11. Sınıf Ekoyay Türk Dili ve Edebiyatı IV. Murat Cevapları

11. Sınıf Ekoyay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 226 Cevapları

IV. Murat hakkında bilgi toplayınız. Sınıfınızda sunum yapınız.

Cevap: IV. Murad, 17. Osmanlı padişahı ve 96. İslam halifesi. 1623 ile 1640 yılları arasında hüküm sürdü. Revan ve Bağdat fatihidir. IV. Murad İstanbul’da, Sultan I. Ahmed’in ve Kösem Sultan’ın oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Bağdat Fatihi olarak da bilinir.

“Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır.” atasözünü sınıfınızda gruplar oluşturarak belirlenmiş kısa zamanlarda tartışınız.

Cevap: Yaşadığımız hayatta küçük görünün şeylerin büyük önemi vardır. Herhangi bir oalyı, bir işi, bir ödevi küçük saymamak, önemle ele almak gerekir. Küçük görünen işler büyük sonuçlar doğurabilir: Bir çivi eksikliğinden bir nal düşer, bir nal eksikliğinden bir at koşamaz olur; bir atın koşmaması, komutanına bir haberin yetişmemesi dolayısıyla savaşın kaybedilmesine mal olabilir. Böylece bir çivi yüzünden bir ordu yenilgiye uğrayabilir. Nitekim küçük bir vidası eksik olsa koca bir fabrika çalışamaz. Özen gösterilmeyen küçük bir yaradan ölenler çoktur.

 IV. Murat metnini sınıfınızda rol dağılımını yapıp vurgu, tonlama, jest ve mimiklere dikkat ederek okuyunuz.

11. Sınıf Ekoyay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 230 Cevapları

1. Metinde geçen “borusu ötmez olmak”, “ayak divanı”, “has odası”, “şeytanın kendi oyununa gelmesi” söz gruplarının anlamını metnin bağlamından bulmaya çalışınız. Anlamını bulamadığınız kelime ve kelime gruplarını sözlüklerden araştırınız.

• Borusu ötmez olmak: Sözü geçer olmamak, dinlenilir olmamak
• ayak divanı: Olağan üstü hallerde padişahın başkanlığında kubbealtı dışında toplanan ve padişah hariç diğer katılanların ayakta durmalarından dolayı bu adla anılan divan
• Has odası: Has oda, Osmanlı sarayında Enderun örgütünün en önemli bölümü. Sultanın yakın ve günlük hizmetinde olanların bulunduğu, Kutsal Emanetler dairesini de içeren yer ve buraya bağlı görevlilerin oluşturduğu kuruluş
• şeytanın kendi oyununa gelmesi: Kazdığı kuyuya kazan kişinin kendi düşmesi.

2. Metnin temasını ve konusunu bulunuz.

Cevap: Osmanlı Padişahı 4. Murad’ın ve Osmanlı’nın yaşadığı zor zamanlar.

11. Sınıf Ekoyay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 231 Cevapları

3. Metinden alınan aşağıdaki cümlelerin iletisini bulunuz.

a. “Meyve tam olgunlaştı mı çürümeye başlar hemen. ”

Cevap: Eğer ki insan tam düşünmeden olgunlaşmadan davranırsa her zaman zararlı çıkar.

b. “Kanunîden sonraki padişahlar çağında kınında paslandı Osmanlı kılıcı, ona yeniden su vermek gerekir.

Cevap: Osmanlı uzun zamandır askeri bir başarı elde edemedi, o yüzden yeniden toparlanması güçlenmesi gerekir.

c. “Doruğu fazla seyreden tırmanamaz dağa.

Cevap: İnsan sadece bakmamalı düşünmemeli aynı zamanda görmeli ve eyleme dökmelidir düşüncelerini. Yoksa zaman kaybından başka bir şey beklemez onu.

4. IV. Murat metninden trajedi türünün öne çıkan belirgin özelliklerini defterinize yazınız.

• 1. Koro, trajedinin temel öğesidir. Halkı temsil eder, eyleme karışmaz. Kentin yaşlıları ya da kadınlarından oluşur. İnsanlara öğüt verir, yol gösterirler. Konular mitoloji ya da tarihten alınır.
  2. Erdeme ve ahlaka değer verilir.
  3. Kahramanları, sıradan insanlardan değil; doğa üstü varlıklar ( Tanrılar, Tanrıçalar…), yüksek tabakadan kişilerden ( kral, soylular) oluşturu­lur.
  4. Eser, baştan sona kadar ciddi bir hava içinde geçer.
  5. Acı veren; vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar sahnede seyirciye gösterilmez. Yalnızca bu olayların öyküsü anlatılır.
  6. Sahnede basit ve sıradan bir üslup kullanılmaz.

5. Okuduğunuz metne özgü tiyatronun yapı unsurlarının belirgin özelliklerini tabloda belirtilen yerlere yazınız.

Olay: 4. Murat’ın padişahlık mücadelesi
Yer (Mekân): Saray
Zaman: Geçmiş zaman
Oyuncular: Kösem Sultan, Nef’i, 4. Murat, Recep Paşa
Çatışmalar: 4. Murat ile Saray çevrelerinin iktidar mücadeleleri

6. Okuduğunuz metnin anlam özelliklerini etkileyen kültürel unsurlara metinden örnekler veriniz.

Cevap: Ayak Divan’ı geleneğinin olması o dönemde sorunların çözümü için kurulan devlet mekanizmalarını gösterir. Bunun yanında Paşa’nın Kösem Sultan’ın elini öpmesi, Nef’i’nin 4. Murat’ı selamlama şekli hep o dönemin geleneklerindendir.

7. Bir tiyatro eserinde olay örgüsü perde, sahne vb. bölümlemeler etrafında düzenlenir. Buna metinden örnek gösteriniz.

• PERDE: IV. Murat’ın şair Nef ’î’nin düşüncelerinden yararlanarak annesi Kösem Sultan’a karşı önlem almak istemesi anlatılmıştır.
• SAHNE: Topkapı Sarayı. Solda Kösem Sultan’ın odası. Kösem, Recep Paşa

8. Nef’î’nin metinde ön plana çıkarılan fiziksel ve psikolojik özelliklerine yönelik tespitler yapınız. Nef’î’nin belirlediğiniz özelliklerinin olay akışına etkilerini yorumlayınız.

Cevap: Nef’i saygılıdır, söyleyeceği şeyleri kendi haddini bilerek üstü kapalı şekilde ve padişahın nefretini hıncını üstüne çekmeden söylemeyi seçer. Çünkü şair olmasının büyük bir etkisi vardır ve bu yeteneği sayesinde ustaca söyler söyleyeceklerini .

9. Okuduğunuz metnin içeriği toplumsal gerçekliğe ne kadar uygundur? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Toplumsal gerçekliğe uygundur. Çünkü tarihi belgelere dayalı bir tiyatro oyunudur. Yinede sonuçta kurgu olduğu için hayal gücü eseridir. Bu da tam da istenildiği ölçüde bir toplumcu gerçekçi içerik oluşturulmuş diyemeyiz. 

11. Sınıf Ekoyay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 232 Cevapları

10. Sizce IV Murat oyunu, tarihî gerçekliği olduğu gibi yansıtıyor mu? Okuduğunuz metinden kurmaca gerçeklik ile tarihî gerçeklik arasındaki farkları IV. Murat’la ilgili araştırmanızdan yararlanarak sıralayınız.

Cevap: Bence tarihi gerçekliği kısmen yansıtmaktadır. Çünkü ne kadar olduğu gibi anlatsa da sonuçta eser kurgusaldır. Ve yazarın kendi görüşleri doğrultusunda kahramanlar oyunda yer alırlar. 4. Murat tam olmasa da yine kitaplarda yer aldığı ölçüde eserde yer almaktadır.

11. Okuduğunuz metinde sizi rahatsız eden davranışları, sözleri belirtiniz ve bunların nedenlerini açıklayınız.

Cevap: Beni rahatsız eden davranışların başında Recep Paşa’nın Kösem Sultan ile devleti değil de kendi çıkarları için planlar tuzaklar yapmalarıdır. Sonuçta kendi kazdıkları kuyuya düşeceklerdir.

12. Aşağıdaki tabloda verilen soruları uygun yerlere “X” işareti koyarak cevaplayınız.

13. Kösem Sultan’ın davranışlarını ve düşüncelerini tutarlılık açısından değerlendiriniz.

Cevap: Davranışları tutarlıdır. Çünkü Hüsrev Paşa’nın yok edilmesi için planlar yapmış ve sonrasında oğlu Murat’ı kandırarak Paşa’yı yok etmeye çalışmıştır. 

14. IV. Murat rolünü sahnede canlandırsaydınız tercih edeceğiniz kostüm nasıl olurdu? Anlatınız.

Cevap: Kalın bir kürk kafada zırh çok parlak bir kılıç sakallı ve heybetli bir görünüm sağlayan aksesuarlar kullanırdım.

15. Bir bölümünü okuduğunuz IV. Murat, 1970 yılında yazılmıştır. Sizce bu eser sosyal, kültürel ve edebî açıdan gelecek kuşakları nasıl etkiler? Görüşlerinizi belirtiniz.

Cevap: Gelecek kuşaklara tarih bilinci aşılaması ve Osmanlı ile ilgili tarihsel önemli noktaları yeniden işlemesi önemlidir. Böylece yeni kuşaklar bu konuda hem bilgi sahibi olur hem de ders çıkarabilirler.

16. Bir Adam Yaratmak metni ile IV Murat metnini tür, üslup, anlatım teknikleri ve içerik açısından karşılaştırınız.

Cevap: Bir Adam Yaratmak’ta üslup daha bireysel Oysa 4.Murat’da daha süslü ve aristokrat bir dil özelliği vardır. Kahramanca destansı bir hava sezilir. İkisinde de diyalogalara yer verilmiştir.

17. Trajedi türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin etkisi ile ilgili düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap:  Sanat dallarının doğuşunda ve gelişmesinde insanın kendini ifade etme ihtiyacının, dinsel inançların, toplumsal yapının ve  kültürler arası etkileşimlerin etkisi var. Tiyatro da başka sanatlar gibi dinsel törenlerden doğmuş, sonra dinden bağımsızlaşarak sanatlaşmıştır. Kökeninde, ilkel insanın doğa olaylarını kendi bedensel hareketleriyle simgesel olarak temsil etme çabaları yatar.

18. Sizce bu oyun farklı oyuncular tarafından canlandırıldığında oyuncuların yorumları, tarzları ve yetenekleri açısından farklılıklar olur mu? Açıklayınız.

Cevap: Olur çünkü yorum farkının yanında ses jest v mimiklerde de değişiklikler olacaktır.

19. Okuduğunuz oyunun sahnelenmesinde yapımcı, yönetmen, tasarımcı, teknik ekip ve yazar arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

Cevap: Hepsinin ortak bir şekilde uyumlu çalışması gerekmektedir. Çünkü bir saç ayağı gibi olan bu unsurlar arasında en ufak bir kopukluk olması oyunun geneline yansıyacaktır.