11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Elhân-I Şitâ Cevapları

11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 81 Cevabı

Aşağıda verilen şiiri okuyup görseli inceleyiniz. Şiirin ve görselin sizde uyandırdığı duyguları sınıfınızda arkadaşlarınızla paylaşıp etkileri karşılaştırınız.

Cevap: Kar yağışının doğanın beyaza bürünmesinin ve manzaranın sanki şiirsel bir tablo olduğunu hissediyorum. Bu duygu beni sanki o anlara götürüyor. 

11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 82 Cevabı

1. Okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz. Şiirde tematik bir bütünlük var mı? Açıklayınız. Belirlediğiniz temayı dönemin anlayışını yansıtması açısından değerlendiriniz.

Cevap:  Tema olarak bütünlük vardır. Çünkü şiirin bütününde tema olan kış ve kar yağışı doğan tasviri vardır. O döneme göre yeni sayılacak bir şiir yazma türüdür bu. Eskiden her beyit farklı konuyu işlerken artık şiirin tümünde tek konu işlenmeye başlanmıştır. 

2. Şiirde ahengi sağlayan unsurları (ölçü, kafiye, redif, asonans, aliterasyon, kelime tekrarı) belirleyiniz ve bunların şiire katkısını açıklayınız.

Cevap: Şiirde ince bir musikî vardır.Ünlü ve ünsüzler belirli bir tertibe göre dizilmişlerdir.Bu konuda Mehmet Kaplan şöyle der: “Şiirde âdeta “lâ” sesini veren kelime “kar” dır.Seçilen kafiyelerden büyük bir kısmı ona uyuyor. “Arar, ağlar, kuşlar, yuvalar, kovalar, uçarlar”.Mısraların içi “r” sesini ihtiva eden birçok kelimelerle kaynaşır: “lerze, serd, kebûter, bahar, derin, yeri, rîşe, mürde, düşer, dallar, serteser, tüyler”.Kışın hâkim olduğu kısımlarda ise sert ünsüzleri ihtiva eden kelimeler çoğalıyor ve aliterasyon yapılıyor.” Kelime sentaksına büyük önem vermiştir.Musikîyi yaratan unsurlardan biri de tekrarlardır.Şâir sıkça vezin ve şekil tekrarları yapmıştır.Sıkça kullanılan heyecanı ifade eden ‘ey’ ile başlayan mısralarda âhenk oluşturmuştur.

11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 83 Cevabı

3. Okuduğunuz şiirde yer yer söylenen kısa dizelerden sonra tekrar uzun dizelerin kullanılmasının şiirin içeriğiyle ilişkisini açıklayınız.

Cevap: Kar yağışın ve uzun kış geceleri kısa geçen gündüz vaktinin kelimelerle bir tablosu yapılmaktadır. Bu yüzden de bazen uzun bazen de kısa dizeler kullanılmıştır. 

4. Bu şiirde şairin farklı aruz kalıplarını kullanmasının nedeni nedir? Açıklayınız.

Cevap:  Elhân-ı Şitâ’da Aruz vezninin  şu kalıpları kullanılmıştır:1. Feilâtün mefâilün feilün
(fâilâtün) ( fâ’lün)
2.Mef’ûlü fâilâtü mefâilü fâilün
3.Mef’ûlü mefâîlü mefâîlü feûlün

Şâir bu karışık kalıpları kullanarak muhteva ile şekli birleştirmiştir.Karların hareketini hem tasvir ederek hem de vezinleri kullanarak bizlere göstermiştir. Adeta bir ressam gibi çizmiş olduğu kar tasvirine seçmiş olduğu fiiller ve vezin sayesinde canlı bir hayat sahnesini bizlere sunmuştur.

5. Elhân-ı Şitâ adlı şiirde şaire özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz. Bu kullanımların şiire katkısını değerlendiriniz.

Cevap: Servet-i Fünûn döneminin özelliklerini gösterir ve dili ağırdır.Şiirde çokça tamlamaya , sıfatlara , mecazlara yer verilmiştir. Dönemine göre ağır, süslü ve sanatlı bir dil kullanıldığını söyleyebiliriz. Yeni imajlar ve benzetmeler kullanılmıştır. 

6. Teşbih ve istiare sanatlarına şiirden örnekler gösteriniz. Şiirde bu edebî sanatların sıkça tercih edilmesinin nedenini açıklayınız.

Cevap: Eşini gaaib eyleyen bir kuş gibi kar: Kar eşini kaybetmiş bir kuşa benzetilmiştir. 

Bir beyâz rîşe-yî cenâh-ı melek gibi kar: Kar Bir meleğin kanatlarındaki tüye benzetilmiştir. 

7. Elhân-ı Şitâ adlı şiirin nazım birimi, kafiye düzeni ve ölçüsüne göre nazım biçimini belirleyiniz.

Cevap: Şiir mısraların kümelenişi itibariyle karışık düzenli serbest bir şekle sahiptir.Muhteva ile birlikte kurgulanmıştır. “ Elhân-ı Şitâ’nın dış şekli, tamamen müzikal bir karakter arzeder.Fakat bu musikî prensibi sadece dış şekle değil, iç şekle, muhtevanın düzenlenmesine de hâkimdir.Bahara ve kışa ait muhtelif unsurları birer “leit-motif” gibi kullanan Cenab, onları karların yağış hareketlerine uygun şekilde münavebeli bir hareket içinde ele alıyor.”

8. Okuduğunuz şiirin temasından ve konusundan yola çıkarak nazım türünü belirleyiniz.

Cevap: Nazım biçimi serbest müstezadtır. 

9. Sınıfınızda gruplar oluşturarak şiirden imgeler bulunuz. Bulduğunuz imgelerin dizelerdeki işlevlerini belirleyiniz.

Cevap: Bu imgeler şiirin anlamını zenginleştirmekte ve okurun çok farklı anlamlar çıkarmasına şiiri daha güzel bulmasına olanak sağlamaktadır. 

10. Bu şiirde sembolizm akımının hangi özellikleri görülmektedir?

Bu şiirde gördüğümüz sembolizm  akımının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: 

• Sembolistler, dış dünyanın görüntülerini so­mut nesnel gerçeklikleriyle değil de; bu görüntülerin sezgilerinden, izlenimlerinden yansıyan niteliklerini şiire aktardılar. Duyguların, dış dünyayı ancak oldu­ğu gibi değil, onu değiştirerek ulaştırabileceğini düşündüler. Elhan-ı Şita’da da bu tabiat tasviri görülebilmektedir. 
• Sembolist ozanların doğa görüntülerini yarı aydınlık ortamlar oluşturur: sararmış yapraklar, akşamın alacakaranlığı, durgun göller, kızıl gün batımı, ayışıklı geceler.,,Bu görüntülerde net değil, neredeyse, tül bir perdenin ardından yansıyan biçimiyledir.
• Sembolistler, sembol ve mecazlarla dolu ka­palı bir anlatımı seçtiler. Herkesçe farklı algılanabi­lecek yorumlanabilecek şiiri hedeflediler.
• Sembolizmin şiir anlayışı: sözcüklerle yapılmış bir beste olarak gördüklerinden, şiirde müzikselliğe önem verdiler. Ölçü, uyak biçimsel özellikleri ikinci planda düşün­düler. Şiirdeki müziği özle biçim arasında bir uyum öğesi olarak gördüler.

11. Türk şiirinde Servetifünun’la birlikte kış ve kar konulu şiirlerin sayısı artmıştır. Bu durumu yeni bir medeniyet ve onun getirdiği tabiat anlayışıyla nasıl izah edebilirsiniz? Görüşlerinizi belirtiniz.

Cevap: Yeni bir medeniyet demek yeni bir dünya görüşü demektir. Batı medeniyetinin etkisi altına giren o dönem edebiyatımız ve şairimiz de bu yeni tasviri şiirinde uygulamıştır. Dış dünyayı izleyerek kendinde uyandırdığı duygularla yapmıştır bu tasviri. 

12. Elhân-ı Şitâ şiirini Hürriyet Kasidesi şiiriyle içerik yönünden karşılaştırınız. Hangi şiirde içeriğin daha çok arka plana alındığını bulunuz. Bunun nedenini açıklayınız.

Cevap: Hürriyet Kasidesi bağımsızlığı, vatanın içinde bulunduğu durumu konu olarak işlerken Elhan-ı Şita ise kar yağışını ve mevsim görünümünü işlemektedir. Elhan-ı Şita’da önemli olan şiirin ne anlattığından çok nasıl anlatıldığıdır. Bu yüzden Elhan-ı Şita’da içerik arka plana atılmıştır diyebiliriz. 

13. Elhân-ı Şitâ şiirini 2. ünitede okuduğunuz Harika Çocuk adlı metinle karşılaştırınız. İçerik, tür, anlatım teknikleri vb. açılardan farklılıkları belirtiniz.

Cevap: Elhan-ı Şita nazım yani şiir iken Harika çocuk nesir yani düz yazıdır. Elhan-ı Şita’nın dili ağır iken Harika Çocuk metninin dili sadedir.