11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Döneminde Roman 1950-1980 Cevapları

DERSE HAZIRLIK

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 176 Cevapları

1. Murtaza adlı metinde başkahraman Murtaza’nın kime benzetildiğini sebebiyle açıklayınız.
Cevap: Murtaza mahallenin hâkimine benzetilmiştir. Çünkü mahallelinin her işine hatta özel hayatına bile karışmaktadır. Gece yarısından sonra pencerede ışık görse çat kapı, neden bu saate kadar yatmayıp hâlâ oturduğumuzu sorar. Mahalleliyi yatmaya zorlar.

2. Metnin olay örgüsünü aşağıdaki tabloya yazınız.

I. Bölüm
– Gece bekçiliği görevi yapan Murtaza’nın, yaşadığı çevre şartları ve insanlarla uyumsuzluk yaşaması.

II.Bölüm
– Gece bekçiliği görevindeki aşırı ve gülünç tavırları ile dikkat çeken Murtaza’nın çevresindeki insanlarla ve ailesiyle çatışma içinde olması

III. Bölüm
– Murtaza’nın tavırlarından bıkan işçilerin fabrikada, “Murtaza istifa!” sözleriyle isyan çıkarması; Fen müdürünün olayları bastırarak Murtaza’yı koruması

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 177 Cevapları

3. Murtaza’nın “Demedim hiçbir zaman, vazife bir sırasında evladım, ciğerparem sözüyle hangi değeri bütün değerlerden üstün tuttuğunu açıklayınız.
Cevap: Vazife aşkını sorumluluk bilincini verilmiş olan emaneti her şeyden üstün tutarak koruyacağını anlarız.

4. Sanat anlayışını “Ben tanıdığım insanları yazdım” sözüyle ifade eden Orhan Kemal, Adana’da bir banka şubesinde gözlemlediği bekçiden esinlenerek Murtaza adlı romanını yazmıştır.
Bu bilgiden hareketle Murtaza romanını yazar-eser ilişkisi bakımından değerlendiriniz.
Cevap: Orhan Kemal kendi çevresinde gördüğü tanıdığı tipleri romanlarında işlemektedir. Murtaza da bu görüş doğrultusunda Orhan Kemal’in öznel değerler ile sınırlarını çizdiği doğrulara kayıtsız şartsız bağlılığın simgesi olan bir bireyin, yaşadığı çatışmaların ve ruhsal parçalanışın trajikomik öyküsüdür.

5. Metnin temasını belirleyiniz.
Cevap: Vazife aşkı ve insanların düzenlerine yapılan müdahalenin hoş karşılanmaması.

6. Metinle ilgili eleştiri ve beğeninizi nedenleriyle ifade ediniz.
Cevap: Metni beğendim. Çünkü konu güzel işlenmiş dikkat çekici bir konu seçilmiş. Diyaloglar gayet başarılı. Beğenmediğim kısım son kısım oldu. Çünkü öz kızını bile dövecek kadar ileriye gidilmemeliydi.

7. Metinde toplumcu gerçekçilik akımının özelliklerini tespit ediniz.
Cevap: Halkın işçilerin sorunları anlatılmıştır. Toplumun gerçekliği olduğu gibi toplumun diliyle toplum içindeki sıradan insanlar kahraman olarak kullanılarak işlenmiştir.

a. Murtaza adlı metindeki kişileri belirleyiniz.
Cevap: Fiziksel ve ruhsal kimliğinin birbirini bütünlediği Murtaza, trajikomik bir öykünün baş kişisidir. Romanda yan karakterlerin başında Murtaza’nın dayısı Kolağası Vehit Hasan Bey gelir. Fabrikanın Fen Müdürü de yan karakterlerdendir. Maddi varlığa sahip, işçilerin dünyasına uzak olan Fen Müdürü, emrinde çalışanları sömürür, kullanır.

b. Metnin başkişisi Murtaza’nın kişilik özelliklerini tespit ederek söz konusu kahramanın tip mi yoksa karakter mi olduğunu tartışınız.
Cevap: Murtaza karakterdir. Çünkü roman onun etrafında şekillenir. Onun varlığı, raslantısal ve sıradan bir oluşum süreci ile karşımıza çıkmaz. Bizzat tanımadığı/ görmediği dayısı Kolağası Vehit Hasan Bey’in kahramanlık/ fedakarlık öyküleri ile büyür. Düşmanını üzerine korkusuz ve tedbirsiz bir şekilde tek başına saldıran dayısını örnek alan Murtaza, doğruluk ve dürüstlükten taviz vermeyen sabit fikirli bir kişi olarak yetişir. Onun geçmişini de geleceğini de bugününü de belirleyen bütün ayrıntılarda bu tek yönlü bakışının etkisi vardır. Sosyal düzen içerisinde bu keskin tavrıyla o, aykırı ve farklı bir tip haline gelir.

a. Murtaza adlı metinde kullanılan anlatım tekniklerini gösteren bir tablo hazırlayınız.
Cevap: Murtaza metninde öyküleyici ve betimleyici anlatım teknikleri öne çıkar. Özellikle Murtaza’nın tanıtıldığı ve fabrikadaki işleyişin aktarıldığı kısımlarda betimleme fazlasıyla kullanılmıştır.

b. Bu anlatım tekniklerinin metne katkısını tartışınız.
Cevap: Bu teknikler metni güçlendirmiştir. Metne derinlik kazandırmış okurun metnin içine daha fazla girebilmesine olanak sağlamıştır.

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 178 Cevapları

1. İnsanın yaşadığı toplumla, o toplumun değerleri ve yaşam biçimiyle uyuşamamasının ne gibi sonuçlar doğurabileceğini tartışınız.
Cevap: Bazı insanlar kendilerini toplumdan soyutlarlar. Toplumda yaşanılan hiç bir şeyle ilgilenmez toplumdan uzak bir yaşamı tercih ederler. Bu insanların amacı günü kurtarmak düne, bugüne ve geleceğe karşı kaygısız ve kayıtsız bencilce yaşamaktır. Bazen de tersi bir durum söz konusu olur. Toplum için bir şeyler yapmaya çalışan bir insanı toplum anlayamaz. Toplum hor görür. Her iki durumda da bir doku uyumsuzluğu oluşur sonucunda da mutsuzluk ve huzursuzluk görülür.

2. Edebî eserleri okumanın, kişiliğin şekillenmesinde ne gibi etkileri olabileceğini tartışınız.
Cevap: İnsanlar okuma serüveni içinde, okuma zevkini temellendirmek için mutlaka klasikleri okumalıdır. Edebi eserler insan zihnini kuvvetlendirir, insana huzur verir. Edebi olarak yüksek kalitedeki eserler insanları yeni ufuklara taşır. Yeni hayatlar yeni mekanlar tanımasını sağlar.

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 183 Cevapları

1. Tutunamayanlar adlı metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Kısa cümleler, kelimelere farklı anlamlar verme, yerel ifadeler kullanma, gerçekçi tasvirlerde bulunma

2. Metinde olay akışını yönlendiren temel çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: Aydın toplum arasındaki anlaşılmazlık ve toplumun aydınları anlayamaması olarak nitelendirebiliriz.

3. Turgut’un ruh hâlinde meydana gelen değişimi metinden hareketle açıklayınız.
Cevap: öncelikleri para kazanmak ve rahat bir yaşam sürmek olan Turgut, Selim’in ölümünden sonra onun kişiliği ve hayata bakışı üzerinden kendini ve yaşamını sorgulamaya başlar.

4. Selim’in arkadaşı Burhan’la karşılaştığında Turgut’un neler hissettiğini ve düşündüğünü belirtiniz.
Cevap: Turgut Selim’in arkadaşlarını kendisine tanıştırmaktan çekinmesinden dolayu Burhan’a ön yargı ile yaklaşmıştır. Burhan’ ı zor duruma sokabilecek yorumlarda bulunmuş o kendisinden gizlenen kişinin kantinci çıkması karşısında şaşırmıştır.

5. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.

• Açık ileti: Turgut Özben adlı kahramanının intihar ettiği söylenen arkadaşı Selim Işık’ın hayatını ve ölüm nedenini çözmeye ve onu anlamaya çalışması
• Örtük ileti: Roman hangi düşünceye tutunmaya çalışırsa onun anlamsızlığının farkına varan bir aydınının kendisiyle girdiği acımasız savaşı kaybederek intihara sürüklenişini anlatmaktadır

a. Tutunamayanlar adlı metindeki kahramanların olay akışını etkileyen özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Genç bir Mühendis olan Turgut Özben yakın arkadaşı Selim Işık’ın kendini bir tabancayla vurarak intihar ettiğini gazetelerden öğrenir ve arkadaşının ölümünden çok etkilenir. İntiharın sebeplerini merak ederek konuyu araştırmaya başlar. Bu konuyu Selim’in arkadaşları olan Metin ve Esat’la görüşür. Turgut Selim’in arkadaşlarıyla tanıştıkça Selim’in farklı yönlerini de öğrenmeye başlar. Bu araştırmalar sonucunda Turgut Selim Işık’ın tüm yönlerini öğrenmeye kişiliğini tanımaya başlayacaktır. Selim’in birçok arkadaşına ulaşır. Her arkadaşı Selim’in bilmediği bir yönünü kendisine anlatır.Selim’in arkadaşı Metin, Turgut Özben’e şunları anlatır: Metin’in Zeliha adlı bir kızla ilişkisi vardır. Selim, Metin ile o kızın ilişkisini onaylamamaktadır. Bunun üzerine Metin o kız ile ilişkisini bitirir. Fakat Metin kızı bırakınca, bu kez Selim o kıza âşık olmuş o kız ile ilişki içerisine girmeye başlamıştır. Bunun üzerine Metin bunun üzerine yeniden kıza yanaşır. Kız ise bir süre sonra onlardan ayrılır, başkasıyla evlenir.

Bir yandan Selim’in arkadaşları ile konuşurken bir yandan da Selim’in annesinin yanına gidip gelemeye başlar, Selim’in odasına girip çıkarak onun notlarını, adreslerini ve kitaplarını incelemeye başlar. Turgut arkadaşı Selim’i yeniden keşfetmek için girişimlere başlar ama bu girişimler aslında kendisini de tanıma fırsatı verecek, Selim’in hayatına girmiş kişilerle görüşürken kendi iç sesi devamlı Selim’le konuşacaktır. Turgut’un iç sesi olan Olric, ona kendisini de anlatacaktır. Bu yoldan giden Turgut, Selim ile ne kadar çok ortak yanlarının olduğunu da keşfederken onun bunalımlarının kendisinde de olduğunu, hatta kendisinin de bir Selim olduğunu fark edecektir.

b. Kişileri tip ya da karakter özellikleriyle açıklayan bir tablo hazırlayınız.

• Selim Işık: Tutunamayanlar kitabının baş kahramanı. 28 yaşında bütün tutunamayanları öksüz bırakıp gitmiş selim ışık, anlatmadan anlaşılmaya aşık. Romanın en önemli kahramanı olmasının yanında geride bıraktığı mektuplarla da okura ipuçları sunar.
• Turgut Özben: Genç bir Mühendistir. Yakın arkadaşı Selim Işık’ın kendini bir tabancayla vurarak intihar ettiğini gazetelerden öğrenir ve arkadaşının ölümünden çok etkilenir.
• Burhan: Selim’in kantinci arkadaşıdır.
• Nermin: Turgut’un eşidir.

a. Tutunamayanlar adlı metindeki anlatıcıyı ve bakış açısını belirleyerek metinden örnekleyiniz.
Cevap: Anlatıcı yazarın kendisidir. Bazen kahramanın ağzından da anlatılan kısımlar vardır. Bakış açısı hakim bakış açısıdır. Anlatıcı her şeyi bilir.

b. Metindeki anlatıcı ve bakış açısının çeşitliliğinin metne katkısını tartışınız.
Cevap: Bu teknikler metni güçlendirmiştir. Metne derinlik kazandırmış okurun metnin içine daha fazla girebilmesine olanak sağlamıştır.

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 184 Cevapları

Aşağıdaki görsellerden hareketle denizin insan yaşamındaki yeri ile ilgili görüşlerinizi belirtiniz.
Cevap: Günümüzde ise her insanın hayalinde bir parça yer eden deniz kenarına yerleşsem düşüncesi denizin insana huzur veren daha doğrusu duyun insanı dinginleştiren ve sakinleştiren yapısının her insan üzerinde eşit oranlarda olmasa da etkili olduğunu görmekteyiz. Suyun yapısında canlılık olduğunu kanıtlar verileri sunmuş ve aslında deniz veya göl fark etmez bu canlı yapının biz insan türü tarafından benimsenmesini anlamlı hale getirmiştir.