri içerisinde çözünmeyen farklı yoğunluktaki K, L ve M sıvıları aynı kaba konulduğunda L sıvısı en üstte, M sıvısı ise en altta konumlanıyor. Bu sıvıların yoğunluklarını karşılaştırınız.
Cevap: M > K > L

4. Neden fosil yakıtlar, “yenilenemez enerji kaynakları” olarak nitelendirilir? Açıklayınız.
Cevap: Yerine yenisinin konulması uzun yıllar sürdüğü için “yenilenemez enerji kaynakları’ olarak adlandırılır.

5. Binalarda ısı yalıtımında kullanılan malzemelerden üç tanesini yazınız.
Cevap: “Strafor köpük, cam yünü, taş yünü” gibi öğrenci cevapları değerlendirilir.

Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.

1. K, L ve M maddelerine ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
– K maddesinin tanecikleri, sadece titreşim hareketi yapar.
– L maddesinin belirli bir şekli ve hacmi vardır.
– M maddesinin belirli bir hacmi yoktur.
Buna göre K, L ve M maddeleri aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir?

A) Mermer Su Hava B) Su Ayran Oksijen
C) Tahta Mermer Su D) Demir Bakır Hava
Cevap: D

2. Yandığı zaman enerji veren maddeler “yakıt” olarak adlandırılır. Yakıtlar, özelliklerine göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Aşağıdaki tabloda bazı yakıt örnekleri verilmiştir. Tablodaki yakıtlar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Sadece 1 ve 2 numaralı yakıtlar “fosil yakıtlar”a örnektir.
B) 4 ve 6 numaralı yakıtlar, “yenilenebilir enerji kaynakları”na örnektir.
C) 1 ve 3 numaralı yakıtlar, “katı fosil yakıtlar”a örnektir.
D) Tabloda fosil yakıt olmayan katı, sıvı ve gaz yakıt örnekleri vardır.
Cevap: D

3. X, Y ve Z maddelerinin kütle ve hacimleri aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. Buna göre X, Y ve Z maddelerinin yoğunlukları arasındaki büyüklük ilişkisi, aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

A) X > Y > Z B)Y > Z > X C) X > Z > Y D) Y > X > Z
Cevap: B

4. Aşağıdaki görselde bir maddenin hâl değişimleri ile katı, sıvı ve gaz hâllerinin tanecik yapıları verilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Madde ısı aldıkça tanecikler arasındaki boşluk azalır.
B) Katı ve sıvı hâlin tanecik çeşitleri farklıdır.
C) Gaz hâlden sıvı hâle geçerken tanecikler birbirine yaklaşır.
D) Maddenin tanecikleri katı ve sıvı hâldeyken aynı hareketleri yapar.
Cevap: C

5. Eşit kütlelere sahip saf K, L, M ve N sıvıları özdeş kaplara boşaltılıyor. Kaplardaki sıvı miktarlarının görseldeki gibi farklı olduğu gözlemleniyor. K, L, M ve N sıvılarının yoğunlukları ile ilgili yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?

A) K sıvısının yoğunluğu, L sıvısının yoğunluğundan büyüktür.
B) L sıvısının yoğunluğu, M sıvısının yoğunluğundan büyüktür.
C) M sıvısı, L sıvısından daha yoğundur.
D) Sıvıların yoğunluk karşılaştırılması “N > K > L > M” şeklindedir.
Cevap: B

6. Oda sıcaklığında ve eşit kütlede olan farklı maddelerden yapılmış I, II, III ve IV numaralı kutuların içerisine özdeş buz parçaları konuluyor. Kutuların bulunduğu ortamın sıcaklığı sabit tutuluyor. Buzlar tamamen sıvı hâle dönüşene kadar geçen süre ölçülerek aşağıdaki grafik çiziliyor. Buna göre hangi kutunun yapıldığı maddenin ısı iletkenliği, diğerlerine göre daha fazladır?

A) I. Kutu B) II. Kutu C) III. Kutu D) IV. Kutu
Cevap: A

7. Bir deneyde birbiri içerisinde çözünmeyen K, L, M ve N sıvıları kullanılıyor. Bu sıvılar, aynı kaplara koyulduğunda aşağıdaki gibi konumlanıyor. Deneyde kullanılan sıvılardan eşit kütlede alınarak bu sıvıların hacimleri ölçülüyor ve sonuçlardan yararlanılarak bir grafik çiziliyor. Buna göre çizilen grafik, aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: B

8. Fen bilimleri dersinde öğretmen, ısı yalıtımını anlatan bir posteri tahtaya asar ve öğrencilerinden bu posteri inceleyip ardından ısı yalıtımı ile ilgili bildiklerini paylaşmalarını ister. Buna göre seçeneklerdeki ifadelerden hangisini söyleyen öğrencinin paylaşımı hatalıdır?

A) Kış mevsiminde ısı yalıtımı ile içeriden dışarıya ısı akışı önlenir.
B) Yaz aylarında dışarıdan eve ısı akışı önlenir.
C) Kış aylarında yakıttan tasarruf sağlanır.
D) Isı yalıtımında ısıyı iyi ileten bir madde kullanılmıştır.
Cevap: D

9. Aşağıda, maddenin farklı fiziksel hâllerinin tanecikli yapıları ve bu yapıların özellikleri karışık olarak verilmiştir.
Tanecikler arası boşluk yok denecek kadar azdır. Tanecikleri sadece titreşim hareketi yapabilir.
Tanecikleri titreşim hareketinin yanı sıra dönme ve öteleme hareketleri de yapabilir. Belirli bir hacmi vardır.
Tanecikleri birbiri üzerinde kayma hareketi yapabilir. Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur.
Bu görseller ve ilgili özellikler oklarla eşleştirildiğinde oluşacak şekil, aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cevap: A

10. Birbiri içerisinde karışmayan K, L, M ve N sıvılarına ait kütle ve hacim grafikleri aşağıda verilmiştir. Buna göre eşit hacimde alınan K, L, M ve N sıvıları aynı kaba konulup yeterince beklendikten sonra sıvıların görünümleri, aşağıdakilerden hangisindeki gibiolabilir?
Cevap: C

11. Bir öğrenci, üç düzenekten oluşan bir deney tasarlıyor. Birinci düzenekte boş, ikinci düzenekte içinde kâğıt parçaları olan, üçüncü düzenekte ise içinde strafor köpük bulunan karton bir kutu kullanıyor. Bu kutuların içine özdeş sularla doldurulmuş şişeler yerleştiriyor. Öğrenci, düzenekleri eşit süre beklettikten sonra elde ettiği verileri aşağıdaki tabloya kaydediyor. Bu deneye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) I. deney düzeneğindeki sıcaklık değişimi, II. deney düzeneğindeki sıcaklık değişiminden fazladır.
B) Strafor köpük tanecikleri arasındaki mesafe, kâğıt tanecikleri arasındaki mesafeden fazladır.
C) Düzeneklerdeki suların son sıcaklıklarının eşit olması istendiğinde III. düzenekteki su daha uzun süre bekletilmelidir.
D) Kâğıt parçaları, ısı yalıtımı bakımından strafor köpüğe göre daha etkili olmuştur.
Cevap: D

İcat Çıkaralım

Selüloz bitkileri oluşturan, organik bir bileşiktir. Yaygın olarak kâğıt üretiminde kullanılan selüloz, bazı işlemler sonunda ses ve ısı yalıtımı sağlayan, güçlü ve dayanıklı doğal bir malzemeye dönüşür. Selüloz esaslı yalıtım malzemeleri, kâğıt atıklarının hamur hâline getirilmesi ve içine bazı kimyasalların konulması ile elde edilir. En az %85 yenilenebilir ve dönüştürülmüş malzemelerden meydana gelen selüloz esaslı yalıtım malzemesi çevreci bir uygulamadır. Yalıtım malzemesi olarak kullanılmadan önce selüloza, alev almaya karşı (yangın geciktirici bor bileşenleri ile) direnç kazandırılır. Selülozun içerisine konulan en etkili kimyasal madde, ülkemizde de bol miktarda bulunan bordur.

Siz de geri dönüştürülebilir malzemelerden yapılabilecek ve ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılabilecek maddeleri araştırınız. Bu maddelerin birini ya da birkaçını kullanarak bir yalıtım modeli tasarlayınız. Tasarladığınız modeli okulunuzun yıl sonu bilim şenliğinde sununuz.

Bu proje fikri, geri dönüşüm ve sürdürülebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek açısından oldukça değerlidir. Öğrencilerin ve toplumun, geri dönüştürülebilir malzemelerin ve sürdürülebilir enerji kaynaklarının önemini anlamalarına yardımcı olabilir. İşte birkaç adımda temel bir proje planı:

Proje: Geri Dönüşümlü Isı Yalıtım Modeli

Araştırma ve Malzeme Toplama:

• Geri dönüştürülebilir malzemelerin (örneğin, plastik şişeler, eski kıyafetler, karton, vs.) ve yerel olarak erişilebilir diğer yalıtım malzemelerinin (örneğin, perlit veya selüloz) bir listesini yapın.
• Yalıtım malzemeleri ile ilgili literatür taraması yaparak farklı malzemelerin ısı yalıtım kapasitelerini ve uygulanabilirliklerini araştırın.

Model Tasarımı:

• Seçilen malzemeleri kullanarak bir ısı yalıtım modeli tasarlayın. Bu model bir ev veya bir oda şeklinde olabilir.

Yapım ve Test:

• Tasarlanan modeli oluşturun ve farklı malzemelerin ısı yalıtım performanslarını karşılaştırın.
• Modelin ısı yalıtım kapasitesini test edin. Sıcaklık değişimlerini ölçen basit cihazlar veya termometreler kullanabilirsiniz.

Değerlendirme ve Sunum:

• Elde ettiğiniz sonuçları değerlendirin ve bir rapor hazırlayın.
• Projeyi ve bulguları okulunuzun yıl sonu bilim şenliğinde sunun, böylece diğer öğrenciler ve katılımcılar geri dönüşümlü malzemelerin ve enerji tasarrufunun önemini anlayabilirler.

Bu proje, geri dönüşüm ve enerji verimliliği konularında farkındalık yaratmayı ve gençlerde sürdürülebilir yaşam pratiği oluşturmayı amaçlamaktadır.