12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 67-68-69-70-71 Cevapları Ordinat Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. “Kıssadan Hikâye” adlı metinde küçürek hikâyelerin hangi özellikleri belirtilmiştir? Açıklayınız.
Cevap: “Kıssadan Hikâye” adlı metinde küçürek hikâyelerin şu özelliklerini görmek mümkündür: Küçürek hikâyelerde çok küçük bir olay ya da durum anlatıldığı için şahıs kadrosu, zaman ve mekân gibi yapı unsurları sınırlıdır. Küçürek hikâyede anlam anlatılan şeyde değil, anlatılmayan, gizlenen şeyde ortaya çıkar. Bu yüzden yoğun, dolaylı anlatıma ve sembolizme dayanmaktadır.

2. “Kıssadan Hikâye” adlı metinde ironi hangi bölümde yapılmıştır? Belirtiniz.
Cevap: İroni özellikle neden yazı yazdığı üzerine soru sorulan yazarın verdiği cevap kısmında saklıdır.

3. “Erkidarı ile Taze Buğdayın Hikâyesi” adlı metinde geçen “bey sofrasında baklava olmak” ifadesinin anlamını bağlamdan hareketle açıklayınız.
Cevap: Zenginlerin yanında takılmak, kendini onlarla bir görmek özetle aç tavuğun kendini buğday ambarında görmesi olarak da nitelendirilebilir.

4. Hikâyelerde geçen bazı kelimeler çıkartıldığında anlam nasıl etkileniyor? Açıklayınız.
Cevap: Hikayede anlam kaybı oluşuyor. Bu da okur için eksik kalan bir anlatım özelliği anlamı taşır. Bundan dolayı hikayeden hiçbir kelimenin çıkarılmaması gerekmektedir.

5. Bu küçürek öykülerin yazılış amaçları neler olabilir? Sizce bu metinlerin hikâye olarak nitelendirilmelerinin sebepleri nelerdir? Tartışınız.
Cevap: Bu öyküler okura kısa anlatılar sunarak okurun yaşam ile ilgili dersler çıkarması amacıyla kaleme alınmışlardır. Öykü olarak nitelendirilmelerinin sebebi ise bir olay yer zaman ve kişi unsurlarını barındırmalarıdır.

6. Aşağıdaki küçürek hikâyeleri, anlatıcının bakış açısı yönünden değerlendirerek tabloya yazınız.

7. Hikâyelerin açık ve örtük iletilerini birer cümle hâlinde yazınız.

Kıssadan Hikâye: Sanatçının az ile anlatması çok’u terk etmesi gerektiği

Erkidarı ile Taze Buğdayın Hikâyesi: İnsanın kendini ve yerini özetle haddini bilmesi gerektiği

İz: Yaşamda bazen av bazen de avcı olunabileceği.

8. Hikayelerdeki kahramanlar kimlerdir? Özelliklerini açıklayınız.
Cevap: Hikayede kahramanlar sırasıyla ilk öyküde yazarın kendisi, ikinci öyküde darı taneleri, üçüncü öyküde ise yine yazarın kendisidir. Kıssadan Hisse’de yazar kendi eksikliklerini anlatmak için öyküyü yazmıştır. İkinci öyküde bir darının kendini bilmemesi, üçüncü öyküde ise artık av olmaktan sıkılan birinin avcı olmasından bahsedilmektedir.

9. Hikâyelerde yazarlar hangi anlatım biçim ve tekniklerinden yararlanmışlardır? Tabloya yazınız.

10. Hikâyelerin adıyla konusu arasında nasıl bir anlamsal ilişki vardır? Yorumlayınız.

• Cevap: Adları ile uygundur hikayeler. Çünkü ilkinde okura bir mesaj verilmek istenmekte son öyküde ise izi sürülürken artık iz süren birinin kısa öyküsü işlenmektedir.

4. ETKİNLİK

Mehmet Harmancı, Haydar Ergülen, Necati Tosuner, Vüs’at O. Bener gibi küçürek hikâye yazarlarının biyografilerini araştırıp okuyunuz. Edindiğiniz bilgileri, kısaca defterinize yazınız.
Cevap: Haydar Ergülen: Türk şair. 14 Ekim 1956’da Eskişehir’de doğdu. Babası otomobil tamircisiydi. İlk ile ortaokulu Eskişehir’de, liseyi Ankara’da okudu. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Sosyoloji Bölümünü bitirdi. Anadolu Üniversitesinde araştırma görevlisi olarak çalıştı.
Mehmet Harmancı: Yazar Mehmet Harmancı, Anı – Anlatı – Günlük – Seyahatname, Araştırma – İnceleme, Çocuk & Gençlik kategorilerinde eserler yazmış popüler bir yazardır. Yazarın İlk öyküsü Kasım 1994’te Dergah’ta yayınlandı. O tarihten sonra, Gülyağmuru, Çerağ, Jurnal, Yürüyüş, Absürdistan, Hece, Hece Öykü ve Kökler’de öyküler yayınladı.

Dil Bilgisi

Ayrılış

Sen beni hiç düşünme( ) dedi adam. Ben, nasıl olsa bir yolunu bulurum. Baba, diye bağırdı çocuk. Ben seni nasıl düşünmem ki( ) Ölsem bile unutamam seni. Böyle sözler söyleyip yüreğimi dağlama, dedi adam. Hem ölme sırası, sende değil, bende. Olsun, ben gene unutmam, dedi çocuk. Sen benim babam değil misin( ) Ağlama, dedi adam. Değmez( )

Ferit Edgü, Do Sesi

1. Aşağıdaki soruları parçaya göre cevaplayınız.

a. Bu metinde yay ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
Cevap: Sen beni hiç düşünme( , ) dedi adam. Ben, nasıl olsa bir yolunu bulurum. Baba, diye bağırdı çocuk. Ben seni nasıl düşünmem ki( ? ) Ölsem bile unutamam seni. Böyle sözler söyleyip yüreğimi dağlama, dedi adam. Hem ölme sırası, sende değil, bende. Olsun, ben gene unutmam, dedi çocuk. Sen benim babam değil misin( ? ) Ağlama, dedi adam. Değmez( ! )

b. Altı çizili ifadeyle verilmek istenen iletiyi yazınız.
Cevap: Yani bu yaşamda kimse için üzülmeye ya da acı çekmeye değer bir durum bir yan yoktur mesajı verilmek istenmektedir.

c. “Yüreğini dağlamak” deyiminin anlamını bağlamdan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi “TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü”nden kontrol ederek bu deyimi başka bir cümle içinde kullanınız.

Yüreğini dağlamak tahminim: Çok büyük bir acı yaşatmak, acı çektirmek anlamı vardır.

Yüreğini dağlamak TDK karşılığı: Acıyla ve özlemle içi yanmak, acıyla kıvranmak.

Denizyıldızının Öyküsü

Bir adam okyanus sahilinde yürüyüş yaparken denize telaşla bir şeyler atan birine rastlar. Biraz daha yaklaşınca bu kişinin, sahile vurmuş denizyıldızlarını denize attığını fark eder ve( ) “Niçin bu denizyıldızlarını denize atıyorsun( )” diye sorar. Topladıklarını hızla denize atmaya devam eden kişi, “Yaşamaları için.” yanıtını verince adam şaşkınlıkla:
— “iyi ama burada binlerce denizyıldızı var( ) Hepsini atmanıza imkân yok. Sizin bunları denize atmanız neyi değiştirecek ki( )” der. Yerden bir denizyıldızı daha alıp denize atan kişi( )
— “Bak onun için çok şey değişti.” karşılığını verir.

Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

a. Bu hikâyenin ana fikri nedir? Sosyal hayattan örneklerle anlatınız.
Cevap: Bazen çok küçük bir yardım bile başkalarının yaşamını çok olumlu yönde büyük yönde değiştirebilir mesajı verilmek istenmektedir.

b. “Bak onun için çok şey değişti.” ifadesinden ne anlıyorsunuz? Yorumlayınız.
Cevap: Belki kendimiz ya da Dünya için çok büyük ya da önemli bir iş yapmış olmasak bile bazıları için inanılmaz etkili ve olumlu bir iş yapabiliriz anlamı çıkarılmaktadır.

c. Bu hikâyede yay ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
Cevap: Bir adam okyanus sahilinde yürüyüş yaparken denize telaşla bir şeyler atan birine rastlar. Biraz daha yaklaşınca bu kişinin, sahile vurmuş denizyıldızlarını denize attığını fark eder ve( : ) “Niçin bu denizyıldızlarını denize atıyorsun( ? )” diye sorar. Topladıklarını hızla denize atmaya devam eden kişi, “Yaşamaları için.” yanıtını verince adam şaşkınlıkla: “iyi ama burada binlerce denizyıldızı var( . ) Hepsini atmanıza imkân yok. Sizin bunları denize atmanız neyi değiştirecek ki( ? )” der. Yerden bir denizyıldızı daha alıp denize atan kişi( : ) “Bak onun için çok şey değişti.” karşılığını verir.

d. Parçayı noktalama işaretlerine uygun şekilde okuyunuz. Noktalama işaretleri parçaya nasıl bir işlev katmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Parçayı daha kolay ve vurgulu okunabilir hale getirmiştir.

e. “imkân” ve “denizyıldızı” kelimelerinin yazılışlarını Yazım Kılavuzu’ndan kontrol ediniz.
Cevap: İkisi de günümüzde farklı yazılmaktadır. İmkan yazarken artık şapka kullanmıyoruz. Deniz yıldızı kelimesine de artık ayrı şekilde yazmaktayız.

Yazma

a. Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma

Bu ünitede incelediğiniz hikâyelerdeki tekniklerden yararlanarak bir hikâye yazmanız istenmektedir. Ayrıca küçürek hikâyenin tanımı ve özelliklerine uygun bir küçürek hikâye yazacaksınız. Bu bağlamda hikâyenizi oluştururken aşağıdaki anlatım biçim ve tekniklerine dikkat ediniz.

Betimleme

Varlıkların, durumların, nesnelerin okuyucunun gözünde, zihninde canlanacak şekilde ayırt edici nitelikleriyle resim çizer gibi anlatılmasına betimleme (tasvir etme) denir. Betimlemede gözlem esastır. Gözlemle elde edilen bilgiler açık, sade ve anlaşılır bir dille okuyucunun gözünde canlanacak şekilde anlatılır. Yazar, betimleyeceği varlığı kendi bakış açısına, kendi görüş ve değerlendiriş biçimine göre anlatır, betimlemeye kendi yorumunu katabilir.

Öyküleme

Bu teknikte yazarın amacı, okuyucuyu bir olay içinde yaşatmaktır. Bu tekniğe hikâye etme de denir. Olay akışı vardır. Olaylar birbiri üzerine gelişir ve zaman durmadan geçer. Genellikle haber kipleriyle çekimlenmiş yüklemler kullanılır: Geldi, anlatmış, maviydi vb.

Bu teknikle yazılmış bir parçanın en önemli iki özelliği: Zaman akışının olması ve parçanın bir öyküden veya romandan alınmış izlenimi vermesidir. Öyküleme yöntemi roman ve öykü gibi olay esaslı türlerde kullanılır. Bu teknik düşünce yazılarında pek görülmez.

Özetleme Tekniği

Özetleme, “zaman atlaması” ve “olay genellemesi” tekniklerini kapsayan bir yöntemdir.

Zaman atlaması: Özetleme yönteminin karakteristik özelliğini kazandığı teknik unsur “zaman atlaması”dır. Anlatıcının, olayların akış süreci içinde aktarmayı gereksiz gördüğü süreçleri devreden çıkardığı yöntemdir. “Aradan altı ay geçti.”, “Üç aydır önemli bir olay gerçekleşmedi.” gibi ifadeler zaman atlamalarıdır. Bu durum bazen ileriye dönük de olabilir. “Sonra günlerce hayatın akışına kapıldı.”

Olay genellemesi: Özetleme yönteminde ikinci teknik öge olay genellemesidir. Burada da zaman atlamasında olduğu gibi bir zaman genişlemesi görülür. ikisi arasındaki önemli fark, olay genellemesindeki genişleme bir atlama şeklinden çok yayılma şeklinde gerçekleşir. Daha çok anlatıcı ya da kahraman vasıtasıyla uzak ya da anlık bağlamda geçmişe yönelen bir geriye dönüş değil dolaylı ve kahraman olmayan anlatıcı merkezli geriye dönüştür.

b. Uygulama

Öyküleme tekniğini kullanarak defterinize dostluk değerini işleyen bir hikâye yazınız.

Aşağıdaki şartlara uyarak küçürek bir hikâye yazınız:

a. Hikâyede 100 kelimeyi geçmeyiniz.

b. Özetleme ve öyküleme tekniğini kullanınız.

Yazdığınız metinleri değerlendirmek amacıyla bir seçici kurul oluşturunuz.
Seçtiğiniz hikâyeleri okul panosunda sergileyiniz.

Dost, sözlük anlamı olarak sevilen, güvenilen, yakın arkadaş, iyi anlaşılan kimse demektir. Dostluk ise, biriyle dost olma durumudur. Gerçek dost, zor zamanımızda elimizden tutup bizi kaldırabilecek kişidir. Her insanın hayatında mutlaka gerçek bir dosta ihtiyacı vardır. Hem güzel günlerde mutluluğumuzu paylaşan hem de zor günlerimizde sıkıntımızı hafifletmemize yardımcı olan kişiler gerçek dostlarımızdır.

Gerçek dostluk çok zor elde edilir. Ama bu duygu dünyadaki pekçok duygunun üstündedir. Gerçek bir dost bulan kişiler bu dünyadaki şanslı insanlardır. Eğer sizin de gerçek anlamda bir dostunuz varsa ona sımsıkı sarılın ve hiç bırakmayın. Çünkü dost karların içinde açan bir çiçek gibidir. Onu bulduktan sonra kendisine gereken değeri vererek asla kaybetmemek gerekir

Sözlü İletişim

a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma

Dramatize Etmek

Dramatize etmek sözcüğü dram ve dramatik ile ilgilidir. Dramatize etmek ifadesinin sözlüklerdeki anlamı “Bir edebî eseri radyo, televizyon veya sahne oyunu biçimine getirmek” şeklindedir.

Herhangi bir olay, hikâye, konu acıklı ve gülünç yanları ile sahne oyunu, TV veya sinema filmi hâline getirilince bu eylem dramatize etmek şeklinde ifade edilir.

Dramatizasyonda konunun, metnin seçimi, rollerin dağıtımı daha çok lider ya da öğretmen tarafından yapılır. Katılımcılar, öğretmen tarafından verilen rollere bağlı kalarak beden diliyle ya da sözel olarak canlandırmalar yapar; kendilerine verilen karakterleri canlandırırlar.
Lider, dramatizasyonda çok daha etkin, yönlendirici ve belirleyicidir. Dramatizasyonda metinlerin canlandırılması sırasında tümcelerin aynen söylenmesi gibi bir zorunluluk yoktur. Öğretmen isterse okurken öyküyü kesip öğrencilerle birlikte canlandırmaya devam edebilir. Öğretmen dramatizasyon etkinliklerinde süreci daha çok kenardan yönetir, rol almaz.

Dramatizasyonda öykünün öğrencilere yönelik olmasına, sahne ve giysilerin öyküde anlatılan gerçek havayı yansıtıcı, karakterlerin ise ilginç olmasına özen gösterilmelidir. Bu tür çalışmalarda hazırlık uzun sürebilir. Oyun metni ile yapılan bu dramatizasyon; oyuncunun konuşma ve hareketlerini, öğrencinin imgelem gücünü değil seçilen metnin planlanmasını gerektirir.

b. Uygulama

“Sancho’nun Sabah Yürüyüşü”, “Parasız Yatılı”, “Yeniden Bahar Olsa”, “Uzun Hikâye” adlı hikâyelerden herhangi birini tiyatro metnine dönüştürerek sınıfta dramatize ediniz.

Hazırlık çalışmalarında Fürüzan’ın hayatıyla ilgili yapmış olduğunuz araştırmayı sunum hâline getiriniz. Sunumunuzu sergilerken beden dili ve diksiyon kurallarına dikkat ediniz. Sunum esnasında etkin dinleme yaparak sunum performansına dair notlar alınız. Notlarınızı sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.